> Iritzia: Gara > EMAKUME SAHARAR "ARRISKUTSUA"

• Emakume saharar «arriskutsua»
• Gara, 2009-11-20 # Editoriala
  

Lanzaroteko (Kanaria uharteak) aireportuan gose greban dagoen emakumea arriskutsua dela esango luke polizia guztiak herritarren zerbitzuko lagunak direla sinesten duenak, azken egunotan bi polizia motarekin jardun baitu sesioan. Marokoko Poliziak Aaiunen (Mendebaldeko Sahara) sartzen utzi ez eta Kanaria uharteetara kanporatu ondoren, Guardia Zibilak gauero aireportutik botatzen du. Emakume hori Aminatu Haidar ekintzaile sahararra da. Bere osasun egoera makala gorabehera, astebete darama gose greban, Marokoko Gobernua salatzeko protestan. Eta, GARAk egin zion elkarrizketan argi utzi zuenez, Gobernu espainola salatzeko ere bai.

Susmagarria da Haidarren kanporaketa eta Madrilen kolaborazioa Nazio Batuen Erakundea Mendebaldeko Sahararen gaineko negoziazioak sustatzen ari denean gertatu izana. NBEk Mendebaldeko Sahararen autodeterminazio eskubidearen aldeko ebazpenak eman ditu, baita Marokok sahararren giza eskubideak urratzen dituela salatu ere; hala ere, nazioarteko komunitateak beste alde batera begiratu nahiago du, eta Gobernu espainolaren kasuan jarrera hori larriagoa da. Horregatik Haidarrek bere protestarekin, bere bizia arriskuan jarrita, nabarmen utzi du Madrilgo Gobernua, oraingoan bere deportazioaren konplize gisa. Gauza jakina da Estatu espainola -bereziki gizabanakoen eta herrien eskubideen gaineko gaietan- ez dela NBEren ebazpenak aintzat hartu zalea, eta kolonia izan zuen Mendebaldeko Sahararen kasuan haren erantzukizuna handiagoa da, bere zor historikoa kitatu beharrean, handitu egin baitu. Interes aitorrezinak -baina ezagunak- direla eta, Rabaten estrategiaren kolaboratzailea da; errege espainolaren «anaia txikiaren» kolaboratzailea, alegia.

Horiek horrela, Aminatu Haidarrek, emakume arriskutsu horrek, Estatuko herrietatik jaso duen elkartasuna azpimarratu du. Izan ere, nazioarteko komunitatearen ezaxola eta hipokrisiaren aurrean, sahararrek ezinbestekoa dute herrien elkartasuna.

> Berria: Homofobia > IRAKEKO HOMOSEXUALEN "EHIZA" SALATU DUTE

• Irakeko homosexualen «ehiza» salatu dute
• Aurten 90 homosexual bahitu eta hil dituztela dio Human Rights Watchek osatutako txostenak
• Berria, 2009-08-18 # Leire Ventas

Azken bost urteetan homosexualen «ehiza» gogortu egin da Iraken; aurten bereziki. Hala ondorioztatu du Human Rights Watchek. Giza eskubideen aldeko erakundearen arabera, urtarrilaz geroztik gutxienez 90 lagun bahitu, torturatu eta hil dituzte sexu bereko bikoteekin harremanak izateagatik. Uste dute krimen horien atzean poliziak eta Mehdi Armadako milizianoak daudela.

Haider Jaber medikuak atzerrian zela izan zuen bere bikotekidearen hilketaren berri. «Hiltzaileek ez zioten Aliren gorpua senideei bidali, ehortz zezaten, eta, hala, lorez beteriko hilobi bat eduki zezan», kontatu dio gobernuz kanpoko erakundeari, erbestetik. «Animalia zela eta ez zuela merezi esan zuten».

Hilotza eskuak lotuta eta buruan tiroa zuela topatu zuten, zabor artean. Hori bere bikotearena bainoago, bere patua zelakoan, Iraketik alde egina zen Jaber. Arrazoiak bazituen: behin eta berriz mehatxatu zuten. Etxera eta lanera joan zitzaizkion milizianoak, musulman heterosexuala «bilakatzen» ez bazen, hil egingo zutela ohartaraztera. Egun Erresuma Batuak babesa eman zain dago, auzoko herrialderen batean.

Gisa horretako testigantzetan oinarritzen da Desagerrarazi egin nahi gaituzte: Sexuarekin eta generoarekin lotutako torturak eta hilketak izeneko ikerketa. «Hainbati uzkia kolaz bete diete, eta ondoren hiru egunez laxanteekin elikatu dituzte», azaldu du Rasha Mumnek, egileetako batek. «Hiltzeko modu ezin mingarriagoa dela ziurtatu digute medikuek».

Irudiak froga
Baina testigantzak ez ezik, frogak ere badaude. The Observer egunkariak eskuratu dituen argazkiak, esaterako. Haietako batean ustez elkarrekin sexu harremanak izan dituzten bi gizon ikus daitezke, begiak estalita. Beltzez jantzitako lagun batek fusil bat zuzentzen du bietako baten burura. Sakelakoekin grabatutako gisa horretako hainbat bideo ere zabaldu dira azken asteetan Bagdad hiriburuan.

Txostenaren arabera, homosexualen zapalketa Bagdadeko Sadr City auzoan hasi zen, 2004an, eta ordutik Kirkukera, Basorara eta beste hainbat hiritara zabaldu da. Moktada al Sadr buruzagi xiitak zuzendutako Mehdi miliziaren gotorlekua da Sadr City, eta duela hilabete eskas gayen kontrako kartelez josi zuten. Auzokide homosexualen izen eta helbideak jasotzen zituzten afixek, eta haiek zaintzeko eskatzen zieten bizilagunei. Hori hala, hilketen atzean miliziano horiek daudela uste du HRWek.

Gainera, hainbat elizgizon xiitek homosexualak izan dituzte hizpide azkenaldian sermoietan. Kerrada barrutiko elizgizon Shaik Sadek al Zairrek, esaterako, «emakumeen moduan janzten diren maritxuen» gaineko kezka azaldu zien sinestunei joan den astean. «Borrokatu beharreko fenomenoa da, baina tratamendu bidez», adierazi zien. Haratago joan da Mohammed al Ghreri: «Homosexualitatea ez da normala; beraz, jarrera aldatzeko exijitu behar diegu gayei». Haiek esana beteko ez balute, kartzelaratzea proposatu du. Bakartzeak ere «homosexualak heterosexual bilakatzen» ez baditu, sexu berekoekin harremanak izaten dituztenei ehun bizkarreko ematea da, haren arabera, hartu beharreko hurrengo neurria. «Lau aldiz bizkarrekoak jasotzera kondenatzen dituztenak, exekutatu egin behar dira».

Era berean, poliziak ere tartean egon daitezkeen susmoak dituzte ikerlariek. Irakeko Barne Ministerioak ukatu egin du bertsio hori, eta hilketak argitzeko ikerketa abian dela jakinarazi.

> Elkarrizketa: Javier Ugarte > "FRANKISMOA BIZI IZAN ZUTEN HOMOSEXUALEI EZ ZAIE AITORTU JASAN ZUTEN JAZARPENA"

• Javier Ugarte - Filosofoa: «Frankismoa bizi izan zuten homosexualei ez zaie aitortu jasan zuten jazarpena»
  
• Una discriminación universal: homosexualidad bajo el franquismo y la transición' liburua idatzi du Javier Ugarte filosofoak. Urte haietan homosexualek beren sexualitatea nola bizi zuten azaldu du Ugartek.
• Berria, 2009-05-30 # Ainara Arratibel · Donostia
  

Frankismoaren jazarpena» jasan ostean, «zailak eta luzeak» izan ziren trantsizioko urteak homosexualentzat, Javier Ugarte filosofo eta Oviedoko Unibertsitateko irakaslearen hitzetan. «Atxilotuak eta kartzelatuak izaten jarraitu zuten, 1979 arte». Egun urratsak egin diren arren, homofobiaren aurkako politika «eraginkorragoak» behar direla uste du, eta garai hartako homosexualei jasan zuten «jazarpena» aitortu behar zaiela.

Zer islatu nahi duzu liburuan?
Inork erantzun ez didan zalantza bat argitu nahi izan dut hainbat alorretako profesionalen bidez: zein baldintzatan bizi eta eraiki behar zuen bere sexualitatea homosexuala sentitzen zen pertsona batek urte haietan.

Nola egiten zuen?
Harrigarria bada ere, kasu askotan ezkonduz egiten zuten. Erregimenak, Elizarekin bat eginda, heterosexualitatea ezarri zuen bizitzeko modu gisa. Gizonek emakumeekin ezkondu eta seme-alabak izatea nahi zuen, 1936ko gerrako galera ekonomiko eta demografikoak berreskuratzeko. Hori kontuan hartuta, eta frankismoaren errepresioa ez jasateko, homosexual asko ezkondu eta seme-alabak izan zituzten. Nahiz eta homosexualen aurkako sarekada batean harrapatu, Polizia eta epaileak ez ziren horren 'gogorrak' haiekin. Beraz, oso egoera gogor eta zailetan bada ere, beren homosexualitatea bizitzen jarraitzeko aukera zuten. Ezkondu gabe zeuden homosexualekin, ordea, ez zuten gupidarik izaten, eta kartzelatu egiten zituzten.

Kartzelako bizimodua gogorra izango zen, ezta?
Oso gogorra, benetako infernua bizitzen zuten.

Eta lesbianekin zer gertatzen zen?
Emakumeen sexualitatea ukatu egiten zen, eta erregimenak erotzat hartzen zituen lesbianak. Hori dela eta, kartzelatu beharrean, ospitale psikiatrikoetan sartzen zituzten.

Eta trantsizioa nolakoa izan zen?
Luzea eta zaila. Izan ere, trantsizioa luzeagoa izan zen homosexualentzat. 1979ko urtarrilera arte indarrean egon zen Gizarte Arriskugarritasun Legea. Beraz, trantsizioaren lehen urteak gogorrak izan ziren homosexualentzat, atxilotu eta zigortu egiten baitzituzten. Hori ez zen gertatzen frankismoaren errepresioa jasan zuten beste hainbat biktimekin. Adibidez, pentsa ezina zen alderdi sozialistako edo komunistako kide bat atxilotua izatea, zituen ideia politikoengatik.

Memoria Historikoaren Legearen bidez 1936ko gerrako eta frankismoko biktimek jasandako jazarpena onartu eta aitortu nahi izan da. Garai haiek bizi izan zituzten homosexual askok, ordea, eurei ez zaiela aitortu diote. Horrela dela uste duzu?
Bai. Frankismoa bizi izan zuten homosexualei ez zaie jasan zuten jazarpena aitortu. Hala, duela aste batzuk jaso du Espainiako Gobernuaren kalte-ordaina homosexuala izateagatik frankismoaren jazarpena jasan zuen lehen biktimak. Kalte-ordaina 4.000 eurokoa izan da. Jasan zuten jazarpena kontuan hartuta, kalte-ordaina iraingarria da, oso txikia .

Nola aitortu eta onartu dakieke jasan zuten jazarpen hori?
Nik uste ematen zaien kalte-ordain ekonomikoa handiagoa izan beharko litzatekeela. Baina, zoritxarrez, uste dut horrek ez duela atzera bueltarik izango, eta hor utziko dutela. Bestalde, ideia politikoengatik jazarpena jasan zutenekin egin den antzera, omendu egin beharko lirateke. Gainera, gehiago ikertu beharko litzateke bizi izan zutenaz. Izan ere, alor horretan lanean ari garenok ez dugu inork gehiago hori bizitzerik nahi. Ezinbestekoa da homofobiaren aurkako politika argiagoak eta eraginkorragoak egotea. Gizarte osoak egin behar du homofobiaren aurka, oraindik ere aurreiritzi asko baitaude.

Zure liburua aipatu duzun omenaldi horietako bat al da?
Neurri batean bai. Jendeak homosexualek garai hartan bizi izandako infernua jakitea nahi izan dut. Izan ere, historiaren alorrean bada oso esaldi on bat: beren historia ezagutzen ez duten herriak hura errepikatzera kondenatuak daude. Zorionez, kasu honetan ez da hala izango. Baina ezinbestekoa da jendeak hura jakitea.

Gaur egun, nola uler daiteke hainbat jendek homosexualitatearen inguruan duen jarrera atzerakoia?
Ezin da ulertu. Alor horretan, kezkagarria eta salagarria iruditzen zait Eliza katolikoa bezalako erakunde batek homosexualitatearen inguruan erakutsitako jarrera oldarkor eta atzerakoia.

> Berria: Oroitzapena > ERANTZULE POLITIKOAK ARGITZEKO ESKATU DIOTE MARTXOAREN 3KO BIKTIMEK LEGEBILTZARRARI

• Erantzule politikoak argitzeko eskatu diote Martxoaren 3ko biktimek Legebiltzarrari
• 1976an Gasteizen izandako gertaerak argitzeko sortutako batzordean agerraldia egin du elkarteak
• Berria, 2008-01-31 # Edurne Begiristain · Gasteiz

1976ko matxoaren 3an Gasteizen izandako gertakarien erantzule politikoak gizartearen aurrean zeintzuk diren argitzeko eskaera eraman du Martxoak 3ko Biktimen Elkarteak Eusko Legebiltzarrean sortutako batzorde berezira. Batzordeko kideek salatu dute inork ez duela argitu sarraski haren erantzuleak zeintzuk diren, nahiz eta 32 urte pasatu diren Espainiako Poliziak bost langile hil eta ehundik gora zauritu zituenetik. Hori dela eta, Gasteizko gertakariak ikertzeko sortutako batzordeari galdegin diote 1976an agintaritza eta botere karguak zituztenen erantzukizun politikoak ezarriko dituen ebazpen bat egin dezan.

Gasteizko jazoerak sakonago ikertze aldera, Legebiltzarrean sortutako batzorde bereziaren lehen saioan egin dituzte eskakizunok biktimen elkartekoek. Orain dela 32 urte izandako sarraskiaren inguruan Valentin de Foronda Historia Institutuak egindako txostena ontzat jo arren, elkartekoek iritzi diote lan horrek ez duela zehazten gertatutakoaren erantzukizun politikoak. Besteak beste, Andoni Txasko elkarteko bozeramaileak salatu du Manuel Fragak, garai hartan Gobernazioko ministroa zenak, kargu politiko batean jarraitzen duela eta ez duela azalpenik eman «izugarrikeria» harengatik. «Onartezina da oraindik jardunean egotea», adierazi du.

Nolanahi ere, elkarteko kideek ohartarazi dute ez dutela itxaropena galduko egunen batean gertakari haren arduradunak epaituen jarlekuetan ikusteko. «Justizia kontu bat da, eta senideek, lagunok eta gizarteak, oro har, lortzea espero dugu».

Martxoaren 3ko biktimen elkartearen ustez, gainera, Poliziaren oldarraldia aldez aurretik «ongi planifikatutako» ekintza bat izan zen, eta asmo argia zuen: «Sistema demokratiko baten alde borrokatzen ziren langileei eskarmentua ematea». Areago, elkarteko bozeramaileak azaldu du zalantzarik ez dutela garai hartako estatuko eta tokiko arduradun politiko eta polizial gorenen «onespena eta baimena» izan zuela Poliziaren jokabideak.

BIKTIMAK. Horrez gain, Eusko Jaurlaritzari galdegin diote Gasteizko gertakarietan estatuaren indarkeria jasan zuten pertsona guztiak -hil, zauritu edo kartzelatu zituztenak- biktimatzat har ditzan, eta Terrorismoaren Biktimenganako Elkartasunaren Legean jasotako kalte-ordain ekonomikoa jaso dezaten. Txaskoren ustetan, Espainiako Kongresuak onartutako Oroimen Historikoaren Legeak «trantsizioko» biktimak aintzat hartzen ez dituenez, Eusko Jaurlaritzak hartu beharko ditu kontuan «askatasunak berreskuratzeko eta demokrazia ezartzeko borrokan estatuaren indarkeria jasan zuten pertsona haiek guztiak».

TALDEEN IRITZIA. 1976ko martxoaren 3ko gertaerak argitzen lagunduko duen ebazpena egitea begi onez ikusi dute EAJ, EA, EB, EAB eta PSEren legebiltzar taldeetako ordezkariek -PPko ordezkariak ez du parte hartu batzordean-. Nolanahi ere, PSEko legebiltzarkide Antonio Riveraren aburuz, «oso zaila» izango da zehaztea Poliziaren jokabidea aldez aurretik planifikatua izan zen ala bat-batean hartutako erabakia izan zen. PSEko legebiltzarkideak iritzi dio Espainiako Gobernuak «esku zabal» jokatu beharko lukeela martxoaren 3ko biktimak Oroimen Historikoaren Legean tokia izan dezaten.

Rafa Larreina EAko legebiltzarkidearen ustez, ezinbestekoa litzateke Poliziaren oldarraldiaren ondorioz kalte egindako pertsona guztien zerrenda osatua egitea, Jaurlaritzako Biktimen Elkartasunerako Legeak pertsona horiek guztiak biktimatzat har ditzan.