> Berria: Salaketa > GOSE GREBA MUGAGABEARI EKIN DIO ANDREA MUÑIZEK

• Gose greba mugagabeari ekin dio Andrea Muñizek
• Sexua aldatzeko ebakuntza gelak berma ditzala eskatu dio, beste behin ere, Eusko Jaurlaritzari
• Berria, 2009-12-02

Andrea Muñiz Transexualidad-Euskadi elkarteko presidenteak gose greba mugagabea hasi du bart gauerdian. Eusko Jaurlaritzari Gurutzetako erietxean (Barakaldo, Bizkaia) sexuz aldatzeko ebakuntzak egiteko ebakuntza gelak berma ditzala eskatzeko hasi du protesta. Ohar baten bidez jakinarazi du Muñizek erabakia.

Bertan azaltzen duenez, Gurutzetako ospitaleko Genero Unitateko kirurgialari batekin zuen hitzordura joan zen iragan urriaren 9an. Sendagileak azaldu zion ezin zituela sexuz aldatzeko ebakuntzak egin, ospitaleko zuzendariak ez ziolako horretarako ebakuntza gelarik ez eta jarraibiderik eman.

Hori ikusita, oharra bidali zuen Muñizek hedabideetara: hilaren 2ko gauerdian gose greba mugagabea eta erabatekoa hasiko zuela iragarri zuen, baldin eta ospitale horretan Genero Unitatea berehala martxan jartzen ez bazen.

Iragan azaroaren 27an Transexualidad-Euskadi elkarteak Osasun sailburuordetzatik igorritako posta elektronikoa jaso zuen, sexuz aldatzeko ebakuntzak posible izango zirela, eta Gurutzetako erietxean horretarako ebakuntza gela izango zutela esanez.

Muñizen irudiko, ordea, mezu horrek ez du bermatzen sexuz aldatzeko ebakuntzak posible izango direla. Ezta ere ez dutenik zain egon beharko ebakuntza batetik besterako tartean. Hala, Eusko Jaurlaritzari «gezur gehiago» ez esateko eskatu dio, baita «jendaurrean argibideak emateko» ere. Sexu aldaketa egiteko ebakuntza gelak eskaintzeko prozesua hastea nahi du Muñizek. Halaber, sexuz aldatzeko behar diren ebakuntza batetik bestera zenbat denbora igaroko den zehaztea ere ezinbestekoa dela dio.

Aspaldiko kontua
Gemma Zabaleta Jaurlaritzako Gizarte Gaietarako sailburuak ekainean iragarri zuen «lehentasuna» izango zuela sexuz aldatzeko ebakuntzak abiatzea, eta Osakidetzak bere gain hartuko zituela. 2008ko irailaz geroztik, martxan behar luke Gurutzetako ospitaleko Genero Unitateak, baina oraingoz ebakuntza gela bakarra jarri dute. Eskaera berarekin barau erdian eman zituen hainbat egun Muñizek joan den irailean. Haren hitzetan, ez du transexualentzako tratu berezirik nahi, 2008an onartutakoa betetzea baizik.

> Berria: Trans > OPERATZEKO EGUNA EMANGO DIOTE ETZI ANDREA MUÑIZI

• Operatzeko eguna emango diote etzi Andrea Muñizi
• Berria, 2009-10-07

Etzi Gurutzetako erietxeko Genero Unitatearekin bilduko da, Barakaldon (Bizkaia), Andrea Muñiz Transexualidad-Euskadiko presidentea. Azaldu duenez, sexuz aldatzeko ebakuntza egiteko eguna emango diote. Irailaren 22tik 29ra gose greba egin zuen, haren hitzetan, ez ziotelako sexuz aldatzeko ebakuntza egin nahi. Eskerrak eman dizkie babestu dutenei.

> Berria: Trans > BEHIN-BEHINEAN BARAUALDIA UTZI DU ANDREA MUÑIZEK

• Behin-behinean baraualdia utzi du Andrea Muñizek
• Berria, 2009-09-30

Herenegun Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuorde Jesus Maria Fernandezekin bildu ostean, behin-behinean baraualdia utzi du Andrea Muñizek. «Agindu zidan sexuz aldatzeko ebakuntza noiz egingo didaten esateko deituko didala Gurutzetako ospitaleak, eta horregatik hartu dut erabakia». Egunotan jasotako babesa ere eskertu du Muñizek.

> Berria: Trans > TRANSEXUALEN LEGEA IDAZTEN ARI DELA AZALDU DU JAURLARITZAK

• Transexualen Legea idazten ari dela azaldu du Jaurlaritzak
• Transexualidad Euskadi elkarteko presidenteak barauarekin segitzen du, ez baitiote oraindik «ebakuntza bermatu»
• Berria, 2009-09-24 # Mikel Peruarena

«Transexualen gizarte eta osasun eskubideak bermatzeko», lege berria idazteko prozesua abiatu duela jakinarazi du Eusko Jaurlaritzak. Gay, lesbiana, bisexual eta transexualen eskubideen aldeko taldeekin bildu zen, herenegun, Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Gaietarako Saila, eta atzo eman zuen lege egitasmoaren berri. Zirriborroa osatu du Jaurlaritzak, eta orain «interesa duten talde guztien» ekarpenei ireki die.

Osakidetzak bularretako ebakuntzak eta genitaletakoak egiten dizkie, egun, transexualei. Hortik aurrerako ebakuntzak egiteko, kanpora jo behar dute. Gizarte Gaietarako sailburu Gemma Zabaletak ekainean azaldu zuen transexualei arreta «integrala eta normalizatua» ematen ahaleginduko zela Jaurlaritza, eta sexuz aldatzeko ebakuntzak lehentasun izango zirela.

Lege egitasmoak Jaurlaritzako zenbait sail hartzen ditu aintzat, eta hainbat proposamen egiten ditu osasunari, hezkuntzari, enpleguari eta gizarte zerbitzuei buruz. Transexualitateari patologia izaera kentzea, erregistro zibileko arazoak konpontzea eta osasun zerbitzua hobetzea proposatzen ditu testuak, besteak beste. Informazio emate eta «sentikortze» planak ere proposatzen ditu. Eusko Alkartasunak ez legezko proposamena aurkeztu zuen atzo; sexuz aldatzeko ebakuntzak «guztiz bere gain» hartzeko eskatu dio Jaurlaritzari.

Andrea Muñiz Transexualidad Euskadi elkarteko presidentea barau erdia egiten hasi eta hurrengo egunean zabaldu da lege egitasmoaren berria. Eusko Jaurlaritzak ez dio Muñizi erantzun, artean. Gizarte Gaietarako Saileko iturriek BERRIAri azaldu diotenez, baina, Jaurlaritzak «konpromisoa du transexualentzako programa terapeutikoa martxan jartzeko». Gurutzetako erietxean (Barakaldo, Bizkaia) zenbait lan egiten hasi direla eta «profesionalak trebatzen jarraitzeko» asmoa dutela azaldu dute iturriok, «transexualek operatzeko beste erkidego batzuetara joan beharrik izan ez dezaten».

Barauan jarraitzen du
Andrea Muñizek astelehen gauean hasi zuen barau erdiari eusten dio. Hargatik, Patxi Lopez Eusko Jaurlaritzako lehendakariari esku hartzeko eskatu dio Espainiako Transexualitate Klinikoko Elkarteak. Muñiz bularrak handitzeko ebakuntzaren zain dago, baina denbora agortzen ari zaiola salatu du. Jaurlaritzak «adarra jo» diola eta ez dutela operatuko uste du Muñizek, itxaron zerrendan ez baita azaltzen. Astebeteko epea eman dio Patxi Lopezi idatziz ziurta diezaion ebakuntzak egingo dizkiotela 2010eko maiatzerako.

> Komunikatua: EHGAM > ANDREA MUÑIZEKIKO ELKARTASUNA

• ANDREA MUÑIZEKIKO ELKARTASUNA
• EHGAM, 2009-09-23

Ohar honen bitartez EHGAMek (Euskal Herriko Gay-les-trans Askapenerako Mugimenduak) bere babesa eta elkartasun osoa adierazten du Andrea Muñiz Transexualidad-Euskadi taldeko lehendakariak aurrera daraman borrokarekin.

Halaber Eusko Jaurlaritzaren jarrera salatu nahi dugu, historikoki mantendu duena eta baita gaur egungo Jaurlaritzarena ere. Are gehiago gaur egungoa, kontuan izanik aurreko ekainetik bilerak izaten ari gerala, eta, besteak beste, transexualen aldarrikapenak lantzen ari garela.

Transexualen egoera hobetzeko hainbat eta hainbat hitzemateen ondoren, bazirudien Patxi Lopez buru duen Gobernuak, Gizarte Gaietako Gemma Zabaleta eta Osasun Saileko Rafael Bengoarekin batera, serio hartu zuela kontua. Bazirudien Gobernuak serio hartu zuela Gurutzetako Ospitalean dagoen genero-berresleipenerako Unitatea, eta transexualek Euskal Herrian ebakuntza egin ahal izango zutela. Baina engainatuak izan dira, benetan ez dauden itxaron-zerrenden bidez engainatu dituzte eta ez daukate ebakuntza egiteko inolako bermerik, ez eta bular ebakuntza bera egiteko ere.

Hau guztia, Gizarte Gaietako Sailburuak pertsona transexualekin konpromisoak hartuko dituela ozenki esaten duen bitartean. Baina gobernuan bat edo bestea egon, fartsa berak bere horretan dirau.

Alarma guztiak piztu dira: Andrearen jarrera ez da kapritxoa, ez da arreta dei soila, borrroka luzeen ondorioa baizik eta gobernu desberdinen konpromiso politikoak hutsean geratu izanaren ondorio. Bada garaia pertsona transexualek mediku, sikiatra eta politikoen aldetik jasaten duten egoera lazgarri honi bukaera emateko.

PASALO EITBko programaren jarrera ere salatu nahi dugu, non solaskideetako batek transexualen aldarrikapenak erridikulizatu zituen, mahaiko gainerakoek telebista publiko batean emandako jarrera transfobo horri aurre egin gabe. Telebista publiko batek begirune haundiena erakutsi beharko luke talde honekin, are gehiago azken albisteak agerian jartzen duen egoera lazgarria dela eta.

Transexualen kolektiboa sexu askatasunaren aldeko borrokan eredugarria izan da, asko ikasi dugu beraiekin eta erreferente izan dira askotan, gure sexualitatea, gure gorputzak, gure generoa kuestionatzen laguntzeko orduan. Horregatik aukera aprobetxatu hahi dugu Andreari eta bide batez, transexualen kolektibo guztiari elkartasuna adierazteko.

Bukatzeko, argi gera bedi Andrearen eta trans pertsona guztien borroka, EHGAMen borroka ere badela, eta gure borroka eta ahalegin guztia jarriko dugula Andreak eskatzen duena lor dezagun eta instituzioek kolektibo honi iseka gehiago ez egiteko. Horregatik Gobernu honetako kideei Andrearen aldarrikapenak onar ditzaten eskatzen diegu, abian jarri ditzaten epe motzenean eta transexualen kolektibo osoari eskeini.

GORA TRANSEXUALEN BORROKA!

> Berria: Trans > HILDA NAHIAGO

• Hilda nahiago
• Sexuz aldatzeko ebakuntzaren zain dago Andrea Muñiz, baina itxaron zerrendan ez dela agertzen eta, promesak entzuteaz nardatua, gose grebari ekin dio; ebakuntzak bermatzeko eskatzen du.
• Berria, 2009-09-23 # Mikel Peruarena

Ez badute egiten nik nahi dudana, astebete barru hilotz bat edukiko dute. Oso argi daukat». Bi bider eman zuen abisua Andrea Muñizek, baraua hasiko zuela sexuz aldatzeko operatzen ez bazuten. Otsailean Arartekoarengana jo zuen, eta hark itxaroteko esan zion, instituzioetara jo eta konpon zitekeela. Apirilean berriz kexatu zen Muñiz. Hirugarrengoan barauari ekin dio. Astelehen gauean hasi zen. Behazunik ez du Muñizek; jan ezean 50 orduan hilko litzatekeela adierazi du. Hargatik, barau erdia egiten ari da: bazkaldu baino ez du egiten. Hala ere, medikuak ziurtatu dio zazpi edo hamar egunean koma atzeraezinean sartuko dela. Hilik nahiago du, hala ere, ulertzen ez duen gorputzari lotuta baino. Eusko Jaurlaritza «adarra jotzen» ari zaiola iritzi dio, eta eskaera zehatza egin du: Patxi Lopez Eusko Jaurlaritzako lehendakariaren berme idatzia nahi du, 2010eko maiatzerako Euskal Autonomia Erkidegoko erietxe batean sexuz aldatzeko ebakuntzak egingo dizkiotela bermatzeko.

Pazientzia agortu zaio Muñizi. Bularrak handitzeko ebakuntza egitekoa zen, eta uztailean ebakuntza aurreko probak egin zizkioten -urtarrilean balioa galduko dute proba horiek-. Kirurgia zerbitzura deitu zuen Muñizek. Hormonak hartzen baititu, ebakuntza egin baino astebete lehenago haiek hartzeari utzi behar lioke. Ebakuntzaren berririk ba ote zen galdetu, eta erantzun zioten 48 ordu lehenago jakinarazten dutela operazioak noiz egingo diren. Bestalde, azaldu zioten ez zegoela itxaron zerrendan. Eta orduan lehertu zen Muñiz: «Ez banaiz zerrendan agertzen, horrek esan nahi du ez dagoela bularrak handitzeko operaziorik. Eta hori ez bada existitzen, barre egiten dut genitaletako operazioaz!». Argigarriena, ordea, egoera berean dagoen beste pertsona bat topatzea izan da: «Esan zidaten lehenengoa nintzela, baina pertsona batekin hizketan hasi, eta konturatu gara hari ere gauza berak esan dizkiotela. Orduan ohartu naiz hau burla bat izan dela».

Hogei urte operatzeko itxaroten
Nerabe zenetik bere gorputzean arrotz sentitu da Muñiz: «Hamabost-hamasei urte nituenetik badakit zer naizen. Urte mordoa daramat mediku, endokrino eta psikiatrekin hitz egiten». Transexualidad Euskadi elkarteko presidente ere bada, baina erakundea sortu aurretik ere asko ikusitakoa da. «Donostian, jendeak ez zekien transexual bat zer zen ere» Muñiz kalean haien gisara ibiltzen hasi zenean. Malagan (Espainia) duela hamar bat urte hasi ziren sexuz aldatzeko ebakuntzak egiten. Saiatu zen, garai hartan, Osakidetzak Malagara bidera zezan: «Baina Osakidetzak ukatu egin zidan orduan». Ez zen posible jendea zerbitzu hartara bideratzea. «Frantzian ere egon nintzen bizitzen, eta ahalegina egin nuen, Frantziako Gizarte Segurantzak ebakuntza bere gain har zezan». Baina ordurako zerbitzu hori utzia zuen erakunde publikoak. «Urte asko daramatzat honetan, eta nazka-nazka eginda nago», aitortu du Muñizek.

Ekainean itxaropena piztu zen. Eusko Jaurlaritzako Gizarte Gaietarako Sailarekin bildu ziren gayen, lesbianen, bisexualen eta transexualen elkarteak. Gizarte Gaietarako sailburu Gemma Zabaletak agindu zuen transexualentzako sexuz aldatzeko ebakuntzak abiatzea «lehentasuna» izango zela eta Osakidetzak bere gain hartzea nahi zuela. Entzunak entzun, Muñizi ez zaio sinesmen handirik gelditzen. 2008ko irailean Eusko Jaurlaritzak onartu zuen Gurutzetako erietxean (Barakaldo, Bizkaia) genero unitatea sortzea. Zerbitzuak leku bakarrean biltzea zen asmoa, eskuragarriago jartzeko. Hara joaten da, Donostiatik, Muñiz. Ez diote autobuseko txartela ordaintzen. Eta genero unitatea ez da existitzen. «Urtebete joan da onartu zenetik», gogorarazi du. Gurutzetara doan bakoitzean maparekin ibili behar duela dio, zerbitzuak sakabanatuta eta «gordeta bezala» daudela: «Galdetu, eta esaten dizute: 'Hori existitzen da?'».

Abenduan 40 urte egingo dituela eta sexuz aldatzeko operazioak egiteko adin zailera heltzen ari dela ohartarazi du Muñizek: «Ez dira konturatzen denbora agortzen ari zaidala». Atzo arratsean bilera egin zuten Gizarte Gaietarako sailburuorde Fernando Fantovasek eta gay, lesbiana, bisexual eta transexualen hainbat elkartek. Telefonoz hitz egin zuen Muñizek Fantovasekin. Sailburuordeak lasaitzeko eskatu dio Muñizi, eta azaldu gaur presazko bilera egingo duela Osasun sailburuordearekin. Transexualentzat erietxeetan egin diren aurrerapenen berri emateko antolatu zuen bilera Sailburuordetzak. Hitzekin aspertua dago, baina, Muñiz: «Aurrerapenak? Ez dut aurrerapenik nahi, konponbideak nahi ditut».

• Nortasun agiria
• Andrea Muñiz Celestino. 1969an jaioa, 40 urte beteko ditu abenduan.
• Garaiera. 1,80 metro.
• Pisua. 64 kilo.
• Gose greba. Ebakuntza egingo diotela bermatzeko, barau erdia hasi zuen astelehen gauean. Bazkaldu bakarrik egingo du.
• Ebakuntza. Bularrak handitzeko ebakuntzaren zain dago; operazio aurreko probak egin zizkioten uztailean, baina esan diote ez dagoela itxaron zerrendan.