> Iritzia: Josebe Egia > GAZTEAK, GURASOAK, SEXUA

• Gazteak, gurasoak, sexua
• Gara, 2008-06-02 # Josebe Egia

Nire ustez, pertsonei izugarri gustatzen zaigu sexua. Eta sexuari buruz hitz egitea ere bai. «Pertsonari» diodala azpimarratu nahi dut, badaezpada, batzuk emakumeei halako gauzek nazka ematen digutela eta, noski, gizonak baino askoz ere eratsuagoak garelako ustean bizi baitira oraindik.

Ez zen nire asmoa datorrenari buruz idaztea, baina ezin dut ekidin. Hiztegian «recatado» hitza begiratuta: «1. adj. begiratu, zuhur, arretatsu, neurritsu. 2. eratsu, zintzo, xume». Gure hizkuntzak genero markarik ez duenez -ez duena esan nahi ezin daitekeenik sexista izan-, ezin eskandaluzko ezer antzeman. Baina bakoitzarentzat jarritako adibideei ere tartea eskainiko diet, eta norberak atera ditzala ondorioak: «1. Tienes que ser más recatado en esas situaciones: begiratuago izan behar duzu egoera horietan. 2. Esa mujer lleva una vida muy recatada, sin excesos y modesta: Emakume horrek bizimodu eratsua darama, gehiegikeriarik gabekoa eta apala». XXI. mendean...

Ez sexua, ez sexuari buruz jakin-nahia ez da generoaren araberakoa. Hala egiaztatu dut joan den asteko artikuluagatik hainbat pertsona ezberdinek egindako galdera ikusita: zer zioten treneko neskek? Zer demontre, zehazki, esan zioten elkarri hain beldurtuta geratzeko artikulugilea eta ni?

Galdera egin didaten askoren seme-alabak nerabeak dira. Errealitate orokorra besterik ez da sexuaz ia edozeinekin hitz egin dezakegula, gure umeekin izan ezik, gure gurasoekin izan ezik.

Gurasoak beti guraso eta, dirudien arren, garai ezberdinekoak izatearekin zerikusirik ez duten bi ezaugarri komunekin: batetik, seme-alabek pentsatzen, sentitzen eta egiten dutenaren inguruko ideiarik eza, irakasleek, sexologoek, psikologoek, hezitzaileek... baieztatzen dutenez. «Dena kontatzeko irrikaz etortzen dira, entzunak izateko gogo biziarekin». Bestetik, norberaren umeak «hori» egiten ez duelako sinesmen tinkoa.

Baina gazteek sexuaz zer eta nola esaten duten gazteei beraei entzuteak gaia nola bizi eta garatzen duten jakiteko ideia garbia ematen digu eta haien behar errealak konprenitzen eta artatzen laguntzen digu, hezteko bidea markatzen, epaitzen edo ez ikustearenak egiten jardun barik.

Egungo nerabeek historiako belaunaldirik informatuena eratu arren, nahi gabeko haurdunaldiek gora egiten dute; ondorioz, abortuek, biharamuneko pilularen erabilerak ere bai. Azken honi buruz berri pozgarria izan dugu. Ezin gauza bera esan abortuaz, injustua, garestia, tabua eta hipokrisiaz beteriko gaia izaten jarraitzen duena.

Frogatuta dago gazteak gero eta lehenago hasten direla, gehiagotan eta pertsona ezberdin gehiagorekin egiten dutela, neskek eta mutilek. Orain, bakoitzak nola bizi duen aztertuta, mutilen helburua koitoa, neska bakoitza trofeo bat; neskentzat, ordea, puta edo emakume erraz gisa ezaguna izateko arriskua, plazerrik ez sentitzeko frustrazioa, haurdun geratzeko beldurra, ezetz esateko lotsa, mutila beste batekin joatearen ezinegona... Neskentzat haurdunaldia, abortua, biharamuneko pilula.

Gure semeek eta gure alabek «hori guztia» egiten dute. Hortaz, treneko neskak zertaz ari ziren jakin nahi duenak, galde diezaiola bereari.

> Iritzia: Josebe Egia > ESTEREOTIPO PARE BATI BURUZ

• Estereotipo pare bati buruz
• Gara, 2007-07-23 # Josebe Egia

Gaurko honetan estereotipoen erorialdia zuekin konpartitzera nator. Mitikoak, herrikoiak, kutsu matxista dutenak edo emakumea kanpoan uzten dutenak.

Alde batetik, «Maritxu berritsu» esakuneak laburbiltzen duena daukagu, hau da, emakumeok gizonezkoek baino joera handiagoa daukagula hitz egiteko. Amaierarik ez duen hitz-jarioa omen da gure ezaugarrietariko bat, bi hitzetan esan daitekeena beste bostehun ele gehiagoz hornitzea, alegia. Gizonezkoek, ordea, di-da batean komunikatzeko ahalmen miresgarria omen daukate, hitz gutxitan dena konpontzekoa.

Bada, Ameriketako Estatu Batuetan egindako ikerketa luze eta serio baten ondorioz, «Maritxu berritsu» ondo baino hobeto izan liteke «Andoni, Peru edo Josu berritsu». Izan ere, egunaren bukaeran botatzen dugun hitz kopurua oso antzekoa da, 16.215 bat, hain zuzen. Beraz, ez da egia emakumeok hirukoiztu egiten dugunik hitz kopurua emakume izategatik eta etengabe gure ahotsa entzutea gustatzeagatik. Pertsona bat hiztuna den ala ez da gakoa, bere sexua edozein dela ere. Hona ikerketa horren ondorioetariko bat, esandakoaren adibide garbia: gehien hitz egiten zuten hiru pertsonak gizonezkoak ziren -45.000 hitz-, baina baita gutxien hitz egiten zuena ere -500-.

Beste gauza bat da, hori bai, hitz egiten dugunaren edukia. Antza denez, oraindik ere gizonek uki edo ikus daitezkeen gauzei buruz hitz egiten dute gehienbat, eta emakumeak pertsonon arteko harremanei eta sentimentuei buruz aritzen gara, neurri askoz handiago batean. Hala ere, jendartean bultzatzen ditugun baloreekin batera egitate hau aldatzen ari dela iruditzen zait, baita aldatu egiten dela ere gizona gizonekin ari denean edo emakume batekin ari denean. Pertzepzioa begi-bistako zerbait bihurtuko delakoan nago, itxaropenez, ados egongo baitzarete gauza bat kantitatea dela eta beste bat kalitatea, ezta?

Beste alde batetik, eta kantitatea alde batera utzi barik, beste ikerketa batek argi utzi du emakumeok ere amets erotikoak barra-barra edukitzen ditugula, gizonezkoen kopurua berdinduta. Amets mota ezberdinak, baina apeta sexualak denok ditugula adierazten dutenak, finean.

Betidanik, arlo hau gizonezkoen urrezko eremua izan da, sexuak euren pentsamenduen eta ametsen ehuneko altu bat betetzen duela, alegia. Beti izan da horrela eta espeziearen ezaugarritzat onartu da inongo arazorik gabe. Emakumeok, berriz, sexualitatearekin arazo gehiago izan ditugu, era askean eta osoki bizitzeko: birjintasuna, garbitasuna, amatasuna eta halako idealen mende egon gara luzaroan. Ondorioz, badirudi sexuak ez duela gure buruan lekurik, ez duela garrantzirik guretzat, ez dela plazer iturri bat.

Baina estereotipo zaharkitu bat besterik ez da. Egun, emakumeok amets erotikoak edukitzeaz gain, gizonek bezalaxe gaiari buruz hitz egiten dugu -horra hor gure hitzen edukietariko bat-. Batzuek gehiago, beste batzuek gutxiago. Hemen ere, izaera kontua da gakoa, eta pertsonaren sexuak zerikusi gutxi dauka.

> Iritzia: Jose Egia > SEXU TURISMOA, SEXU ZAPALKUNTZA

• Sexu turismoa, sexu zapalkuntza
• Gara, 2007-06-25 # Josebe Egia

Uda ailegatu eta oporrei buruzko elkarrizketa ohikoa izaten da. Nora goazen, norekin, nola... Duela gutxi datu bat irakurri eta zur eta lur geratu nintzen: hamar pertsonatik batek inguru gertukoa den norbait ezagutzen omen du oporretan atzerriko herrialderen batean umeekin harreman sexualak eduki dituena. Turismo sexuala, adierazpenik nazkagarrienean.

Beste herrialdeetan sexua bilatzen duen pertsonaren profila 40-60 urte bitarteko gizonezko zuriarena da. Normalean, helduen prostituzioa bilatzen omen du eta, plana egin gabe, nerabeekin edo umeekin harremanak izaten bukatzen du. Unicefen datuen arabera, urtero ia bi milioi ume -gehienak neskatxak- esplotazio mota honen biktima izaten dira.

Beren herrialde propioetan -hemen, besteak beste- halakorik inoiz egingo ez luketen pertsonek esplotatu eta umiliatzen dituzte. Horren arrazoia bistakoa da: hemengo tabuak apurtzeaz gain, anonimatua bermatuta daukate bertako hotel jabeen eta Poliziaren ustelkeriaren laguntzaz. Badakite ez dutela zigorrik jasoko, ohiko inguruneak ez duela ezer jakingo eta euren izen onak ez duela inongo minik jasango. Nahi dutena egiteko aske sentitzen direlako, alegia, eta boteretsu. Jatorrizko herrialdean ez bezala.

Turismo sexuala oinarrian arraza eta generoa dauzkan nortasun berezia berresteko modua besterik ez da, pobreagoa den heinean ahulagoa dena erabiliz eta zapalduz norberaren egoa asetzeko. Burura etortzen zaizkigu Kuba, Santo Domingo... eta mutilzahar tripontzi koipetsuek beltzaran bat gerritik helduta. Ikerketen arabera, ordea, nahiz eta gizonak oraindik gehiengo argia izan, egoera aldatzen hasi da. Hau da, turista sexualen taldea homogeneotasunetik urruntzen hasi da: gizon zein emakume, ezkondu zein ezkongabe, heterosexual zein homosexual... Azken hauena, hain zuzen, orain gutxi arte hain estigmatizatua, azkenaldian bidai agentziek modu estalian mimatua dela diote datuek, pertsona aberatsak eta bidaiariak erakartzen baititu.

Pertsona hauek guztiek herrialde horietan bilatzen eta aurkitzen dutena, euren arabera, «desiatuta, inguratuta eta maitatuta» sentitzeko aukera da. Zelako hipokresia!

Denek, salbuespenik gabe, herrialde horietan aurkitzen dutena pobrezia latza besterik ez da. Gosea eta eguneroko drama aurrera eraman beharra. Ziur nago turista hauek oso kontziente direla euren «arrakastaren» arrazoiaz, berezko xarmagatik ez dela, alegia. Kontziente direla pobreziaren katea elikatzen ari direla. Eskaria sortzen duten bitartean existituko dela merkatua. Eta ezer gutxi inporta zaiela sorrarazten eta iraunarazten dituzten ondorioak herrialde horietan, pertsona horiengan. Nire iritziz, pertsona horiek eta euren jokabidea gogor zigortu behar dira. Han eta hemen.

Oporrak badatoz eta aukera zabala daukagu. Beste herrialde batera joanez gero, errespeta dezagun, baina ez hango egoera baliatu boteretsu sentitzeko edo geure apeta zikinenak asetzeko.