> Elkarrizketa: Itziar Ziga > "FEMINITATE HITZARI ALERGIA DIOGU FEMINISTOK"

• Feminitate hitzari alergia harrigarria diogu feministok
• Argia, 2010-01-24 #Amaia Alvarez Uria eta Onintza Irureta

Devenir perra (Zakur eme bihurtu) liburua idatzi du, feminista femenino eta antipatriarkalak existitzen direnez, beharrezkoak direla aldarri egiteko. Erosi bezain pronto puskatu zaion koroa jantzi du, sos gutxiko glamourra argazkiko lehen planoan ateratzeko.

Errenteriarrak (Gipuzkoa, 1974) Iruñearako bidea hartu zuen aitaren autoritatetik ihesi. Amari tratu txarrak ematen zizkion aitaren atzaparretatik ihesi. Iruñean Elizaren autoritatea ezagutu zuela dio. Bederatzi urte egin ditu Bartzelonan, askatasunean, eta Iruñeara itzuli da. Espainian zehar dabil Devenir perra liburuan kontatutakoak lau haizetara zabaltzen. Ez dakigu noiz errendituko den, bigarren liburua atera berri baitu: Un zulo propio (Norberaren zuloa).

Alaska abeslariaren liburua: Transgresoras, las mujeres que cambiaron su mundo, (Urratzaileak, euren mundua aldatu zuten emakumeak).

Alaska feminitatearen maitale handia da eta kexu da uste duelako feminismo hegemonikoak (nolabait esatearren) trabestien eta transexualen ekarpena galdu duela feminitatea berrasmatzeko.

Garai hartan king tailerrak egiten ziren, maskulinitate performatiboaz asko hitz egiten zen, eta nik nioen: “Non arraio dago feminitate performatiboa?”. Feministok alergia harrigarria diogu feminitate hitzari, logikoa da, ziria sartu digute emakume generoaren kontuarekin, dena da negatibotasuna eta gutxiagotasuna.

Badago ordea bestelako feminitatea, grinatsua, parodikoa, teatrala, puta eta antipatriarkala. Hori existitzen da eta oso beharrezkoa da. Beharrezkoa da existitzen delako.

Euskal Herriko IV. Jardunaldi Feministetan “Iraultza dibertigarria izango da edo ez da izango” esan zen. Zer gehituko zenioke horri?

Ez nioke ezer gehituko, hori da. Ez nekien hala izan zenik eta asko pozten naiz. Emma Goldmanek hala zioen: “Ezin badut dantzarik egin ez da nire iraultza”. Badago gizon eta emakumearen gudari jarrera, borrokaren zati onartu duguna. Ulergarria da, biolentzia askok gurutzatuta gaude, eta hainbesteren kontra egin behar dugu borroka... Erne ibili behar dugu, baina bizimodutzat hartzen badugu jarrera hori ziria sartu digute.

Ez dakit noiz hilko naizen, baina munduak segiko du izaten kapitalista, patriarkala eta kabroia populazioaren gehiengoarentzat. Bizi naizen artean ez ditut onartu nahi zoriontsu izatea eragozten didaten kateak.

Liburuan diozu: “Emakumea naizela diot sendagileak hala diagnostikatu zuelako eta estrategia politikoa delako”.

Emakumea izatea zer den erakuste bidean transen, trabestien eta intersexen borrokak garrantzitsuak izan dira. Emakume ala gizon, mediku diagnostikoa eta soziala dela ukatzen duena esentzialismotan erortzen da, ez dute nire errealitatea azaltzen. Feminismoa emakume generoaren lubakian gorde zen, baina hori alde guztietatik erortzen da. Emakume eta gizonen arteko banaketa patriarkatuaren aldetik medikuntzan oinarritua da eta gure aldetik estrategia politikoa. Emakumea naiz, gisa horretara bortxatua izan naizelako; fisikoki, sexualki, afektiboki, ekonomikoki, sinbolikoki... Deiadar egiten dut emakumea naizela, baina ez hanka artean daukadanagatik.

“Okupa jaietara ilehori distiratsu eta arrosaz jantzita noa (...). Oraindik jokoz kanpo uzten ditut nire itxura dela-eta”. Liburuan elkarrizketatu duzun Paulak esana da.

Europako mugimendu alternatiboez maiteminduta, Bartzelonara iritsi zen Paula feminista eta etxe okupa batera joan zen lehen aldiz, arrosaz jantzita, samurtasun eta feminitate muturrekoarekin. Gerlariaren estetikak, rastak, krestak... ez zuen onartu. Beti esan izan du bakarrik mozkortu zela han.

Ni neu garai batean marimutilez mozorrotu nintzen. Feminista askok hasten dugu bide hori, baina ilea moztea, ez depilatzea... probatu ondoren eroso sentitzen baldin banaiz zoragarria da, baina ez banago eroso zailtasunak dituzu feminizatzeko. Beste testuinguru batzuetan hori da espero dena, feminizatzea. Beldurgarria da, beti ere derrigortzen bazaituzte!

Liburuarekin ez dut nahi inork pentsatzea feminitate mota bat goraipatzen ari naizenik, ezta gutxiagorik ere.

Liburuko beste pasarte bat: “Zakur emeek barre egiten dute aberatsen kodeez, Pradako poltsa erdi hutsez eta krisia medio daukaten susto aurpegiaz. Barre egiten dute krisiaz, krisia delako ezagutzen duten bizimodu bakarra”.

Zakur emearen eraikuntza egiten dut, baina zakur eme oso txiroa naiz. Feminitate espektakularra eraikitze horrek zerikusia dauka glamourraren ilusioarekin, inguratzen gaituen pobrezian glamour merkea aldarrikatzen dut.

Liburua idazten ari nintzela etorri zen krisiaren izu kolektiboa. Prekarioa zarenean, etxean hotza pasatzen duzunean, argia pintxatua duzunean... barkatu, ez dauzkat bost hipoteka, ez lidakete inoiz emango kreditua. Klase kontzeptua ezinbestekoa da.

Zer diozu egunkariko titular honi buruz: “Juan Pablo Urtizbereak Berdintasunaren Merezimenduzko Domina jasoko du”. Senarrak Yasmín Zamia emaztea hil zuen. Zamia salbatzen saiatu zen Urtizberea eta larri zauritu zen.

Gizonen bortizkeriatik gizonek beraiek babesten gaituzte. Guk geure buruak defendatzea gaitzesgarria da. Domina merezi duena liburuan aipatzen dudan emakumea da. Bikote ohiak aizkorarekin hil behar zuenean bera labanarekin defendatu zen. Emakume horretaz ez da hitz egiten, eta nik dakidala aspaldian heriotzatik ihes egitea lortu duen bakarra da. Defendatu zelako salbatu zen.

Jakina lagundu behar dela norbait zure begien aurrean erasotzen ari direnean. Baina zergatik dira heroiak berriz ere gizonak? Gaixotu egiten nau horrek. Lehen genero biolentziaz feministok baino ez genuen hitz egiten, eta orain modan jarri denean zertarako jarri da modan? Heroiak beraiek dira, ez gu. Etengabe erakusten dituzte emakumeak untxiak bezala hiltzen, ihes egiten, urrutiratze agindupean. Urrutiratze agindua ez, autodefentsa! Pistolak, espraiak edo ikastaroak, dena delakoa! Gizona izan beharra ere babestuko gaituena.

“Udalak bi hamarkada daramatza Bartzelonaren bihotza eremu publiko ordenatua eta segurua, garbia eta zibikoa, kalitatezkoa eta askatasunezkoa izan dadin. Prostituzioa ez da onargarria hiriko kaleetan”. Jordi Hereu, Bartzelonako alkatea.

Raval auzoko eztabaidaz ari zara. Bederatzi urtez bizi izan naiz auzo horretan eta mendeak dira prostituitzen direla Ravaleko kaleetan. Gauez, lana bukatuta, puten kaletik igarotzen nintzen eta lasai sentitzen nintzen. Putak eta bezeroak daude, elkarbizitza eredugarria da, baketsua. Bortizkeria ez dute praktikatzen ez prostitutek, ez bezeroek, poliziak prostituten kontra baizik.

Hipokritak eta faltsuak dira, Bartzelonako erdigunea turistentzat eta fashion jendearentzat parke tematiko bihurtu nahi dute. Puten bila badoaz, gu denon atzetik doaz. Inozoa da pentsatzea beraiek ondokoa uste dutela: “Putak soberan daude, enbarazu egiten dute”.

Jende ugarik bestelako ikuspegia du gai horri buruz. Ez dute nabari zuk nabari duzun segurtasuna.

Ez dira handik pasa. Ez dira han bizi. San Ramon kaleko espaloiak puten takoiek mendeetan miazkatu dituzte. Han bizi den jendeak badaki zer dagoen eta prostituzio eremua saihestu nahi baduzu bi kale harantzago jo eta ez daukazu ezer ikusi beharrik.

Segurtasun gabezia eta emakume esplotatuak aipatzen dituzte.

Puta ilegalei lagundu nahi badiezu indargabetu Atzerritarren Legea. Mafia horiek zeinek onartzen ditu? Atzerritarren Legeak.

Beste kontu bat umeena da. Ez naiz ama, baina haurrak izango banitu beraiek poliziarengandik babestea nahiko nuke, putak baino askoz kaltegarriagoak dira. Amek ez badute nahi umeek putak ikusterik saihestu ditzakezu Ravalen, eta handik pasako bazara poliziarekin arazorik eduki ezean, toki segurua da. Mendeak daramatzate han! Sarekada izan eta batere ez dagoenean, isiltasun moduko zerbait sentitzen duzu, deseroso sentitzen zara.

elkarrizketa osoa jeisteko

> Berria: Trans > TRANSEXUALEN ESKUBIDEAK BERMATZEKO LEGEA ONARTU DU NAFARROAKO PARLAMENTUAK

• Transexualen eskubideak bermatzeko legea onartu du Nafarroako Parlamentuak
• UPNk bakarrik bozkatu du legearen aurka Nafarroako beste gutxiengo asko «egoera okerragoan» daudelako
• Berria, 2009-11-13 # Naiara Elola . Iruñea

Nafarroako Parlamentuak Transexualen Legea onartu du NaBai, PSN, CDN eta NEBen babesarekin. UPNk aurkako botoa eman zuen atzoko saioan, legea «Espainiako Konstituzioaren aurkakoa» dela argudiatuta. Lege horren bitartez, Nafarroako transexualen eskubideak bermatu nahi dituzte. Hala, hainbat neurri hartuko dituzte hezkuntza, lanbide eta gizarte arloan. Horrez gain, legeak dioenaren arabera, «kirurgia zerbitzuetarako eta osasun sistema publikoko zerbitzuak jasotzeko eskubidea izango dute».

Transexualen eskubide eta beharrizanak betetzea du helburu lege berriak. Adingabeak diren transexualen kasuan, esaterako, «eskubide osoa» izango dute beharrezko diagnostikoa eta tratamendua jasotzeko, batez ere hormonen terapia. Horren bitartez, kolektibo horretako kideen bizi kalitatea hobetu nahi dute. Gainera, arreta berezia jarriko dute lan, gizarte eta hezkuntza arloan, «berdintasuna» erdiesteko baliabide gisa.

Onartu berri duten egitasmoaren bitartez, Osasunbidean adituen batzorde bat eratuko dute pertsona transexualak artatzeko gida bat osatzeko. Hala, transexualak diren lagunek sexuz aldatzeko eman beharreko medikuntza zein psikologia pausoak zehaztuko dituzte. Joseba Ezeolaza NaBaiko Nafarroako parlamentariaren arabera, «egun garrantzitsua» izan zen atzokoa «tolerantziarentzat». Iritzi bera azaldu zuen Martin Berenguer FELGTB Lesbiana, Gay, Transexual eta Bisexualen Espainiako Federazioko bozeramaileak: «Nafarroako legea Europan aitzindaria da».

Dena den, UPNk Transexualen Legearen aurkako botoa eman zuen. Javier Markotegi UPNko parlamentariaren irudiko, «beste gutxiengo asko daude Nafarroan, transexualak baino egoera okerragoan». Aintzat hartzen ez diren gutxiengoen eskubideak non dauden galdetu zuen.

Ezeolazak gogor kritikatu zuen UPNk lege horren inguruan izan duen jarrera: «Moral arkaikoari erantzuten dioten aurreiritziengatik bozkatu du ezetz UPNk». Ildo beretik, Amanda Acedo PSNko parlamentariak ontzat jo du transexualen eskubideen aldeko legea: «Nire ustez, transexualen kolektiboak dituen zailtasunak gainditzeko baliabide egokia onartu dugu», adierazi zuen. UPNk egungo gizartearen errealitatearen aurrean begiak ixten dituela ere salatu zuen Acedok.

Berenguerrek onartu zuenez, ezustean harrapatu du UPNk legearen aurka bozkatu izanak: «Katolikotasunaren eta kristautasunaren aurkako jarrera da UPNrena, ez dituelako gizabanako ororen oinarrizko eskubideak aitortzen». Bestalde, NaBai talde parlamentariaren jarrera goraipatu zuen Berenguerrek. Izan ere, alderdi politiko horren egitasmoa izan da transexualen legearen proposamena. «Kolektibo batek hamaika aldarrikapen egiten baditu ere, alderdi politiko baten babesik gabe oso zaila da aldarrikapen horiek egia bihurtzea», gaineratu zuen transexualen alde lanean aritzen den ekintzaileak. 2003an aurkeztu zen lehenengoz transexualen lege proposamena.

Eusko Jaurlaritzaren pausoa
Iragan irailean, Eusko Jaurlaritzak ere Transexualen Legea idazteko prozesua abiatu zuen. Gemma Zabaleta Gizarte Gaietarako sailburuak ekainean esan zuenez, «transexualei arreta integrala eta normalizatua ematen ahaleginduko da Jaurlaritza». Sexuz aldatzeko ebakuntzak lehentasun izango zirela ere jakinarazi zuen sailburuak. Lege egitasmoak bultzatzea, transexualitateari patologia izaera kentzea, erregistro zibileko arazoak konpontzea eta osasun zerbitzuak hobetzea proposatzen du, besteak beste.

• Ivan Garde . Ilota Ledo elkarteko presidentea: «Garrantzitsua da aitortzea ez dela gaixotasuna»
• Berria, 2009-11-13 # N. Elola . Iruñea

Nafarroako Parlamentuak Transexualen Legea onartu ostean pozik dago Ivan Garde, Ilota Ledo Nafarroako transexualen elkarteko presidentea. Gardek transexualen eskubideen aitortza gisa ikusten du lege berria, berdintasuna erdiesteko baliabide bat delarik. Dena den, argi utzi du urte luzez egindako lanaren fruitua dela atzo onartutako legea.

Zer iruditzen zaizu Nafarroako Parlamentuan onartutako Transexualen Legea?
Benetan lege berritzailea iruditzen zait pertsona transexualen tratamenduari dagokionez. Transexualitatea ez dela gaixotasun bat dio legeak, eta hori oso garrantzitsua da guretzat. Izan ere, egun jende andana dago gu, transexualok, gaixoak garela pentsatzen duena. Gainera, identitatea errespetatuz eratu da legea.

Parlamentuaren erabakiaren bitartez, zer onura izango ditu transexualen kolektiboak?
Lehen transexualak ez ginen autonomoak, gure egunerokotasuna trabaz beterik baitzegoen. Hala, legeak pertsona gisa duindu egiten gaitu, gainontzeko herritarren maila berean egongo baikara. Baina hori horrela izan dadin, ezinbestekoa da legeak jasotzen dituen baliabideak martxan jartzea.

Zeintzuk dira ezinbestekoak diren baliabide horiek?
Nik uste hezkuntza arloan transexualen gaia era sakonagoan landu behar dela. Badakit egungo gizartea sexista dela, baina hori horrela izan ez dadin hezkuntzan lan handia egin behar da berdintasuna lortzeko.

Transexualak artatzeko adituen batzorde bat sortuko da; zein onura eragingo dio transexualen kolektiboari?
Transexualitateak egoera bat dakar, izaeraren beraren atzean, klandestinitatea. Sarritan, transexualok ezkutuan garatu behar izaten dugu gure sexualitatea. Adituen batzordea eratzen bada, sexu aldaketaren moduko prozesu gogorrak era egokian landu ahal izango dira. Hala ere, legeak transexualok ditugun osasun beharrez gain, behar psikologiko eta juridikoak ere jasotzen ditu, eta hori oso garrantzitsua da.

UPNk bakarrik bozkatu du aurka. Zer iritzi duzu horren inguruan?
Nire irudiko, UPNrekin hitz egitea dinosauroekin aritzea bezala da. Alderdi horrek islatzen duena da egun transexualitatearen inguruan aurreiritzi asko daudela.

> Elkarrizketa: Max Rekarte > "SEXUAREKIN LORTZEN DUGUN PLAZERRA DENON ESKUBIDEA DA"

• Max Rekarte . Sexualitatean aditua: «Sexuarekin lortzen dugun plazerra denon eskubidea da»
• Sexualitatea gizartean normalizatzea du helburu Rekartek, eta «horretarako lotsarik gabe gorputzari eskatzen duena ematen ikasi behar da»
• Urola Kostako Hitza, 2009-07-26 # Aiora Larrañaga

Irakurle askori ezaguna egingo zaio Max Rekarte aiarraren (Venezuela, 1980) aurpegia, hainbat urtez aktore izan baitzen; besteak beste, Goenkale eta Hasiberriak telesailetan. Orain, ordea, Madrilen (Espainia) bizi da eta sexuaren munduan dabil lanean buru-belarri. Duela bost urte La jugueteria denda erotikoa ireki zuen Madrilen eta, orain, bigarren denda bat ireki berri du Donostian. Gainera, sexuarekin lotutako beste hainbat proiektu ere abiatu ditu.

Venezuelan jaio, Ingalaterran haurtzaroa pasa eta 10 urte ingururekin Aiara etorri zinen bizitzera. Nola gogoratzen dituzu Aian pasa zenituen urte horiek?
Zortzi urte nituenean iritsi ginen Erresuma Batutik Euskal Herrira, eta lehen bi urteak Hondarribian pasatu genituan. Nire gurasoek, ordea, ez zuten herri edo hiri batean bizi nahi eta Aiara joan ginen bizitzera. Egia esan, aldaketa handia izan zen Ingalaterrako (Erresuma Batua) ohituretatik Aiako ohituretara moldatzea. Dena dela, Aian bizitako urteetako oroitzapen oso onak ditut eta niri nongoa naizen galdetzen didatenean, aiarra naizela erantzuten dut harro.

Sexuaren munduan murgildu baino lehen, aktorea izan zinen. Nolatan egin zenuen aldaketa hori?
Sexuak jakin-min handia sortu dit beti. Alde horretatik zorte handia izan dut etxean, gurasoek heziketa alternatiboa eman baitziguten gaztetatik. Sexuari buruzko informazioa txikitatik jaso dut eta sexualitateari buruzko liburuak beti izan ditugu etxean; ez desiozko sexuari buruzkoak, baizik eta sexu osasuna eta beste hainbat kontu azaltzen zituztenak. Bestalde, aktorea nintzenean, beti 18 urteko pertsonaien paperak eskaintzen zizkidaten eta 24-25 urtekin konturatu nintzen eskaintzen zizkidaten lanek ez zidatela aparteko zirrararik egiten. Aspertuta negoen. Beraz, beste zerbaiten bila hasi nintzen. Memento horretan nire lehengusu batek ere aldaketa bat eman nahi zion bere bizitzari, eta bere emaztearekin batera La jugueteria denda erotikoa irekitzea erabaki genuen.

Erraza izan al zen buruan zenuten proiektua errealitate bihurtzea?
Urte osoa pasa genuen ikasten. Asko bidaiatu genuen Europako beste herrialdeetara, sexualitatea nola bizi zuten ezagutzera. Eta konturatu ginen alde handia ateratzen zigutela; hau da, hemen eskas genbiltzala sexualitatearen normalizazioari zegokionez. Behin bide horretatik abiatuta, ez genuen bi aldiz pentsatu eta aurrera jarraitu genuen.

Zer desberdintasun dago orain arte hemen ezagutu den sex shoparen eta zuek proposatzen duzuen kontzeptuaren artean?
Sex shop tradizionalek sexua bera saltzen dute: film porno asko, show erotikoak eta ikuskizun horiek ikusteko kabinak, besteak beste. Bertan saltzen dituzten jostailuak pornotik eratorriak dira; bibragailuek porno aktore famatuen zakilen itxura izaten dute. Gurea bezalako denda erotikoek, berriz, norberaren sexualitatea hobetzeko eta aberasteko jostailuak eta osagarriak eskaintzen dituzte.

Dena den, lehen aldiz horrelako jostailuren bat erosi nahi dutenentzat ez da erraza izango egoki aukeratzea, ezta?
Gazteago nintzenean sex shop askotara joan izan nintzen eta beti sentitu izan nuen informazio falta ikaragarria bertan. Horrelakoetan bakoitzak nahi duena hartzen du, berarentzat egokia den jakin gabe. Guri, ordea, jendeak beretzako aproposa den jostailu topatzea gustatzen zaigu. Horretarako gurean jostailuak ukitu egin daitezke, piztu, usaindu... Gainera, dendako langileok trebakuntza ikastaroak egiten ditugu urtero. Guztiok jostailu guztiak probatu behar ditugu, hori da gure urrezko araua. Horrela, dendara etortzen diren bezeroei jostailu bakoitzak zertarako balio duen adierazi eta eurentzat egokiena dena aholka diezaiokegu. Beti saiatzen gara sexua positiboki helarazten.

Zer esan nahi duzu sexua positiboki helaraztearekin?
Gure ustez ezinbestekoa da jendeak ulertzea sexuarekin lortzen den plazerra denon eskubidea dela, eta ez dela ezer txarra. Sexualitatea norberarena da eta ez da inoiz beste inorenaren berdina. Horregatik, norberak jakin behar du hori garatzen eta hobetzen. Orain arte suxualitatearekin lotu den kutsu iluna deusezten saiatu behar dugu. Nik uste dut jende asko sexualitatearen normalizazioa iristeko irrikitan dagoela. Izan ere, orain arte horren inguruan isiltasun handia egon da eta zientziak nahiz historiak bizkarra eman izan diote; kristautasunak zerikusi handia izan du horretan. Nik uste dut orain dela hiru mila urte, orain dela 60 urte baino normaltasun gehiagoz biziko zutela geure arbasoek euren sexualitatea.

Sexualitatea normalizatzeko bidean hizkuntzak ere bere garrantzia izango du. Uste duzu posible izango litzatekeela euskara sexuaren munduan normalizatzea?
Galdera hau asko gustatu zait. Aitortu behar dut, nahiz eta egunean ordu asko pasa sexuaz hitz egiten, orain euskaraz ari naizela arraroa egiten zaidala. Beharbada euskal ondareak sexualitateaz ezer erakutsi ez digulako izango da. Gure arbasoek ere sexu harremanak izaten zituzten, baina euskaldunok ez dugu geure sentipen pertsonalak elkarbanatzeko ohitura handirik. Agian, euskaraz sexuaz aritzea ez zaigu erraza egiten. Hala ere, munduan zehar asko bidaitu eta gero, konturatu naiz kanpotarrei euskara oso erakargarria egiten zaiela. Sentsuala iruditzen zaiela. Beraz, gure lana da sexuaren normalizazioan urrats bat gehiago ematea eta euskarazko sexu adierazpenei tarte bat egitea. Guk, esaterako, Donostian denda berri bat ireki dugu eta webgunea euskaratzen ari gara, bezeroak euren sexualitatea euskaraz garatzeko aukera izan dezaten.

Zer eskaintzen diote jostailu erotikoek bezeroei?
Kontutan izan behar dugu sexualki gustura gaudenean, bizitzako beste arloetan ere antzeman egiten dela hori. Jostailuek sexualitatea lantzen eta hobetzen laguntzen dute, eta irudimena erabiltzeko eta gauza berriak probatzeko ere aukera ematen dute. Dena dela, jendeak argi izan behar du euren sexualitatea garatzeak ez duela esan nahi porno izarrak bihurtu behar dutenik. Besterik gabe, gorputzari eskatzen dioguna ematen ikasi behar dugu. Hori modu askotara egin daiteke: masturbazioaren bitartez, bikoteko harremanen bitartez...

Sexuaren Unibertsitatea izeneko eskola ikasleek hori lortu ahal izateko ireki al zenuten?
Uste dut iraunkorrak diren harremanetan jende askok jarduera berriak probatu nahi izaten dituela, baina askotan galduta ibiltzen gara hanka sartzeko beldurrez eta ateak ixten ditugu. Hala ere, norbaitek bere sexualitatea normalizatzen duenean, zera esaten du: «Hau ibiltzen ikastea bezalakoa da, lau aldiz erortzen naizenean lehen urratsak ematen hasiko naiz pixkanaka». Horregatik, egokia iruditu zitzaigun Sexuaren Unibertsitatea sortu eta jendearentzat ikastaroak antolatzea. Besteak beste, striptease-a egiteko, masaje erotikoak emateko, bondage-ak egiten ikasteko edota uzki sexua behar den bezala praktikatzen ikasteko ikastaroak antolatzen ditugu. Izan ere, jarduera berri horien oinarrizko ezagutzak ematen dizkigun irakasle espezializatu bat izanez gero, askoz lasaiago probatu ahal izango ditugu.

Nolakoak dira ikastaro horiek?
Adibidez, sexu harremanetan jende askok bi segundutan kentzen du arropa. Berez arropa kentzeko prozesua dagoen erotikoenetakoa da eta polita iruditu zitzaigun striptease-ak egiten aditua den norbaitek ikasi nahi zutenei erakustea. Dunia Montenegro izeneko striptease dantzari brasildarra da irakaslea eta Sexuaren Unibertsitateko ikasleei biluzten erakusten die, baita horretan ari diren bitartean euren gorputzaz gozatzen ere. Baita euren gorputzei ahal duten probetxu gehien ateratzen, striptease-a egiteko nola jantzi behar duten edota zein den horretarako girorik egokiena. Izan ere, oso desberdina da arropa ziztu bizian kentzea edo modu erotiko batean kendu eta ukitu ere egin gabe maitalea limurtzea.

Ez al du sexuaren munduak orain arte ikuspegi matxista izan?
Bai. Orain arte gizarteak zabaldu duen sexu ereduak gizonezkoei larrua jotzen eta emakumezkoei, berriz, jarrera pasiboa izaten erakusten zigun. Badirudi orain dela gutxira arte emakumeek gizonek nahi zutena eta nahi zutenean egin behar zutela. Azken urteetan, ordea, hori aldatu egin da, emakumeek jarrera aktiboa eta positiboa hartu baitute. Emakumeak euren sexualitatea lantzen eta eurentzako produktuak sortzen hasi diren mementotik alde batera geratu da pornoak helarazten zuen ikuspegi matxista hura. Izan ere, emakume batek eta gizon batek ez dute berdin bizi euren sexualitatea. Normalean, gizonen helburua eiakulazioa izaten da eta emakumeek, aldiz, nahiago dute kalitatezko sexua.

Ikuspegi aldaketa hori zertan nabarmentzen duzu zuk?
Sexuaren industria orain arte gizonezkoei zuzendua egon da eta orain emakumea ari da bere sexualitate eskubidea aldarrikatzen. Garai bateko bibragailuek, esaterako, zakil itxura izaten zuten eta nolabait gizon batekin sexu harremanak izatean sentitzen dena sentiaraztea zuten helburu. Orain, ordea, egoera aldatu egin da eta gaur egun ez dute zakil itxura izaten, ezta zakil baten funtzioa irudikatzen ere. Alde batetik, jende askok bibragailuak euren maitalearekin jolasteko erabiltzen dituztelako eta bestetik, bibragailuak direlako eta ez zakilak. Izan ere, bibragailuak lepotik, oinetatik, titietatik eta beste hainbat tokitatik pasa ditzakete gizonezkoek nahiz emakumezkoek, eta horrek ere plazerra ematen du; ez dira beti penetraziorako erabili behar.

Ikus-entzunekoetan ere antzematen ari al da aldaketa hori?
Azken urteetan pornoaren industria ere aldatzen ari da. Hiruzpalau zuzendari emakumezko oso ezagunak bihurtzen ari dira, betiko film pornoak alde batera utzi eta helduentzako filmak egiten hasi direlako. Orain arte porno filmak zuzenean sexuan murgiltzen ziren eta gizonezkoentzat oso oinarrizkoak ziren fantasiak irudikatzen zituzten. Helduentzako filmeetan, ordea, gainontzeko filmetan bezala istorio bat kontatzen dute eta erotismoa izaten da filmaren ardatz nagusia. Film hauek oso interesgarriak dira maitalearekin ikusteko, baita ideia berriak hartzeko ere. Oro har , gainera, arrakasta handia izaten ari dira, aspaldidanik jendeak horien falta sentitzen zuelako.

Ildo horretatik ere abiatu duzu proiekturen bat, ezta?
Helduentzako Filmen Zinema Jaialdi Independentea izenekoa abiatu dugu Espainiako hainbat hiritan eta horren bitartez, jendeak helduentzako filmak zineman ikusteko aukera izan du. Hori ere aurrerapauso bat izan da sexualitatearen munduan, orain arte sexua ikus-entzuneko formatoan pornoan bakarrik ikusten baitzen. Europako beste hainbat herrialdeetan ere bide bera jarraitzen ari dira. Aurten, esaterako, Cannes-eko (Frantzia) Zinema Jaialdian emakumezko aktore onenaren saria Charlotte Gainsbourg-i eman diote, Antichrist lanagatik. Film hau Lars von Trier-ek zuzendu du, bere porno ekoizpen etxearen baitan, eta filmak sexu eduki handia du. Helduentzako filmak telebistan ikusten ditugunekin alderatuta zera da, sexu jokaerak daudenean, zati hori ez dela zentsuratzen, baizik eta gertatzen den guztia ikusten dutela ikusleek. Horrelakoekin uste dut pixkanaka sexualitateari kultur balorea ematen ari gatzaiola.

> Elkarrizketa: Monika Martinez > "NORMATIK ATERATZEAN DEN GUZTIA ZIGORTUTA IZANGO DA"

• Monika Martinez . Psikologia lizentziaduna: «Normatik ateratzen den guztia zigortua izango da»
• Eskolan jazarpen homofobikoak duen eragina aztertzen, eta aniztasunean nola hezi argitzen ari dira UEUko udako ikastaroetan.
• Berria, 2009-07-02 # Mikel Peruarena . Eibar

Nerabeen %73,99k ikusi dituzte beste nerabe batzuk gazte homosexualei irain egiten; eta nerabe homosexualei emandako jipoien testigu izan dira %53,32. Gehitu elkarteak Donostian egin, eta urte hasieran aurkeztu zuen ikerketa baten emaitzetako batzuk dira. Jazarpen homofobiko hori aztertzen, eta nola aurre egin dakiokeen eztabaidatzen ari dira UEU Udako Euskal Unibertsitateko udako ikastaroetan, Eibarren. Atzo hasi ziren udako ikastaroak, eta Bullying homofobikoa: nola ekidin sexu aniztasunarekiko diskriminazioa gazteengan? ikastaroa ematen ari da Monika Martinez (Donostia, 1982) psikologoa bertan. Argi du ikastetxe batetik bestera oso egoera ezberdinak daudela, baina arazoa oso larria dela nabarmendu du.

Zer datu daude eskoletako jazarpen homofobikoari buruz? Zenbaterainokoa da arazoa?
Nerabeen artean, guretzako, larritasun oso-oso handia du. Ez bakarrik homosexualekin, baizik eta bere genero rolari eusten ez dioten pertsonekin. Guretzako, arazo larria hori da, berdin du homosexuala izan edo ez. Genero rolak oso sartuta daude, eta hortik ateraz gero... Etiketak jarrita daude, eta kito. Dauzkagun datuak Gehiturenak dira, eta guretzako larriak dira. Adibidez, 323 ikasletik hamairuk onartzea norbait jipoitu dutela homosexuala izateagatik, edo homosexuala dela uste izateagatik... Edo lau ikaslek jasan izan dituztela jipoiak. Niri iruditzen zait oso larria dela.

Zer da bullying homofobikoa? Nola definitu daiteke?
Bullying homofobiko esaten zaio pertsona batek, denbora luzez, mehatxuak, irainak, eraso fisiko edo psikologikoak jasaten dituenean, sexu joerarengatik, LGTB [lesbiana, gay, transexual eta bisexualak] direnengan, edo genero rolari ez eusteagatik. Isolamendua, irainak eta bazterketa jasaten dituzte.

Irakasleak konturatzen dira egoera horietaz?
Kasu larrienetan konturatzen dira. Kontua da garrantzitsua dela lehenago konturatzea, kasu horiek saihesteko.

Jipoietara iritsi aurretik konturatu behar luketela, alegia...
Bai, ikustea ez direla bakarrik jipoiak. Jolas orduan norbait bakarrik ikusten badute, zerbaitengatik izan daitekeela ohartzea, edo marikoia hitza entzuten dutenean, korridoreetan, zerbait izan daitekeela... horretaz konturatzea. Gertatzen da irakasle gehienek, posizio ona dutela, baina baita lan gehiegi ere, eta ezin dute denetara egon. Nahikoa dute beren gauzekin, eta kostatzen zaie konturatzea.

Zer gertatzen ari da ikastetxeetan horrelakoak gertatzeko?
Nik uste dut huts egiten duela enpatiak. Bakoitza bere munduan dago, bere gauzetan, eta kostatzen zaigu besteen lekuan jartzea. Horretaz aparte, frustrazio mailak kontrolatzeko baliabiderik ez daukate gazteek. Orduan, edozer txorakeriarengatik oldarkor jartzen dira. Mutilen artean bai, eta nesken artean ere gero eta gehiago.

Nesken artean ere bai?
Bai. Frustrazio maila oso-oso txikia daukate.

Zer da frustrazio maila?
Zer edo zer ez zaienean gustatzen, edo ez dutenean lortzen nahi dutena, segituan salto egiten dute, erreakzionatu egiten dute.

Berdinak dira portaerak neskekin eta mutilekin, edo badaude aldeak?
Homofobiaren aldetik antzekoa da. Akaso mutilen artean askoz ere gehiago ikusten da homofobia maila hori, haien genero rolak ere askoz itxiagoak direlako. Neskenak pixka bat malguagoak dira, eta gutxiago nabarmentzen da. Gero, erreakzioak antzekoak dira. Nesken artean, esaten dute lagun gay bat baldin badaukate, «ze ondo», lagunduko diotela. Baina lesbiana balitz, pixka bat kostatuko litzaiekeela esaten dute. Koadrilatik ez omen lukete botako, onartuko lukete, baina pixka bat urrutiratuta.

Eta erasoen aldetik, portaerak ere antzekoak dira?
Nahiko orokorrak izaten dira. Neskok, gure rolaren malgutzeagatik, mutilen rola hartzen ari gara, eta gero eta oldarkorragoak gara. Indarkeria mailan berdintzen doaz neskak, mutilen rola nagusitzen ari delako; neskek ikusten dute hori, eta rol hori hartzen ari dira. Berdintasuna lortzen ari gara, oker baina.

Erasoak jasaten dituztenek nola bizi dituzte egoera horiek? Zer eragin du haiengan?
Oso gaizki pasatzen dute. Bakarrik sentitzen dira. Uste dute ez daukatela inor hori kontatzeko. Gurasoei beldur handia diete, askotan etxean ere ez dakitelako homosexuala dela. Datu batzuk dauzkagu, oso fidagarriak ez diren arren, eta horiek esaten dutenez, bere buruaz beste egiten duten gazteek, homosexualak sentitzen direlako, eta ez dakitelako nondik jo, egiten dute hori.

Identitate sexuala sortzeko ere, kontrol gisa funtzionatuko du jazarpen homofoboa horrek...
Bai, bai. Normatik ateratzen den guztia zigortua izango da.

Zer gabezia ikusten dituzu hezkuntza afektiboan?
Sexu aniztasunari buruzko heziketan denok dakigu zer esan behar dugun, baina gero jarrerek, txisteek, esanek... hor jarraitzen dute. Gogoratzen naiz aurrekoan ume txiki bat, parkean, erori egin zela, eta aitak esaten zion: «Ez egin negarrik! Mutilek ez dute negarrik egiten!». Nola ez du negarrik egingo, burua ireki du eta!

Eta nola egin lekioke aurre arazo horri ikastetxeetatik?
Garrantzitsua da berdintasunean heztea, aniztasunean. Bakoitzaren sexualitatea eta beste sexualitateak onartu eta errespetatzeko jarrerak sortzea, ikusaraziz beste bizimodu batzuk badaudela, eta ez dela ezer gertatzen ezberdina izateagatik. Baina zaila da. Azkenean, nerabeek, dauden garaian egonda, talde izan behar dute, taldean egon behar dute. Ezberdintzea gaizki hartzen dute.

Azkenean, etxean ikasitakoa errepikatzen dute, ezta?
Bai, bai, nerabeak ispiluak bezalakoak dira, eta helduei ikusten dieten guztia islatzen dute. Guk esaten dugu gure lana dela korrontearen kontra joatea bezala. Mezu guztiak doaz bide batean, eta gu bestera saiatzen gara. Etxeetan, ikastetxeetan... Txikitatik aniztasun horretan hezi behar dira haurrak.

> Elkarrizketa: Monika Martin > "GAZTEEK HOMOSEXUALITATEA ONARTU ONARTZEN DUTE, BAINA BERE INGURUETATIK KANPO"

• «Gazteek homosexualitatea onartu onartzen dute, baina beren inguruetatik kanpo»
• Psikologian lizentziaduna, tratu txarretan espezializatua dago eta ikastetxeetan egiten du lan gazteekin. UEUko udako ikastaroetan «Bulling homofobikoa: nola ekidin sexu aniztasunarekiko diskriminazioa gazteengan?» ikastaroa eskaini zuen atzo.
• Gara, 2009-07-02 # Maider Eizmendi

Pasa den igandean ospatu zen LGTB Harrotasunaren Egunean hizpide izan zen gazteek sufritzen duten homofobia, UEUko udako ikastaroetan bulling homofobikoaz mintzatu zen Monika Martin psikologoa. «Diskurtsoa oso ikasia dute, baina gero eta markatuagoak daude genero rolak gazteen artean» .

Zein modutan eta zen mailatan gertatzen da bulling homofoboa?
Gehitu-k egin duen ikerketa baten arabera, nahiko zabalduta dago. Datu bat ematearren, gazteen %74k entzun izan ditu gazte homosexualen aurkako irainak, eta 300 ikasletik 13k jipoitu izan dute gazte bat homosexuala delako edota ezarrita dagoen genero roletik kanpo dagoelako.

Genero rolak aipatu dituzu.
Bulling homofoboa ez dute jasaten soilik LGTB kolektiboko pertsonek, bere genero roletik irteten direnek ere jasaten dute. Gero eta markatuagoak daude genero rolak. Gazteek, beren diskurtsoan, oso markatua dute sexu moral bikoitza, oso zehaztuta dute zer egin behar duten neskek neska izateagatik, eta zer mutilek. Mutil bati futbola ez, baizik eta dantza gustatzen bazaio arazoak izan ditzake.

Bat egiten dute diskurtsoak eta jarrerak?
Banaka hartuz gero, gazteak errespetuz mintzatzen dira, baina talde araua kontrakoa da; denek berdinak izan behar dutela pentsatzen dute, eta hortik irteten denak zigortua izan behar duela. Diskurtso zuzena oso barneratuta daukate, baina sakonki aztertzen dituzunean konturatzen zara ez dela horrela: onartu onartzen dute, baina beren ingurutik kanpo. Horregatik, gazteek ere beren inguruetatik irteten direnean espresatzen dute homosexualak direla, ikastetxez aldatu direnean edota herritik aldatu direnean.

Bereziki zein eremutan gertatzen da bulling homofoboa?
Batez ere eskolan nabarmentzen da berdinen arteko diskriminazioa eta bazterkeria.

Nola eragiten dute jarrera horiek pairatzen dituzten gazteengan?
Orokorrean ez dute beren orientazio sexuala onartzen, badakitelako zer gerta daitekeen. Baina arazo larriagoak ere izaten dira: depresioa, bakartzea... Zantzuak daude gainera, bere buruaz beste egiteko arrazoi garrantzitsua dela, nahiz eta hori ez den azaleratzen.

Zein modutan landu behar da gaia?
Zaila da lantzeko baina txiki-txikitatik erakutsi behar zaie haurrei genero rolak malguak direla, ez direla horren markatuak. Gizartea oro har aniztasun eredu batean hazi behar da. Garrantzitsua da gaia ikastetxeetan lantzeaz gain, etxean ere lantzea, eta instituzioetan ere bai.

Homofobia agerikoa ez, baina «bromak» onartzen dira.
Homofobia sotila deitzen diogu horri. Gaizki dago esatea homofoboa zarela, baina txisteak egiten dira eta normalizatuta dago. Homofobia sotil hori ez da zigortzen eta kalte handia egiten du.

> Elkarrizketa: Tino Brugos > "FUNDAMENTALISMO ERLIJIOSOAK HOMOFOBIA ZABALDUKO DU BETI"

• Tino Brugos. Xega kolektiboko koordinatzailea: «Fundamentalismo erlijiosoak homofobia zabalduko du beti»
• EHGAMek antolatuta, 'De Stonewll a nuestros días: 40 años de una lucha' hitzaldia emango du Tino Brugos Xegako kideak. Hitzordua gaur izango da, Errenteriako Mikelazulo kultur etxean, 19:30ean.
• Berria, 2009-06-10 # Uxua Larretxea. Donostia

Tino Brugos (Asturias, Espainia, 1958) Xente Gai Astur (Xega) kolektiboko koordinatzailea da. Azken 40 urteetan gayen, lesbianen eta transexualen aldeko mugimenduek izandako garapenaz mintzatuko da gaur, Mikelazulon (Errenteria). Orain arte eskubideen alorrean izugarri aurreratu bada ere orandik lan asko egiteko dagoela aitortu du.

Hitzaldia Vicente Vadillo Santamaria Francis-en heriotza oroituz abiatuko duzu. Zer garrantzia izan zuen gertaera horrek homosexualen eta transexualen eskubideen aldeko borrokan?
1979. urtean jazo zen gertaera, Errenterian (Gipuzkoa). Nik orduan 20 urte nituen, eta arretaz entzun nuen gertaturikoa. Hedabideek gertaera horren berri eman zuten, eta hurrengo egunean greba orokorra antolatu zen heriotza salatzeko. Finean, gaiaz normal hitz egin zen. Halere, heriotza horrekin ohartu nintzen panorama zaila genuela.

Orain arte asko aurreratu da gayen, lesbianen, eta transexualen eskubideen onarpenean. Nola ikusten duzu egungo egoera?
1969an Stonewall erreboltak gertatu zirenetik egundaino izugarri aurreratu da, aldaketa sakonak izan dira. Hein handi batean ez zen posible izan iraultza, baina egunerokotasunean eragina izatea lortu genuen, bai homosexualen eta transexualen artean bai gizartean orokorrean. Lehen onartzen ez zen gizarte subjektu bat eraiki dugu urte hauetan guztietan. Horretarako, gogor borrokatu gara, baina gauza bat argi daukagu: gelditzeko etorri gara. Onerako zein txarrerako agenda politikoetan gaude.

Globalizazioak ez al dizue erraztu mugimendu guztien arteko harremana eta elkarlana?
Globalizazioak gure mezua munduan zehar zabal dadin eta elkarren berri izan dezagun lagundu digu. Halaber, mugimendu guztien batasuna oso zaila da, herrialde bakoitzeko egoera sozio-politikoa eta kulturala oso desberdina delako. Mugimendua plurala bilakatu da, eta horrek zatiketa dakar, baina, era berean, gizarte klase guztietan eragina izaten ari dela ere erakusten du, eta hori baikorra da.

Aurrerantzean zein alderdi geratzen da bereziki lantzeko?
Espainian legezkoa dena gizarte eremu guztietan arrunt bilakatzea da erronka, eta sozialki onargarria izan dadin borrakatzea. Arruntasun hori gizartearen osotasunera zabaldu behar dugu. Nolanahi ere, jabetzen gara fundamentalismo erlijiosoak beti homofobiak zabalduko dituela. Bestalde, transexualen eskubideen aldeko borrokan lan asko egiteko dago; adibidez, gizarte segurantzak sexu organuen kirurgia operazioak ordain diezaion lortu behar dugu, eta gizartean euren integrazia bultzatu. Bisexualen aldarrikapenak ere lantzeko ditugu.

Ez al dira egun sozialki gayak eta lesbianak transexualak baino hobeto onartzen?
Marketina dago horren atzean. Urte hauetako borroka bereziki gizonezkoek garatu dute, eta, ondorioz, nolabaiteko errespetua lortu dute. Lesbianak ere errespetatzen direla esango nuke, baina hori ez da horren agerikoa. Gayen, lesbianen eta transexualen alde mugimenduetan gizonezkoak monopolioa izan dute, eta hori aldatu behar dugu.

Gizartea kontzientziatua ikusten duzu homosexualen eta transexualen gaien inguruan?
Gizarte sektore bati behin eta berriz jakinarazi behar zaie gure eskubideak bermatzea ez duela euren eskubideen gutxitzea ekartzen, ez gaudela eri, ez garela lehen baino gehiago, baizik eta ageriago gaudela, eta abar. Eztabaida hori gizartera eraman eta iraunarazi behar dugu. Hezkuntzak zeresan handia dauka horretan, eta, horrenbestez, gaia eskolan etengabe landu behar da urtez urte. Gazteek bizi duten errealitatean homosexualak, transexualak eta atzerritarrak daude, besteak beste, eta hori eskolatik asimilatu behar dute.

Egun desberdintasunaren eta aniztasunaren aldeko apologia egiten da, baina benetan uste duzu gizarte hau tolerantea dela desberdina denarekin?
Gertuko kasua denean kolpe antzeko bat gertatzen da, baina lehen ez bezala orain familiak ere gure eskubideen borrokan parte hartzen du. Orain arte umezurtzak izan gara, ez baitzegoen inor babestuko gintuenik. Zorionez, guri laguntzen ikasten ari dira.

> Elkarrizketa: Itziar Ziga > "EUSKAL FEMINISMOA MUNDUKO INDARTSUENETAKO BAT DA, BAINA KUTSU PURITANO HANDIA GU"

• Itziar Ziga • Idazlea: «Euskal feminismoa munduko indartsuenetako bat da, baina kutsu puritano handia du»
• Emakumeen glamour ironikoa eta urdanga kategoria berreskuratzeko beharraz mintzatuko da gaur, Errenterian, 'Devenir perra' liburuaren egilea, Bartzelonako post-porno eszenako kide batekin batera.
• Berria, 2009-06-04 # Edu Lartzanguren.

«Muturreko feminitate subersiboen» inguruan mintzatuko da gaur Itziar Ziga idazlea bere jaioterrian (Errenteria, Gipuzkoa, 1974). Bartzelonan bizi da aspaldi, eta "Devenir perra" liburua argitaratu du aurten (Urdanga bihurtu). Idazlearekin batera izango da Veronika Arauzo, liburuko protagonistetako bat. Gaur, 19:30ean, Mikelazulo kultur elkartean.

Zertan da "Devenir perra" liburua?
Erretratu kolektibo eta biografikoa da, muturreko feminitate subertsibo antipatriarkalaren ingurukoa. Elkarrizketak dira, Bartzelonako nire inguruko neska biologiko, transexual, homosexual eta lesbianei egindakoak. Azken urteotan aurkitu dudan feminitate parodikoa erretratatu nahi izan dut. Horrez gain, putaren estigma feminismoarentzat berreskuratu nahi izan dut.

Urdanga hitza, irain izan ondoren, harrotasun ikur bihurtu nahi duzu?
Urdanga hitzarekin deskribatzen dugu geure burua, sexuaren aldeko feminismoa bultzatzeko. Borrokatu nahi dugu bolada neokontserbadore honek ekarritako feminismo instituzional abolizionista. Halako erakundeak, putei lagundu beharrean, haiei jazartzen laguntzen ari dira.

Veronika Arauzo da zure liburuko protagonistetako bat, eta gaur zurekin egongo da hitzaldian.
Veronika nire adineko neska transexuala da. Sexuaren langilea da, eta aktibista feminista eta antikapitalista. Aspaldi egin dugu lan elkarrekin. Biok modu berean ulertzen dugu feminismoa eta feminitatea. Gizontasuna idealizatu egin du askotan feminismoak, eta emakumetasunaren zeinu guztietatik askatzeko esan ohi digu. Gure ustez, ordea, bide guztiak dira zilegi politikoki kontzienteak badira. Ez da beharrezkoa gizontzea edo baztertzea kortseak, oinetako takoidunak eta depilazioa. Puta itxurarekin errespetua lortzen baduzu eremu guztietan, indarrean dagoen misoginiak atzera egiten du. Matxismoak eta feminismo zaharkituak gure itxura gaitzetsi dute, eta, esaterako, titiak ez erakusteko esan digute. Horrek indartu egin gaitu, matxinoak garelako.

Post-pornoaren amak, Annie Sprinklek, emakumeak «jainkosa» bihurtzeko dei egiten zuen duela 20 urte, eta zuek orain jainkosa urdanga bihurtu nahi duzue?
Nire dibetako bat da Annie Sprinkle; ezagutzen dut, eta liburuko azken atala hari eskaini diot: Annie Sprinkleren aluari gorazarre. Nire ustez, Sprinkle bera identifikaturik sentituko litzateke urdangarekin, gu jainkosarekin identifikatzen garen bezala.

Zertan bereizten da zuek egiten duzuen pornoa eta komertziala?
Porno komertziala izugarri aspergarria da, eta ez nau berotzen, estereotipo berberak etengabe erabiltzen dituelako. Geurea ironikoa da, eta politikoa; errepresentazio kodeak aldatzen ditu. Gainera, benetan jotzen dugu larrua bideotan. Geure errealitatea islatzen du, eta berotzen gaitu.

Bartzelonan egiten duzun lana Euskal Herrian egiterik izango zenuke?
Leioako fakultatean nengoela, 1996. urtean, Martxoaren 8a ospatzeko, bi metroko alua egin genuen, eta kafetegiko atean jarri genuen. Ezpainak ireki behar zenituen sartzeko. Emakumezko irakasle bat haserre etorri zitzaigun, feminista liberal burges horietako bat. Bortxaketa kolektiboa irudikatu izana egotzi zigun. Zergatik bortxaketa eta ez larru jotzea? Euskal feminismotik asko edan dut nik. Nire ustez, munduko indartsuenetakoa da, baina kutsu puritano handia du, zoritxarrez, kultura katolikoarengatik.

> Elkarrizketa: Javier Ugarte > "FRANKISMOA BIZI IZAN ZUTEN HOMOSEXUALEI EZ ZAIE AITORTU JASAN ZUTEN JAZARPENA"

• Javier Ugarte - Filosofoa: «Frankismoa bizi izan zuten homosexualei ez zaie aitortu jasan zuten jazarpena»
  
• Una discriminación universal: homosexualidad bajo el franquismo y la transición' liburua idatzi du Javier Ugarte filosofoak. Urte haietan homosexualek beren sexualitatea nola bizi zuten azaldu du Ugartek.
• Berria, 2009-05-30 # Ainara Arratibel · Donostia
  

Frankismoaren jazarpena» jasan ostean, «zailak eta luzeak» izan ziren trantsizioko urteak homosexualentzat, Javier Ugarte filosofo eta Oviedoko Unibertsitateko irakaslearen hitzetan. «Atxilotuak eta kartzelatuak izaten jarraitu zuten, 1979 arte». Egun urratsak egin diren arren, homofobiaren aurkako politika «eraginkorragoak» behar direla uste du, eta garai hartako homosexualei jasan zuten «jazarpena» aitortu behar zaiela.

Zer islatu nahi duzu liburuan?
Inork erantzun ez didan zalantza bat argitu nahi izan dut hainbat alorretako profesionalen bidez: zein baldintzatan bizi eta eraiki behar zuen bere sexualitatea homosexuala sentitzen zen pertsona batek urte haietan.

Nola egiten zuen?
Harrigarria bada ere, kasu askotan ezkonduz egiten zuten. Erregimenak, Elizarekin bat eginda, heterosexualitatea ezarri zuen bizitzeko modu gisa. Gizonek emakumeekin ezkondu eta seme-alabak izatea nahi zuen, 1936ko gerrako galera ekonomiko eta demografikoak berreskuratzeko. Hori kontuan hartuta, eta frankismoaren errepresioa ez jasateko, homosexual asko ezkondu eta seme-alabak izan zituzten. Nahiz eta homosexualen aurkako sarekada batean harrapatu, Polizia eta epaileak ez ziren horren 'gogorrak' haiekin. Beraz, oso egoera gogor eta zailetan bada ere, beren homosexualitatea bizitzen jarraitzeko aukera zuten. Ezkondu gabe zeuden homosexualekin, ordea, ez zuten gupidarik izaten, eta kartzelatu egiten zituzten.

Kartzelako bizimodua gogorra izango zen, ezta?
Oso gogorra, benetako infernua bizitzen zuten.

Eta lesbianekin zer gertatzen zen?
Emakumeen sexualitatea ukatu egiten zen, eta erregimenak erotzat hartzen zituen lesbianak. Hori dela eta, kartzelatu beharrean, ospitale psikiatrikoetan sartzen zituzten.

Eta trantsizioa nolakoa izan zen?
Luzea eta zaila. Izan ere, trantsizioa luzeagoa izan zen homosexualentzat. 1979ko urtarrilera arte indarrean egon zen Gizarte Arriskugarritasun Legea. Beraz, trantsizioaren lehen urteak gogorrak izan ziren homosexualentzat, atxilotu eta zigortu egiten baitzituzten. Hori ez zen gertatzen frankismoaren errepresioa jasan zuten beste hainbat biktimekin. Adibidez, pentsa ezina zen alderdi sozialistako edo komunistako kide bat atxilotua izatea, zituen ideia politikoengatik.

Memoria Historikoaren Legearen bidez 1936ko gerrako eta frankismoko biktimek jasandako jazarpena onartu eta aitortu nahi izan da. Garai haiek bizi izan zituzten homosexual askok, ordea, eurei ez zaiela aitortu diote. Horrela dela uste duzu?
Bai. Frankismoa bizi izan zuten homosexualei ez zaie jasan zuten jazarpena aitortu. Hala, duela aste batzuk jaso du Espainiako Gobernuaren kalte-ordaina homosexuala izateagatik frankismoaren jazarpena jasan zuen lehen biktimak. Kalte-ordaina 4.000 eurokoa izan da. Jasan zuten jazarpena kontuan hartuta, kalte-ordaina iraingarria da, oso txikia .

Nola aitortu eta onartu dakieke jasan zuten jazarpen hori?
Nik uste ematen zaien kalte-ordain ekonomikoa handiagoa izan beharko litzatekeela. Baina, zoritxarrez, uste dut horrek ez duela atzera bueltarik izango, eta hor utziko dutela. Bestalde, ideia politikoengatik jazarpena jasan zutenekin egin den antzera, omendu egin beharko lirateke. Gainera, gehiago ikertu beharko litzateke bizi izan zutenaz. Izan ere, alor horretan lanean ari garenok ez dugu inork gehiago hori bizitzerik nahi. Ezinbestekoa da homofobiaren aurkako politika argiagoak eta eraginkorragoak egotea. Gizarte osoak egin behar du homofobiaren aurka, oraindik ere aurreiritzi asko baitaude.

Zure liburua aipatu duzun omenaldi horietako bat al da?
Neurri batean bai. Jendeak homosexualek garai hartan bizi izandako infernua jakitea nahi izan dut. Izan ere, historiaren alorrean bada oso esaldi on bat: beren historia ezagutzen ez duten herriak hura errepikatzera kondenatuak daude. Zorionez, kasu honetan ez da hala izango. Baina ezinbestekoa da jendeak hura jakitea.

Gaur egun, nola uler daiteke hainbat jendek homosexualitatearen inguruan duen jarrera atzerakoia?
Ezin da ulertu. Alor horretan, kezkagarria eta salagarria iruditzen zait Eliza katolikoa bezalako erakunde batek homosexualitatearen inguruan erakutsitako jarrera oldarkor eta atzerakoia.

> Elkarrizketa: Percy Fernandez > "HEMEN, INTERNETEN ERABILTZAILEEK KONFIDANTZA GUTXIAGO IZATEN DUTE"

• «Hemen, Interneten erabiltzaileek konfiantza gutxiago izaten dute»
• Percy Fernandez • Psikologoa: Gizonekin sexu harremanak izateko Internet erabiltzen duten gizonen ohiturak ikertu ditu Percy Fernandezek 'Intersex2006' azterketan. Atzo aurkeztu zituen ondorioak Donostian.
• Berria, 2009-02-20 # Mikel Peruarena. • Donostia

«Internet, berez ez da arriskutsua», zehaztu du Percy Fernandez psikologoak (Lima, Peru, 1972). Baina sarean gizonekin sexua bilatzen duten gizonentzat arrisku gehiago egon daitezkeela ohartarazi du. InterSex2006 ikerketa gidatu du Fernandezek; gizonekin sexu harremanak dituzten gizonen Internet ohiturak aztertu ditu, eta sarean ere prebentzioa bultzatzeko beharra dagoela nabarmendu du. Internetek hazten jarraituko baitu: «Errazagoa, azkarragoa eta erosoagoa da».

Nola hasi zinen ikerketa hau egiten?
Nik egina nuen azterketa bat, gizon homosexual eta bisexualen praktika arriskutsuei buruz, beste herrialde batzuetan -AEBetan, Kanadan eta Ingalaterran, adibidez- agertu zelako praktika horien gorakada eta, ondorioz, sexu bidezko gaitzak harrapatzeko arrisku handiagoa. Egin nituen elkarrizketetan, gizon gehienek esan zuten Internet erabiltzen zutela sexu harremanak bilatzeko. Eta jakin-mina sortu zitzaidan, Internetek zer eragin izan zezakeen praktika arriskutsuen hedatzean.

Internetek aldaketa handia ekarri du harremanak egiteko moduan?
Begibistakoa da. Internetek bizitza sozialean eragina du, eta bereziki gizonekin sexu harremanak dituzten gizonen artean. Nik ez dut aurkitu ikerketarik, jakiteko biztanleria heterosexualean eragin bera duen Internetek, sexua aurkitzeko orduan. Baina gay batentzat aski da Interneten solasgune batean sartzea, eta bost minutura aukera izan dezake gizon batekin sexua egiteko gelditzeko.

Ikerketa egin ostean, arriskuak handiagoak direla ondoriozta liteke?
Oro har, ez da aurkitu praktika arriskutsuetan alde handirik, baina aurkitu ditugu beste aldagai batzuk. Adibidez, Interneten erabiltzaileen artean, azken urtean sexu bidezko gaitzen bat eduki duen jende gehiago dago, eta drogaren kontsumoa handiagoa da. Babestu gabeko sexu harremanen eta droga kontsumoaren arteko harreman handia ere nabaritu dugu. Eta jende gehiago dagoela hiesaren probak egin ez dituena. Aldagai horiek pentsarazi digute arrisku gehiago dutela Interneten sexua bilatzen duten gizonek.

Internet bidez zitak egiten dituztenen artean erlaxazio handiagoa dagoela esan duzue aurkezpenean...
Kontua da konfiantza sortzen dela. Interneten sartu, solasean hasi... Eta zitara zoaz konfiantza batekin, pentsatuz pertsona hori sano dagoela, ezagutzen duzula.

Bartzelonan, Madrilen, Bilbon eta Donostian egin duzue ikerketa. Aurkitu duzue ezberdintasunik?
Hiri bakoitzak baditu bere ezaugarriak. Bartzelonak antza gehiago du beste herrialdeekin; Internet arrisku faktore izan liteke han. Madrilen, sexu bikotekideak aurkitzeko orduan, ez du hainbesteko pisua Internetek. Euskal Herrian ere ez, Internetek ez ditu baztertu giroko lokalak. 2006ko ikerketa da; ordutik aldatuko ziren gauzak seguruenik, baina.

Bilbon eta Donostian egindako azterketak ere baditu berezitasunak...
Bai, adibidez, sexu bikotekide gutxiago egotea. Babesik gabeko sexu praktika gutxiago ere bai, Madrilen eta Bartzelonan baino. Eta uzkitik sartzeko praktika gutxiago daude. Hemengo gizon askorentzat uzkitik sartzea ez da hain erakargarri edo atsegina. Nik uste, hemen, alderantziz gertatzen direla gauza batzuk: hemen Interneten erabiltzaileek konfiantza gutxiago izaten dute. Ez dakit, baina uste dut ezaugarri kulturalengatik izan litekeela.

• Homosexualek «sexu segurua» baztertu dutela ohartarazi du Gehituk
• Internet bidez sexua bilatzen duten gayen artean arriskuak ugaritzeko bidean direla uste du Stop Sidak

«Sexu segurua alde batera utzi du homosexualen kolektiboak». Koldobike Mujika eta Sergio Iñigez Gehituko kideek kezka agertu dute, gizonezko homosexualen artean praktika arriskutsuak ugaritzen ari direlakoan. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, gizon homosexualek hartu dituzte azken urteetako sifili kasuen %78 eta GIB giza immuno-eskasiaren birusaren kasuen %33. «Eredu izan ginen hiesa agertu zen lehen urteetan; identifikatu behar dugu zer gertatu den, zuzentzeko», adierazi du Iñigezek.

Internet, sexua eta gizonekin sexua duten gizonei buruzko jardunaldiak aurkeztu zituzten, atzo, Donostian, Mujikak eta Iñigezek. Haiekin egon zen Kati Zaragoza Stop Sida taldeko kudeatzailea, eta InterSex2006 txostenaren ondorioak aurkeztu zituen. Gizonekin sexu harremanak dituzten gizonen Internet ohiturak ikertu dituzte txosten horretan, eta inkestak egin dituzte Bartzelonan, Madrilen, Bilbon eta Donostian. Ikerketaren arabera, Bilbon eta Donostian, gizonek gutxiago erabiltzen dute Internet beste gizonekin sexu harremanak izateko. Babestu gabeko sexu harreman gutxiago izaten dituzte, eta, ondorioz, GIBdun gutxiago dago. Hala ere, Zaragozak nabarmendu du harremanetarako Internet erabiltzen duten gay guzien ia erdiek ez dutela inoiz GIB probarik egin.

«Internet harremanak egiteko esparrua berria da, eta sexu osasuna bultzatu behar dugu esparru horretan», Zaragozaren esanetan. Internetek ez duela arrisku gehiago edo gutxiago azaldu du, baina sexu praktika babestuen eta prebentzioaren beharra oroitarazi ditu: «Ez da datu esanguratsua, baina joera da Internet bidezko harremanetan sexu seguru gutxiago izatea».

> Elkarrizketa: Ibon de la Cruz > "GIZARTE DIONISIAKO DATORKIGU, ETA NORTASUN GERLARIA HARTU BEHAR DUGU"

• Ibon de la Cruz. Psikologoa: «Gizarte dionisiakoa datorkigu, eta nortasun gerlaria hartu behar dugu»
• Psikologia praktikoaren inguruko hitzaldi sorta emango du pedagogo errenteriarrak gaurtik aurrera Donostian. Garai gogorra datorrela eta, horretarako prestatzeko tresnak erakutsi asmo die entzuleei.
• Berria, 2009-02-17 # Edu Lartzanguren

Psikologoa eta pedagogoa da Ibon de la Cruz (Errenteria, Gipuzkoa, 1969). "Psicología práctica: hacia lo políticamente incorrecto" hitzaldi sorta emango du gaurtik aurrera Loiolako Kultur Etxean (Donostia). Gaur, gizon eta emakume ereduetaz jardungo du, "Estúpida guerra de sexos" izenburuko solasaldian, 19:00etan.

Politikoki zuzena dena gizakiok benetan ditugun desioen kontrakoa dela uste duzu?
Nire tesia zera da: gure gizartea asko zailtzen ari da, eta beste ikuspegi psikologiko bat behar dugu horri aurre egiteko, depresiorik gabe eta beldurrik gabe. Krisialdiaz gain, gizarteko giroa zein nazioartekoa zailtzen ari dira. Jendea beldurtzen ari da, eta hori ez da beharrezkoa. Tresna berriak aurkeztuko ditut gaur bizitzea errazteko, jendea indartzeko, norberak bere barruko talentua eta kemena ateratzeko.

Giroa nahasten ari den eragileetako bat sexuen arteko gerra deiturikoa da. Hori gainditzerik ba al dago?
Dagoeneko gaindituta izan beharko genituzkeen gauzetaz ari gara kezkatzen, gizon eta emakumeen arteko harremanetan. Alde batera utzi behar dugu emakume-gizon gizon lehia, eta seriotasunez hasi behar dugu etorkizunari heltzen. Ez dago gizonen eta emakumeen arteko alderik, pertsonen artekoa baizik. Interes handiak daude gerra horrekin jarraitzeko. «Lotsa ematen dit gizona izatea tratu txarrengatik», diote gizonek. Ez bada! Tratu txarrak egiten duena zoratuta dago, ez du nirekin zerikusirik, ez dut zertan lotsatu.

Gizon eta emakume irudiak desmuntatu behar dira horretarako?
Emakumeak eta gizonak nolakoak izan behar duten irudiak ezartzen dizkigute. Gizonok bi aukera ditugu: ar iberiarra izan edo metrosexual biguntxoa. Emakumeek, berriz, marujona edo superwoman. Nik erakutsi nahi dut badirela askoz eredu gehiago. Ez zaio jendeari esan behar nolakoak izan behar duten, baizik eta aukera eman euren nortasuna adierazteko.

Zergatik zaude amodio erromantikoaren aurka?
Oso arriskutsua da harreman batean, ez bazaio neurria hartzen. Maitemintzea eta zorakeriak egitea ongi dago, baina hogei urteko harreman batek horretan oinarritu behar duela pentsatzeak ez du zentzurik, ezinezkoa da. Beste modu batzuk aurkitu behar ditugu, aberatsagoak. Sedukzioak du hor garrantzia. Sedukzioaren bidez tentsio bat sortzen da bestearekin. Nola erabili erakutsiko dut.

Garai zaila datorrela diote. Aholku bat emango diguzu aurre egiteko?
Joera dionisiakoak dituen gizartea datorkigu, eta batzuk begibistakoak dira dagoeneko: lidergo karismatikoa dator, norberekoikeria gutxituko da, eta talde lanak garrantzia handiagoa hartuko du. Ez beldurtu, eta kontuz ibili depresioarekin. Nortasun gerlaria hartu behar dugu.

> Elkarrizketa: Ekaitz Garate > "KONSPIRAZIO LABORATEGIA ANTOLATU DUGU GURE GERTUKO ARTISTEN ARTEAN"

• Ekaitz Garate, Bartzelonako Euskal Etxeko kultur programazioaren arduraduna: «Konspirazio Laborategia antolatu dugu gure gertuko artisten artean»
• Bartzelonako Euskal Etxea biziki nabarmentzen ari da azkenaldian bere kultur programazioagatik
• El Diario Vasco, 2009-02-02 # Felix Ibargutxi

Ekaitz Garate Ordizian jaio zen. orain 31 urte. Artearen Historia ikasteagatik Bartzelonara joan zen. Hango ikasketak bukatuta, Nafarroara joan zen piska baterako, baina segituan itzuli zen Kataluniako hiri handira, eta urte batzuk daramatza hango Euskal Etxean, euskara irakasle eta bertako kultur ekitaldien arduradun.

- Jorge Oteizaren jaiotzaren 101 urteak direla-eta 'Konspirazio Laborategia' sortu nahi duzue. Hori zertan da?
– Izen horrek badu bere ukitu oteiziarra, jakina. Ez da Oteizaren inguruko hitzaldi-sorta izango, ez. Nahi dugu BartzelonakoEuskal Etxearen inguruan biltzen den artista jendea erakarri eta bildu. Adibidez, hau izango da seguru asko artista horiei proposatuko dieguna: guk hartu Oteizaren olerki bat hartu eta eurek olerki horri buruzko lana egitea. Bakoitzak bere espresabidea erabiliko du: argazkilariak argazki bat egingo du, diseinatzaileak espazio bat diseinatuko... Ez da talde filooteiziarra izango, ez da Oteizaren zaleen bilgunea izango, baizik artea darabilten lagunen multzoa, bakoitza bere espresabidean esprimentatuko duena.

– Zenbat lagun bil litezke?
– Dozena bat, gutxi gorabehera.

– Nolakoa da zuen programazio kulturala?
– Urtean hiru ardatz ditugu: orain hasiko den zinemaldia, non Euskal Herrian egiten den zinea erakusten dugun, eta zuzendariak ekar-tzen ditugun hitz egiteko; horrez gain, euskal literaturaren inguruko zikloa; eta Euskal Herria Sona izeneko jaialdia, euskal musikari eskainia. Horrez gain, Mercé-ko festak datozenean, irailaen, programan sartzen gaituzte eta Euskal Herria ematen dugu ezagutzera. Eta Ostiralero programa ere izaten da; ostiralero kultur eskaintzaren bat egiten dugu.

– Beraz, laster Zinemaldia izango duzue.
– Eta aurten aldaketa handi bat eragin nahi dugu; erakustaile izatetik sustatzaile izatera pasa nahi dugu. Bideoa eta bertsolaritza uztartzeko saio bat, lehiaketa txiki bat, jarri nahi dugu martxan gure euskara ikasleen artean. Laburbertsometrai Lehiaketa ipini diogu izena.

– Zein izan da jende gehien erakarri duen ekitaldia?
– Azkenaldian, Napoka Iria-ren kontzertua. Izugarria izan zen.

– Ez dut ezagutzen.
– Eibar-Elgoibarko bikote bat da: Ander Mujika eta Miren Narbaiza. Formato akustikoan aritzen dira. Duela gutxi Ander Lipus etorri zi-tzaigun, Hala mintzatu zen Zappatustra emateko, eta nafarrerari buruz eman ziguten bi hitzalditara ere jendea asko etorri zen.

– Nolako jendea da zuen eskain-tza kulturalaz elikatzen dena?
– Bi eratakoak, bai Kataluniara joandako euskaldun jendea bai Katalunian jaiotakoak. Eta ez da gazte jendea bakarrik; lehen esan dizudan artista multzo hori ere askotarikoa da, bai adinez bai jatorriz.

– Historian zehar, Euskal Etxeei kutsu folklorista egotzi izan zaie. Baina nik uste dut zuen Euskal Etxe hau folklorismotik ihesi dabilela, nabarmen.
– Baditugu dantza-tailerrak eta dantza-erakustaldiak, baditugu trikitixa- eta pandero-tailerrak ere, eta txistulariak ere bai, baina badakigu oso zabala dela euskal kultura eta saiatzen gara ahalik eta zabalen erakusten zertan datzan.

– Harritzen naiz entzunda hor jendea joaten zaizuela trikitixa ikastera. Dena dela, kontuan izan behar da hor Katalunian ere badela soinu txikia.
– Adibidez, azkeneko santotomasak ospatu genituenean hemen, pandero-jotzaileak euskal jatorrikoak ziren, baina soinujolea hemengoa zen, katalana, eta EuskalEtxean ikasitakoa.

– Euskara klaseak ere badituzue, eta uste dut ehundik gora ikasle.
– Bai, aurten 150 ikasle ditugu eta azken urteotan goraka ari da ikasle kopurua. Kopuru polita da hori. Ekimen hori oso garrantzitsua da Euskal Etxearentzat. Badira ikasleak Euskal Herrian jaiotakoak, hona etorri eta euskara ikasteari ekin diotenak, eta badira Katalunian jaiotakoak, baina nola edo hala Euskal Herriarekin loturaren bat daukatenak.

– EGAraino irits daitezke beren ikasketetan?
– Bai. Iaz ezin ziren. orain bai, eta hamar bat ikasle ari dira EGA ateratzeko asmotan. Maila guztiak eskaintzen ari gara.

– Askotariko motibazioa izango dute euskara-ikasle horiek, pentsa-tzen dut.
– Bai. Gehienak EuskalHerrian jaiotakoak dira, edo euskal jatorrikoak, eta gehienek, agian, buelta-tzeko asmoa dute.

– Bartzelonako Euskal Etxea berezia al da, Madrilgoaren aldean?
– Hura ez dut gehiegi ezagutzen. Konparatzen zailak dira, bataren eta bestearen inguruak ere desberdinak direlako. Iaz barnetegia elkarrekin egin genuen, hori bai.

– Non izan zen barnetegi hori?
– Batzuk eta besteak Adunara joan ginen. Aste bat pasa genuen, eta Mallorcako ikasle bat ere azaldu zitzaigun.

– Jendeak, gehienbat, zer bilatzen du zuenean? Pintxoak? Euskal giroa? Kultura?
– Batzuk zuzenean euskara eta kulturaren bila datoz. Beste batzuk, sartzen dira pintxoak jateagatik edota sagardoa edateagatik eta, bat-batean hemengo euskal giroa deskubritzen du.

– Euskal Herritik Kataluniara doan jendeak katalana ikasten du?
– Bai, nahi gabe jartzen zara. Ikusten baituzu gizarteak eskatzen duela katalana.

• Otsaileko ekitaldiak
• Santa Ageda bezpera: Otsailaren 4an, bertso eta kantu-kalejira hiriko Parte Zaharrean.
• Zinemaldia: Laugarren edizioa. Otsailaren 6tik 21era: Go!azen, El Somni, Oteiza Labirintoa, Nevando hoy, La buena nueva, Kimuak sortako film laburrak....
• Sorginkeriak / Bruixeries: Carlos Rilova donostiar historialariaren hitzaldia, sorgin-epaiketei buruz. Otsailaren 19an
• Sagardo Eguna: Otsailaren 28an.

> Elkarrizketa: Imanol Alvarez > "EZ DA USTE BEZAIN GOGORRA EZKUTATUA BIZITZEA"

• Imanol Alvarez: «Ez da uste bezain gogorra ezkutatua bizitzea»
• Gehienok EHGAMetik ezagutzen dugu, baina pertsonen izaera hainbat gauzak osatzen dute, eta Imanol Alvarezek ere alderdi bat baino gehiago ditu.
• Berria, 2009-02-01 # Onintza Enbeita

Armairuak, ateak, giltzak eta kateak arruntak izaten ei dira gehiengoaren aukeretatik urrun daudenentzat. Hala ere, beldurra galdu egin behar dela ikusten du Alvarezek. Sineskeretatik harago, bakoitzak den modukoa izateko eskubidea duelako.

Zure aurpegia oso ezaguna egiten zait...
Agian aurpegi arrunta dudalako.

Sexu aukerak ezagun egin gaitzake oraindik?
Batzuk ezagunagoak gara komunikabideetan-eta ateratzen garelako, baina berdin gertatzen da herri mugimendu anitzetako kideekin.

Baina zu irakaslea ere bazara, ez?
Irakaslea eta beste gauza asko! Pertsonon nortasuna alderdi ugarik osatzen dute; lana eta sexualitatea horietako bi baino ez dira.

Eta zelan ikusten duzu etorkizuna?
Ni, izatez, baikor samarra naiz, eta nahiago dut etorkizuna ona izango dela sinestea. Esparru politikoan ez dut ikusten aterabide garbirik, baina susmoa dut galdera egitean sexualitatea zeneukala buruan; hiru hamarkadatan izugarrizko aurrerapausoak eman ditugu, baina...

Ikasgeletan oraindik ere bada armairurik?
Nonahi. Jende gehienak oraindik beldurra dio sexualitatea askatasunez bizitzeari. Ez da uste bezain gogorra ezer ezkutatu gabe bizitzea, baina baietz ematen du, ingurukoek esaten dituzten astakeriak entzunda. Beldurra izaten diogu ezagutzen ez dugunari, eta homofobia ez da salbuespen. Fobiak bestelakoak hurbiletik ezagutzean joaten dira, baina, bestelakorik ezagutzeko, bestelakoren batek beldurra galdua behar du... Ikusten ze inportanta den lehen urratsa egitea?

Bai, baina nork dauka ateak irekitzeko giltza?
Nork bere baitan.

Ba omen da apaiz bat homosexualitatea sendatzen duena...
Barkatuko dit, baina telebista saio batean aurrez aurre izan nuenetik, argi dakit gizon hori ez dagoela burutik sano. Edozelan bere, erlijioak eta bizitza erreala ez dira izan inoiz lagun onak. Oraindik ere, hor dabiltza hainbat erlijio esanez Darwinen teoria faltsua dela eta bizidun guztiak jainkoak sortu gintuela.

Lumak egiten ote du inor ezer?
Egitekotan, lumadun edo egingo du, baina beste etiketa bat izango litzateke, eta nik ez ditut etiketak maite pertsonongan.

Neska-neska, mutil-neska, mutil-mutil. Hainbesterakoa ote da diferentzia?
Aldeak badaude, baina ez aldarrikatzen duten adina. Ezbaiak segitzen du: diferente egiten gaituena noraino da ikasia eta noraino genetikoa?

Erantzunik?
Nahiagotasun sexualetan inportantena pertsona da, ez andre edo gizon den. Aitortu behar dut, teorian, gizaki guztiok sexualitate plurala dugun arren, gehienetan nahiagotasun argi bat izatea da normala.

Nahiagotasuna?
Bai, orientabide deterministegia iruditzen zait, aukera irrealegia...

Aukera irrealegia?
Aukeratzeko orduan ezkutatzea ala ez ezkutatzea aukeratzen duzulako. Baina sentitzen duzuna ez duzu aukeratzen, sentitu egiten duzu.

Zuk irakaslea izanda, traumarik ikusi al diezu, aita bi edo ama bi dituztenei?
Aspaldian helduekin lan egin dut, baina dakidanaren arabera, arazoak izan diren gutxietan besteek etxeko lanik egin ez dutelako izan da.

Madrilen egin zuten manifestazio bat horrelako zerbait salatu nahian...
Horiek dira, hain zuzen, etxeko lanak egin nahi ez dituztenak, eta buztina eta saihets hezurraren tontakeriekin dabiltzanak.

Familia tradizionala aldarrikatu zuten, baina zein da hori?
Tradizioak aldatuz doaz. Gaur egun familia klase asko daude: ama bakarra, aita bakarra, seme-alabarik gabekoa, bi amena, bi aitena... hemendik hamarkada batzuetara, horiek guztiak izango dira tradizionalak.

«Nik errespetatzen ditut homosexualak», esaldi zuzena da?
Tonu paternalista izan ohi du. Gainera, denon sexualitatea potentzialki askotarikoa izanik, ez legoke, berez, homosexualik ezta heterosexualik ere.

Neska-mutilek errespetua galdu omen dute...
Neurri handian bai, baina oro har esanda.

Bullying-a erreala da, edo gauzak lekutik atera ditugu?
Beti egon da, baina lehen garrantzirik ez emateak ez du esan nahi orain eman behar ez diogunik.

Besteengandik desberdina izatea al da, halakoak jasateko arrazoia?
Bai. Kasu horietako askoren artean homofobia goiztiarra oso agerikoa izaten da.

Zer falta zaigu, benetan diogun bezain aurrerakoiak izateko?
Agian, lehenengo benetan hausnartu eta geureganatzea teorian alde gauden guztia.

> Elkarrizketa: Roberto Caston > "DESBERDINA DENA ONARTZEA ZAILA DA..."

• Roberto Caston – Zinemagilea: «Desberdina dena onartzea zaila da, desberdina den hori ikusten ez baduzu, bizi ez baduzu»
• Traza handiko atzerriko zinema jaialdi batean aurkeztuko den aurreneko euskal filma zuzendu du Roberto Castonek. Berlinaleko Panorama sailean erakutsiko dute 'Ander', sexu askatasuna gai nagusi duen euskarazko pelikula.
• Berria, 2009-01-20 # Irune Berro • Bilbo

Zinegoak jaialdiko eskuko egitarauetako testuak idazten aurkitu dugu Roberto Caston zinemagilea (Coruña, 1973). Ander filmaren egilea ez ezik, Zinegoak jaialdiko zuzendaria ere baita Caston. Galiziarra sortzez, sei urte daramatza Bilbon bizitzen. Aurten, urtarrilaren 30etik otsailaren 7ra egingo dute gay, lesbiana eta transexualen inguruko Bilboko zinema festibala. Eta, egunotan, azken kontuak lotzen dabil Castonek gidatzen duen lan taldea. Ohi baino lanpetuago dabiltza, estresak jota. Baina Castonek gogo onez erantzun die aurki estreinatuko duen filmari buruzko galderei. Zuzendu duen lehen lan luzea da. Iragan den udan grabatu zuen, Bizkaiko Zeanuri herrian, Josean Bengoetxea eta Christian Esquivel aktoreekin.

Baserri giroan kokatu duzu filmak kontatzen duen istorioa, bizimodu hiritarretik urrun. Eta horren helburua probokatzea dela esan duzu. Eztabaida sortzea, jendearen kontzientzian eragiteko.
Jendeari zer pentsatua eman nahi diot; esan nahi diot homosexualitatea ez dela bakarrik hiri handietan gertatzen. Herrietan ere ematen dela, herri txikietan. Lurrarekin lotura estua duten toki horietan tradizioak agintzen duela uste da, ez dela inoiz ohiz kanpoko gauza arrarorik gertatzen. Baina sexu bereko pertsonak maite dituztenak leku guztietan daudela esan nahi diot jendeari, filmaren bidez. Homosexualitatea ez dela hirira mugatzen. Egon daitezkeela desberdin pentsatzen eta maitatzen duten bi edo hiru edo zenbait pertsona herri batean, txiki-txikia izan arren. Pixkana haziz doan immigrazioak ere ekar ditzake aldaketak herri txikietara. Eta prostituzioa ez da berria leku horietan. Osagai horiek ditu filmak.

Zure ustez, baserri giroko herri horietan itxiagoa da jendea hirietan baino? Ez da topikoa?
Itxiagoak direla iruditzen zait. Leku guztietako herri txikietan gertatzen da, Euskal Herriko herrietan, Galiziakoetan, Andaluziakoetan... Baserri giroko herri txikiak tradizionalagoak izaten dira, aldaketarekiko eta pentsaera modernoarekiko hotzagoak. Zailagoa da jende horrengana heltzea. Batzuek, hala ere, harritzen zaituzte; hirietan bizi diren askok baino pentsaera askatzaileagoa dute. Baina tira, homosexualitatearen normalizazioan urratsak egitea zailagoa da herrietan, hirietan baino. Homosexualitatea ikusezina baita toki horietan. Eta desberdina dena onartzea zaila da, desberdina den hori ikusten ez baduzu, bizi ez baduzu.

Hirietan ere jende asko bizi da errealitate horri bizkar emanda. Ez duzu uste?
Bai, noski. Arlo honetan dena egina dagoela pentsatzen dutenak oker dabiltza. Bide luzea dugu oraindik egiteko. Bilbo, esaterako, hiri nahiko handia da, eta ez da ohikoa sexu bereko bikoteak kalean eskutik hartuta ikustea. Jendea ez da ausartzen benetan den moduan agertzera.

Beharrezkoa da gaur egun halako filmak egitea?
Baserri giroan nahiz hirian kokatzen direnak, denak dira beharrezkoak. Jende askorengana denbora gutxian heltzeko bitarteko ezin hobea da zinema. Kontua da zinema industria dela, eta, zoritxarrez, pelikulek negozio izan behar dute jendearengana heltzeko. Hau da, banatuko duen enpresarik ez badago, estreinatu barik geratuko da filma. Eta, horrela, nekez iritsiko da jendearengana. Homosexualitatea eta transexualitatea gaitzat duten filmei gertatzen zaie: bidean geratzen dira. Estatu espainiarreko aretoetara apenas heltzen diren. Euskal Herrian nekez ikus daitezke. Komertzialenak heltzen dira. Batzuetan mirariak gertatzen dira: film batek sari garrantzitsu bat jasotzen du eta munduaren luze-zabalean hedatzen da. Brokeback Mountain, esaterako. Pelikula ikaragarria da. Baina homosexualitateari buruzko ikuspegi gris samarra ematen du. Pertsonaietako bat hiltzen da... Tira, 60ko edo 70eko hamarkadan giroturik dago, eta sasoi hartan errazagoa zen hala gertatzea beste era batera baino, baina...

Zure filmak amaiera zeharo desberdina duela esan nahi duzu?
Erabat desberdina, bai. Batzuek galdetzen didate ea Ander euskal Brokeback Mountain-a den, baina ez dute zerikusirik, benetan. Ezertan ere ez dute antzik. Ezta azaltzen diren mendietan ere, ederragoak dira hemengoak!

Zer-nolako ikuspegia eman nahi izan duzu homosexualitateaz?
Oso modu naturalean agertu nahi izan dut. Anderrek ez daki homosexuala dela, eta ez da bere homosexualitateaz jabetuko Jose ezagutuko duen arte. Emakumeekin harremanak izan ditu noizbehinka, eta Reme prostitutarekin ere bai. Baina besterik ez. 44 urte ditu eta mutilzaharra da. Haren etorkizuna amarekin bizitzea dela dirudi. Euskal Herrian dauden hainbat baserritarren antzeko bizimodua du Anderrek. Ez du esan nahi mutilzahar guztiak homosexualak direnik, baina Anderren kasuan hala da. Bere sexualitatea txarto ulertu duelako dago egoera horretan.

Filmak aurrera egin ahala aurrera egingo du ere Anderren pertsonaiak?
Modu naturalean jabetuko da bere sexualitateaz, Joseren bidez. Homosexuala dela jakitean sortuko da gatazka bere baitan. Josek ez du halako gatazkarik. Perutik dator Jose. Ez dakigu Perun hala bizi duten, baina Josek behintzat hala bizi du bere homosexualitatea. Ez dio beldurrik jendearen jarrerari. Anderrek, ordea, sekulako beldurra dio jendeak esan dezakeenari. Hori da bien arteko desberdintasun nagusia. Jose kanpotik dator eta azaleko koloretik hasita da desberdina herrian. Beste zerbaitetan ere desberdina izateak ez dio askorik axola. Azkenean Anderrek berak askatuko du barruan duen korapiloa.

Berlinaleko Panorama sailean parte hartzeko hautatu dute filma.
Zinemaz dakiten lagun batzuei erakutsi nien eta gustatu zitzaien. Berlinale laster izango zela eta, probatzea pentsatu genuen. Panorama sailera aurkeztea filma, eta ez sail ofizialera, hor behi sakratuen lanak ematen baitituzte eta gurea aurrekontu txikiko filma baita. Oso zaila da Panoraman aukeratzea. Milaka eta milaka lan aurkezten dira, eta soilik hamabost aukeratzen dituzte. Pasatu behar duen lehen iragazkia Espainiako Kultura Ministerioarena da. Eta Ander filmak pasatu zuen, Agustin Diaz Yanesen Sólo quiero caminar filmarekin batera. Liga berberean jokatuko dute biek, eta harrigarria da Diaz Yanesen pelikulak sekulako aurrekontua baitu. Beraz, Ander maila horretara heltzea izugarri pozgarria da guretzat. Telefonoz deitu nindutenean pozez saltoka hasi nintzen, ezin nuen sinetsi! Gainera, badago gehiago: Panorama sailaren barruan, Panorama Berezia azpisaila dago. Hau da, hiru film aukeratzen dituzte areto arruntean barik, jauregi batean eskaintzeko. Jendaurrean estreinaldi bat egiteko, ekitaldi batekin eta abar. Julie Delpyren azken pelikularekin batera emango dute gurea. Iaz Madonnaren filma estreinatu zuten sala horretan. Madonna pasatu zen alfonbra gorritik pasatuko gara gu, ikaragarria da! [barrezka esan du].

Zure lehen film luzea izanik, ez zenuen halako arrakastarik espero, ezta?
Film bat idazten duzunean [Castonek berak idatzi du Ander filma-ren gidoia] pentsatzen duzun lehen gauza da: «mesedez, enpresaren bat egon dadila filma banatzeko prest». Estatu espainiarrean, sortzen diren filmen erdiak baino ez dira estreinatzen. Gainerakoak zuzendarien lagunengana baino ez dira heltzen. Nik gogo bereziz heldu nion film honi, egiten nuen lehen lan luzea baitzen. Ez dakit asko edo gutxi dakidan, baina hasieratik izan nuen argi nekien dena emango nuela filmaren alde. Egin ditudan ikasketek filma sortzen izugarri lagundu didatela uste dut, gainera. Filologia Hispanikoa ikasi nuen aurrena, eta Zinema Zuzendaritza gero. Pelikula bat egiteko garaian, osagarriak direla uste dut. Zeren hizkuntzak eta literaturak ikasita, istorio bat kontatzeko baliagarriak zaizkizun gakoak eskuratzen dituzu. Eta ikus-entzunezko arteen ikasketek istorio hori irudien bidez zelan kontatu erakusten dizute. Horretaz gain, zorte handia izan dut: talde artistikoak dena eman du. Askoren lehen lan luzea izan da.

Berlinalen erakutsi baino lehen, Euskal Herrian estreinatuko da Ander, Zinegoak jaialdian, hil bukaeran. Baina noiz helduko da aretoetara?
Gutxien-gutxienez filma Euskal Herrian ikustea nahi genuen. Eta ezuste polita hartu dugu atzerriko enpresa banatzaile ugarik interesa agertu dutela ikusita. Badirudi Europako zenbait herritan eta AEBetan erakutsiko dutela. Euskal Herrian, aldiz, ez dakigu aretoetara helduko den. Hemengo enpresa bakar batek ere ez digu deitu. Zain egon gara; Berlinen egongo ginen jakin nahi genuen deitu baino lehen. Ez baitzaituzte berdin hartzen Berlinen egongo bazara edo ez bazara egongo. Ea lortzen dugun Euskal Herrian, gehiagorik ez bada, gutxienez, bi astez egotea aretoetan. Eta jakina, irabazirik balego, Berdindurentzat izango lirateke sosak.

Berdindu, lesbiana, gay eta transexualen arretarako Eusko Jaurlaritzaren zerbitzuak ekoitzi du filma. Halako obra bat babesteko prest dagoen ekoizpen enpresarik ez dago Euskal Herrian?
Ekoizpen enpresa bati aurkeztu izan banio, ziurrenik ez luke onartuko. Gidoi intimista du filmak, arriskatua. Kutsu naturalista du gainera, dokumentalera egiten du. Ez da film aspergarria, baina tempo lasaia du, baserri mundukoa. Hemengo ekoizpen enpresa batzuei aurkeztu nien, haien iritzia ezagutzeko, bideragarria zen jakiteko. Eta proiektuak etorkizunik ez zuela esan zidaten. Baina ez da harritzekoa: ekoizpen enpresek beti erratzen dute. Gauza askori esan behar diete ezetz, dena ezin baitute ekoitzi. Baldintza horietan zaila da asmatzea. Zinema ekoizle izatea oso zaila da, inoiz ez dago jakiterik produktu ona non dagoen. Eta ekoizlearen lana ezinbestekoa da zineman, oso garrantzitsua. Horregatik dago zinema espainiarra dagoen moduan... Ekoizle on gutxi daude.

Euskarazko filma da Ander; haatik, zuk ez dakizu euskaraz. Zelan moldatu zara pelikula zuzentzeko?
Gidoia gaztelaniaz idatzi nuen, eta euskaraz izan behar zuten zatiak beste kolore batekin markatu nituen. Aktoreek gaztelaniaz irakurri zuten, eta hautaprobak gaztelaniaz egin genituen. Euskaraz izan behar zuen zatia itzuli genuen, Arratiako bizkaierara gainera. Ibar horretako neska batek, Arantza Etxebarriak egin zuen itzulpena eta nirekin egon zen filmaketan. Euskal hizkuntzaz arduratu zen bera, eta hizkuntza konbentzionala ez den beste hizkuntzaz arduratu nintzen ni. Nik hizkuntza ez ezagutzeak filmari on egin diola esango nuke, aktoreek dituzten beste ahalmen batzuei erreparatu bainien: transmititzen dituzten emozioei, tonuari... Testuak sor dezakeen morrontzatik urrun aritu naiz.

> Elkarrizketa: Iñaki Saratxaga > "BELAUNALDIAK BEHARKO DIRA ARTEAN HOMOSEXUALITATEA NORMALTZAT HARTZEKO"

• Iñaki Saratxaga - Artista: «Belaunaldiak beharko dira artean homosexualitatea normaltzat hartzeko»
• Erotika homosexualaren inguruko marrazki saila du ikusgai Bilboko argazkilari, bideogile eta marrazkilariak Errenteriako (Gipuzkoa) Mikelazulo elkartean. Urri osoan egongo da zabalik.
• Berria, 2008-10-14 # Edu Lartzanguren

Iñaki Saratxaga (Bilbo, 1956) argazkilaria da, eta bideogintzan aritu izan da azken urteotan. Arte plastikoen eta ikus-entzunezkoen artean jartzen du bere mundua. Erotismo homosexuala landu du marrazkien bidez. Ero-apuntes izenburuko erakusketan ari da lana erakusten hil honetan, Errenterian (Gipuzkoa), Mikelazulo elkartean.

Nola sortu zen Ero-apuntes erakusketa egiteko ideia?
Marrazkigintza eta pinturarekin hasi nintzen ni, ikuspegi akademikotik, figurak eta gorpu biluziak lantzen. Oinarri horretatik abiatuta, eduki apur bat politikoagoa landu nahi izan dut, hau da, gay erotika eta sexualitatea. Artearen bidez gay erotismoa agerrarazi nahi izan dut. Apunteak dira, marrazki azkarrak. Horrela ikasten zen marrazketa garai batean, baina gero eta gutxiago egiten da. Bi gauzak aldarrikatu nahi izan ditut, beraz: figuraren azterketa marrazketa klasikoan, baina eduki zirikatzaileagoa ematen, jendea oraindik deseroso sentitzen delako gai horrekin.

Lehen aldiz jorratzen duzu gai hori zure lanean. Zergatik orain?
Orain arte argazkigintzan aritu naizelako, eta gai hori argazkien bidez jorratzea askoz zailagoa izango zitzaidan eta askoz garestiagoa. Izan ere, halako lanen errendimendua zero da. Bilbon bitan erakutsi ditut marrazkiok eta beste behin Bartzelonan (Katalunia), eta, denera, bi koadro baino ez dira saldu. Oso zaila da gai hori erakustea eta saltzea.


Gaia oraindik zentsuratu egiten dela esan ohi duzu...
Ia ezinezkoa da arte galeria batean zintzilik ikustea erotika homosexualaren inguruko lanak. Erotika heterosexuala ikustea ere zaila bada, homosexuala jartzea, harrigarria da. Homosexualen ezkontzak baimentzen dituen legeak egonda ere, hemen gizarteak ez du oraindik onartuta homosexualitatea. Urte asko falta dira, belaunaldiak, sexualitate hori normaltzat hartzeko bai eguneroko bizimoduan bai artean. Londresen hiru urtez egin nuen lan argazkilari gisa, eta hura askoz irekiagoa da. Espazioak badira han eta kantitate gehiago, baina, dena den, hemen bezala, zentsura eta bazterketa dago.

Zer-nolako erreakzioak jaso dituzu orain arte?
Onak. jendeak gustuko ditu marrazkiak. Izan ere, ez dira gogorrak, erotikoak dira, ez da pornografia. Teknika ere, leuna da. Ez dut asmorik gaia jorratzeko bideoaren bidez edo beste baliabide baten bidez. Horrela geratuko da. Litekeena da marrazki gehiago egitea etorkizunean, baina, betiere, teknika bera erabilita.


Nerabeei eskaini diezu erakusketa. Zergatik?
Adin horretan daudenak sentitzen dira minberen, ofiziala ez den joera sexuala dutenean. Nire aldetik, haiei laguntzeko egiten dudan ekarpen txikia da erakusketa. Izan ere, uste dut lagungarria izan dakiekeela sexu joera hori agerian ikustea normaltasunez erakusketa areto batean; gaia jorratzen duen jendea dabilela eta jendaurrean erakusten duela ikustea, alegia.

Zure esperientziatik ari zara?
Bai, gustatuko litzaidake interes eta sostengu gehiago ikustea egun hedabideetan eta ikus-entzunezkoetan gaia normaltzeko, nire belaunaldian ikusi dudana baino.

> Elkarrizketa: Atsegin Odriozola · Eva Aiertza > "JENDEARI ORAINDIK EZ ZAIO BURUAN SARTZEN ARRAUNEAN IBILTZEN GARELA"

• Atsegin Odriozola eta Eva Aiertza · Zumaia-Getaria traineruko arraunlariak
• «Jendeari oraindik ez zaio buruan sartzen arraunean ibiltzen garela»
• Joan den astean Gizpuzkoako txapeldun izan ziren, eta bihar estreinakoz antolatu den emakumezkoen Euskadiko Txapelketan ariko dira
• Aiertza: «Batzuek trabak jarri eta gustatu ez zaizkigun komentarioak egin dituzte»
• Odriozola: «Orain arte, gizonezkoek zuten jarraikortasun hori ez geneukan emakumeok»
• Urola Kostako Hitza, 2008-07-30 # Aritz Mutiozabal

Gipuzkoako bandera lortu ondoren, Zumaia-Getariako trainerua Euskadiko Txapelketa irabazten saiatuko da bihar eguerdian Lekeition, 12:00etatik aurrera. Denboraldi hasiera bikainaren aurrean, Zumaiako Arraun Taldeko kide Atsegin Odriozola (Zestoa, 1991) eta Getariako Arraun Taldeko kide Eva Aiertza (Orio, 1989) talde berriaren bilakaeraz eta euren ilusioez aritu dira.


Bateletan eta trainerilletan badaramazue hainbat urte. Bazen garaia trainerua ateratzekoa, ezta?
Odriozola, Atsegin: Dudarik gabe.
Aiertza, Eva: Lehendik ere saiakera bat egin zen, baina estropada batzuk soilik jokatu genituen Urola Kostaren izenean. Zumaia-Getaria taldea osatzen dugun arraunlari batzuk bertan ibili ginen.
Baina estropada solteak baino ez ziren izan.
A.O.: Ez zen orain bezala izan. Aurten, behintzat, txapelketa batzuk finkatu dituzte.

Mementoz, hiru estropada antolatu dituzte: Gipuzkoako Txapelketa, Euskadiko Txapelketa eta Kontxako Bandera.
A.O.: Hiru estropada horiek finkatuta daude. Gero, beste pare bat estropada ere antolatu nahi dituztela aipatu dute. Abuztuan zehar izango dira, baina oraindik zehazteko dago guztia.

Duela hiru aste elkartu eta hasi zineten entrenamenduekin, eta hasi eta berehala Gipuzkoako txapeldun izan zarete. Elkar ulertu duzuen seinale?
A.O.: Guztiok trainerilletan ibilitakoak gara; gainera, Getaria eta Zumaia bakarrik ibili gara aurten trainerilletako ligan Gipuzkoan. Horrek ere lagundu egiten du. Lehenengo egunak gogorrak izan ziren, baina pixkanaka neurria hartuz goaz.
E.A.: Ni Getariako arraun taldeko arraunlaria naiz, baina Oriotik nator. Talde batetik bestera aldatu egiten da arraunean egiteko modua eta orain, bi taldek bat egin dugunean, elkar ezagutu behar izan dugu. Izan ere, guztiok dakigu arraunean, baina guztiok ezberdin. Hori gainditzeko lan asko egin behar izan dugu.
A.O.: Bateletan-eta hiru hilabete izaten dugu entrenatzeko... Baina Gipuzkoako Txapelketa bat-batean etorri zaigu.

Baina prestaketa handiena aurretik eginda izango zenuten.
E.A.: Bai, baina ez da horren erraza izan. Taldea osatzeko zailtasuna genuenez, arrauna utzita zeukaten jendea itzuli egin da eta beraientzat gogorra izan da; eta, batik bat, hasi eta bi astera lehen estropada jokatzea.


Hasi bezain pronto, Gipuzkoako txapeldun. Espero al zenuten?
A.O.: Lor genezakela zioten arren, ez genuen sinetsi nahi. Oinak lurrean genituela joan ginen Donostiara, eta ahalik eta hobekien egiten saiatu ginen. Estropada irabazi eta Gipuzkoako txapeldun atera ginen arren, ez ginen oso gustura geratu egindako lanarekin. Hobeto egin genezakeen.
E.A.: Gipuzkoako Txapelketako estropada jokatu aurretik, lehen postuan edo azken postuan geratu gintezkela pentsatu nuen. Gainerako taldeen aurka inoiz lehiatu ez ginenez, ez geneukan erreferentziarik. Beraz, gure lana egitera joan ginen.

Eta Euskadiko Txapelketarako prest al zaudete?
A.O.: Lan txukuna egiten ahaleginduko gara. Kasu honetan, Gipuzkoan lehiatutakoez gain, Bizkaiko Arkote taldea ere ariko da.


Ezberdina al da bateletan edo traineriletan aritzetik traineruan aritzera pasatzea?
A.O.: Arraunketa oso ezberdina da batelean edo traineru batean.
E.A.: Pertsona kopurua handitu egiten da. Esaterako, batelean 6 lagunek egiten duten arraun eta traineruan, berriz, 14k. Guztiok batera aritze hori zailagoa da.
A.O.: Arraunketa luzeagoa da eta ziabogak eurak ere gogorragoak dira. Bateletan erraz ematen duzu buelta, baina 200 kiloko ontzi batekin gehiago kostatzen da.

Bi elkarteen artean hitz egin zenuten taldea osatzeko orduan; Zumaiaren eta Getariaren artean, alegia. Nola izan zen kontua?
A.O.: Gipuzkoako eta Bizkaiko selekzioen arteko estropada jokatu genuen Zaragozan, eta bertan Kontxa jokatzeko aukera izango ote zen txutxumutxuak entzun genituen. Hondarribitarrei bertan aritzeko gonbidapen moduko bat eman zietenez, guk ere taldea atera genezakeela pentsatu genuen.
E.A.: Herri bakoitzako taldeak bakarka trainerurik osatzen ez genuenez, indarrak batzea erabaki genuen.

Egun Kontxako Bandera da estropadarik preziatuena. Emakumezkoentzat ere hala al da? E.A.: Oraindik gehiago agian, jokatzen den lehen aldia dela kontuan izanda. Izan ere, gure jardunari ez diote horrenbesteko garrantzirik ematen; oihartzun gutxiago dugu. Gure ohiko denboraldia neguan jokatzen da, batelekin eta trainerillekin, eta jendeari arraroa iruditzen zaio otsailean estropadak izatea. Beraientzat estropadak traineruenak dira, udan jokatzen direnak.
A.O.: Jendeari oraindik ez zaio buruan sartzen emakumezkoak ere arraunean aritzen garela.

Nolakoa izango da lehenengo Kontxako Estropada hori?
E.A.: Oraindik ez dakigu oso ongi, baina badirudi ez dugula igandean jokatuko, larunbatean baizik. Antza denez, tradizioa puskatzea omen da. Iritzi asko daude, baina nik uste dut tradizio batzuk puskatu egin behar direla, horiek justu-justuak ez badira.
A.O.: Hirugarren txanda bat jarri nahian urte asko daramate, baina ez dute lortu. Orduan, emakumezkoen txanda bat jartzea ez dute egokia ikusten.
E.A.: Traineru batzuk kexatu egingo direla diote. Izan ere, gu lehian ari garenean, gizonezkoek ezingo omen lukete beroketak egin.
A.O.: Lehen urtea izanda, gehiegi ere ezin dugu eskatu. Behintzat tradizio berri bat sortuko dugu, larunbateko Kontxarena.

Herria girotzen hasi al da zuekin?
A.O.: Bai. Herritarrak begira geratzen zaizkigu, ea zer moduz ari garen ikusten. Baina ohituta daude, urte osoan ikusten baikaituzte entrenatzen.
E.A.: Kanpotarrak paseatzera etortzen direnean moilara eta arraunean ikusten gaituztenean, harritu egiten dira. Are gehiago neskak garela konturatzen direnean. Argazki kamera ateratzen dute berehala.

Emakumezkoen arraunean normalizazio bat emateko aurrerapauso bat al da honakoa?
A.O.: Aurrerapauso handia da!
E.A.: Bai, baina normalizazioa ez dago gugan bakarrik. Gizarteak arruntasun osoz barneratu behar du emakumeok arraunean aritzen garela. Batzuek, ordea, oztopoak jartzen dizkigute edo gehiegi gustatzen ez zaizkigun komentarioak ere entzun ahal izan ditugu. Gizonezko arranaularientzat Kontxa da estropada preziatuena, eta gu arraunlariak garen aldetik, zergatik ezin dugu bertan parte hartu, emakumeak garelako?


Oraindik gizonezkoen kirola al da arrauna?
A.O.: Emakumeak aspalditik ari gara arraunean, baina ez da entzutera eman, futbolean edo eskubaloian bezala. Orduan, jendeari oraindik arraroa egiten zaio.

Zuen jardunak jarraikortasuna izan dezan, zein pauso eman beharko lirateke?
A.O.: Jubenilak arte emakumeak arraunean inolako arazorik gabe aritzen ziren, baina ondoren trainerurik ez zegoenez, askok utzi egin behar izaten zuten. Guk orain arte ez geneukan gizonezkoek zuten jarraikortasun hori.
E.A.: Ikasketek asko baldintzatu dute emakumeen jarraikortasuna.


Datorren denboraldiari begira, emakumeen arrauna indartzen joango dela esan al genezake?
A.O.: Badirudi segida bat izango duela. Guk behintzat itxaropen hori dugu! Ez genuke nahi abian jarri den hau bere horretan geratzea; batik bat, txapelketak antolatu eta gero. Gainera, komunikabideek bultzada handia eman digute, eta nahiko genuke hau guztia finkatzen eta sendotzen joatea. Gu jarraitzeko gogoz gaude.

Aurtengo dinamika jarraituz gero, posible al da datozen urtetan emakumezkoen traineru liga bat antolatzea?
E.A.: Gugatik balitz, posible izango litzateke...

Hori izango al litzateke normaltasun egoera batera iristeko azken pausoa?
A.O. eta E.A.: Bai!
E.A.: Hori eta gizonezkoek egiten duten distantzia bera egiteko aukera izatea... Gipuzkoako Txapelketan 2.800 metro egin genituen, trainerilletan baino gutxiago. Gizonezkoek bikoitza egiten dute eta guk berdintasuna nahi dugu, nahiz eta ibilbidea osatzeko denbora gehiago behar.
A.O.: Zaragozan ere gizonezkoek baino metro gutxiagoko distantzia jarri ziguten. Jakin badakigu gizonezkoek duten gorputza ez dugula eta ez garela profesionalak, baina normalizazio edo berdintasun batera iristeko, baldintza berak izan nahi ditugu.
E.A.: Betiere, gure gaitasuna kontuan hartuta!
A.O.: Ahal dugula erakutsi nahi dugu, zergatik ez?

Komunikabideek ere paper garrantzitsua beteko dute, ezta?
E.A.: Bai, baina bere arriskua izan dezake. Orain nobedadea denez, oihartzun dezente lortzen ari gara, baina gero isiltasuna etor daiteke.