> Iritzia: Mikel Martin · Julen Zabala · EHGAM > 30 URTE AURREJUZGUETATIK ASKATUZ

• 30 urte arrejuzguetatik askatuz
• Berria, 2007-06-28 # Mikel Martin eta Julen Zabala · EHGAMeko kideak # Erredakzioan itzulia

Ekainaren 28a Gay, Lesbiana eta Transexualen Askapenaren Nazioarteko Eguna da, Stonewalleko matxinadaren oroigarri: New Yorkeko tabernan hartan, Poliziaren umiliazioak sufritzeaz nazkaturik, homosexualek, lesbianek, drag-ek, trabestiek eta transexualek adorea izan zuten beren ahotsa goratu eta zeukaten arma bakarrarekin borrokatzeko: duintasunarekin. 1969. urtean gertatu zen, eta orduko gertaera haiek hasiera eman zioten gay, lesbiana eta transexualen (GLT) borroka molde berri bati. Haren ondorioz, gay askapenerako fronteak sortu ziren hainbat tokitan.

Ezin aurkituko genuke ekainaren 28a baino egun hoberik EHGAMen 30. urteurrena ospatzeko. EHGAM Euskal Herriko Gay eta Lesbianak Askatzeko Mugimendua da, eta 1976. urtearen bukaeran eman zituen aurreneko pausoak, Durangoko Euskal Liburu eta Disko Azokan, eta hurrengo urtean agertu zen lehen aldiz jendaurrean. Orain, 2007. urte osoan, ospatzen ari gara aktibismoaren barruan eta kanpoan erreferente bihurtu den talde horrek lehenbiziko 30 urteak bete dituela borrokan.

Desberdina baztertzen den gizarte batean, EHGAMek desberdintasuna aldarrikatu du beste ezeren gainetik. Haren borrokaren helburua izan da, batetik, oztopoak, estereotipoak eta aurrejuzguak gainditzea eta, bestetik, GLT jendeari etengabe ukatzen zitzaizkion eskubideak aldarrikatzea, sexu orientazioaren edo genero identitatearen ondorioz eginiko zernahi diskriminazio salatuz.

Esan dezakegu 30 urte egin ditugula Euskal Herria gure koloreekin kutsatzen. Luzerako lan zaila izan da, gogor egin baitigute alde askotatik eta tema handiz. Ezin ahaztu dugu 1983 arte taldea klandestinoa eta legez kanpokoa izan zela. Hasiera latz hartan, borrokagai nagusia izan zen Gizartearentzako Arriskuen eta Gizarteratzearen Gaineko Legea indargabetzea eta gay mugimenduko taldeak legeztatzea -hori zailagoa zen, gainera, EHGAMentzat-.

Aurrerapauso txiki bat ematen zen bakoitzean, aldarrikapen berriak agertzen ziren, homosexualitatea zigortzeari uzteak ez baitzuen ekarri ez «eskandalu publikoa» desagertzea, ez kode militarrean praktika homosexualak zigortzeari uztea. Nabarmen matxista zen publizitate kanpaina bat salatu eta kentzeko eskatu ondoren, borrokan segitu beharra zegoen sexu bereko bikoteei egiten zitzaien diskriminazioaren kontra, eta abarren kontra: pentsioak jaso ezina, etxea errentan hartzeko nekeak, transexualek lan munduan sufrituriko bereizkeria, esaterako.

Makina bat kanpaina egin da bazterketaren kontra, gizarte onarpenaren alde, irainen eta bereizkeriaren kontra, lege eta gizarte berdintasunaren alde, agerira ateratzearen alde eta estereotipoen kontra, desberdina izateko eskubidearen alde eta aurrejuzguen kontra, sexu aniztasunaren alde, hezkuntzako eta lan munduko bereizkeriaren kontra, soldadutzari intsumiso izatearen alde, apostasiaren alde eta gaitzesten gaituzten elizak finantzatzearen kontra, transexualitatearen medikalizazioaren kontra, sendatzeko terapien kontra, eskola liburu homofoboak baztertzearen alde, baztertu nahi gaituzten ghetto-aren kontra, merkatu arrosaz baliaturik eskrupulurik gabe negozioa egiten dutenen kontra...

Hori guztia joan deneko 30 urte honetako borrokaren parte da: aurrejuzguetatik askatuz, atxikimenduak bilduz, sexu pluraltasunaren alde eginez eta aniztasuna aldeztuz. Eta GLT mugimenduak etengabe aldarrikapenak egin dituelako iritsi dira oraingo lorpenak, batez ere lege esparruan.

EHGAMen hasierako urte haietan, ezin zen imajinatu ere egin oraingo egoera -lege aldetik dagoena, behintzat- iritsiko zenik. GLTren borroka etengabearen emaitza dira Kode Zibila aldatu eta sexu bereko bikoteen ezkontzak onartu izana -berdintasunez adoptatu ahal izatea ere bai- eta Genero Identitatearen Legea onartu izana. Pauso horiek ez dira aski, baina oso pauso garrantzitsuak dira.

Baina oraindik lortzeko daukagu gizarte berdintasun osoa. Berriki eginiko hainbat ikerketaren arabera, datuak ez dira oso onak. Gay eta lesbianen %80k nahiago dute lanean beren orientazioa ezkutatzea, arazorik eta diskriminaziorik ez izateko. Eta gazteen %40k ez dute lagun homosexualik izan nahi.

Eskolan, orain ere etengabe jazartzen diote generoari dagokionez estereotipoak betetzen ez dituenari. Transexualitatearen inguruan, nabarmenak dira ulertu ezina eta gizarte bazterketa. Oraindik ere pertsona asko baztertzen dituzte, iraintzen dituzte edo erasotzen diete desberdinak izateagatik eta desberdinak direla emateagatik. Eta zer esan indarkeria matxistaz, bere egiturak aldatzen ari direla onartzen ez duen gizarte baten adierazgarri.

Jendaurrean eskerrak eman nahi dizkiegu bide luze honetan EHGAMekin edo beste GLT taldeekin elkarlanean ari diren guztiei eta gure borroka babestu duten guztiei, pertsonalki edo erakunde sozial, politiko eta sindikaletan. Bidea ez da erraza izan, eta horiek guztiak gabe ezinezkoa izango zen.

Baina oraindik ezinbestekoa zaigu modu kolektiboan ohartzea gizarte berdintasunaren alde eta jarrera homofobo, lesbofobo, transfoboa edo heterosexista guztien kontra borrokatzen segitu beharra dagoela. Ezin da ahaztu, inolaz ere, oso hurbil ditugun zenbait tokitan eskuin muturreko errebisionismorik eskuindarrena aurrera egiten ari dela eta munduko toki gehienetan GLT jendea egoera lazgarrian dagoela, jazarririk eta hilko duten arriskuan.

Era berean, bidean geratu direnak gogorarazi nahi ditugu, lorturiko aurrerapenak ezagutu ezin izan dituztenak. Eta, batez ere, hiesaren ondorioz hilak. GLT askapen mugimendua hasiera zail hartatik ia atera gabe zegoela, hiesa agertu zen 1980ko hamarraldian, eta horrek markatu egin gintuen betiko: ikasi behar izan genuen, ezartzen zitzaigun estigma soziala gainditzen ez ezik, errealitate berri bati aurre egiten eta elkartasunezko sare berriak josten ere.

Ekainaren 28 honetan, atera gaitezen kalera, urtero bezala. Guztiei gonbit egiten diegu aurrejuzguetatik askatu eta gure koloreekin bat egin dezaten, ostadarrak ematen duen aniztasun horretan, halako egun berezian eta urte osorako nahiko genukeen askapen espirituarekin. Aurten, Desberdintasuna bizi leloarekin ospatuko du EHGAMek ekainaren 28a. Mezu horixe zabaldu nahi dugu gure 30. urteurrenean: pertsona guztiek bizi dezatela, askatasun osoz, beren izateko era, beren sentitzeko era, beren desberdintasuna, besteenganako errespetuz.