> Berria: Maiatzak 17 > "EZ HEMEN, EZ INON" HOMOFOBIA GEHIAGO PAIRATU BEHAR EZ IZATEA ESKATU DUTE

• «Ez hemen, ez inon» homofobia gehiago pairatu behar ez izatea eskatu dute
• Gara, 2008-05-18

Ehgam-ek deituta elkarretaratzea egin zuten atzo arratsaldean Donostiako Bulebarrean oraindik orain gay, lesbiana eta transexualek pairatzen duten bazterkeria salatzeko. «Ez hemen ez inon» leloa zuen pankartaren atzean batu ziren guztiak.

Atzo bete ziren hemezortzi urte Osasunerako Mundu Erakundeak homosexualitatea buruko gaitzen zerrendatik ezabatu zuenetik. Data esanguratsua da inondik ere kolektibo horietako kideentzat, pairatzen duten homofobiaren zantzuetako bat desagertu baitzen. Hori dela eta, maiatzaren 17a Nazio Batuen Erakundeak Homofobiaren Aurkako Egun izenda dezan eskatu dute behin baino gehiagotan.

Ehgam-ek etxean maiz homofobia eta lesbofobia kasuak gertatzen direla salatu zuen, hala nola, gaztetxoek homofobia bullyinga pairatzen dutela, edota gero eta ugariago direla bazterkeria kasu horiek lan eremuan ere. Baina gure mugetatik kanpoko egoerari ere erreparatu zioten eta gogor salatu zuten, oraindik zenbait estatuk heriotza zigorra ezartzen dietela homosexualei.

Elkarretaratzea ez zen izan Ehgam elkarteak atzo egin zuen ekimen bakarra. Goizean erakustaldi gidatua egin zuten Donostiako Lugaritz kultur etxean jarria duten erakusketan. «Homobofia, lesbofobia eta transfobiaren aurpegiak» izeneko bildumak homofobia adibide diren ekintzak eta adierazpenak jaso ditu hainbat paneletan.

Gehitu elkarteko kideek bestalde, elkartasun afaria egin zuten atzo gauean. Batutako dirua homofobiaren aurkako borrokan ari den Colonbia Diversa elkarteari igorriko diote, bere lanean aurrera egin dezan.

> Berria: Maiatzak 17 > ATZEAN UTZI GABEKO JARRERAK SALATUKO DITUZTE GAY, LESBIANA ETA TRANSEXUALEK

• Atzean utzi gabeko jarrerak salatuko dituzte Gay, Lesbiana eta Transexualek
• Aspaldiko kontuak dirudite, baina homofobia, lesbofobia eta transfobia oraindik orain egunerokoan sumatu ahal di-ra eta kolektibo horietako kideek bereziki pairatzen dituzte. Horiek salatzeko eta haus- narketa eragiteko deia egin dute gaur, Homofobiaren Aurkako Egunean.
• Gara, 2008-05-17 # Maider Eizmendi · Gara

Gaur betetzen dira hemezortzi urte Osasunerako Mundu Erakundeak buruko gai- tzen ataletik homosexualitatea atera zuenetik. Data honek esangura berezia du gay, lesbiana eta transexualen kolektiboen artean, urteetan pairatutako diskriminazioaren zeinuetako bat desagertzea ekarri baitzuen. Oraindik orain, ordea, ugari dira pairatu behar dituzten gisa horretako bazter- keria zantzuak eta hortik gaurko eguneko hausnarketa eta salaketak.

Ehgam-ek orain hamar egun jarri zuen abian «Homofobia, lesbofobia eta transfobiaren aurpegiak» izeneko erakusketa Donostiako Lugaritz kultur etxean. Helburua, elkarteko kideek azaldu dutenez, lesbofobia, homofobia eta transfobiaren alde ezberdinak islatzea da. Horretarako, horien adierazle diren ehun bat kasu aukeratu eta bildu dituzte, tartean zeresana eta oihartzuna izan duten ugari.

Baina horretaz gain, gurean eta aspaldira saltorik egin gabe hainbat pertsonaiak egindako adierazpen «homofoboak» irakurtze-ko aukera ere bada, eta elkarteko kideek adierazi dutenez, horietan zera nabarmentzen da: «Aipamen eta zantzu homofoboak eskuinean bai, baina ezkerreko jotzen direnen artean ere nabarmentzen dira». Tartean aipamena egin diote Renfe enpresak bikote heterosexualen mesedetan 70eko hamar-kadaren amaieran jarritako promozioari. «Bidaiatu ezazu zure emaztearekin ohe bagoian». Noski, eskaintza horrek ez zituen kontuan hartzen bikote homosexualak. Kasu bat baino ez da, baina horrelako adibide gehiago daude.

Lugaritzera bertaratzen dena hausnarketa egitera bultzatzen du erakusketak, eta horixe du helburu elkarteak: jendeari pentsaraztea eta homofobia, lesbofobia eta transfobia oraindik orain egunerokoan presente daudela azaleratzea.

Kanpoan zein etxean
Gehitu elkartea ere buru-belarri aritu da lanean gaur ospatzen den Homofobiaren Aurkako Egunaren harira. Elkarteko kide Koldobike Jauregik adierazi duenez, aurreko urteetan egin bezala munduko hainbat bazterretan homosexualitatea heriotzaz zigortzen dela salatuko dute. «Errealitate hori ezin dugu ahaztu; gainera, beste hainbat estatutan debekatuta dago sexu bereko bi pertsonen arteko harremana».

Kanpoan bai, baina etxean ere egiteko asko dago, ordea, besteren artean hezkuntzari dagokionez: «Aurten arreta berezia eskainiko diogu eskolan azaleratzen den homofobiari». Oraindik orain salaketa zehatzen berri emateko modurik ez du, baina «jaso, jaso ditugu». Hezkuntza arloan lan sakona egin behar dela uste du eta helburu horrekin abian dute proiektu bat, «batez ere DBHko Bigarren Zikloko ikasleen artean egiten ari gara, homosexualitateaz askatasunez hitz egin dezaten espazio bat sortu nahian». Jauregiren esanetan, garapen prozesuan diren gazte asko ez dira ausartzen sexu bereko pertsonenganako desioa adierazten, «erreferentziarik ez dutelako askotan». Dibertsitatea landu behar da, balioetan aldaketa bultzatu, «azken batean, oinarrizko eskubide baten gainean ari gara».

Gehitu elkarteak, Nazioa Batuen Erakundeak gaurko eguna Homofobiaren Aurkako Nazioarteko Egun izenda dezan nahi du, eta helburu hori lortze aldera mozioak aurkeztu ditu Euskal Herriko makina bat udaletan. Balorazio positiboa egin dute, udal eta erakunde askoren onespena lortu baitute.

Gaur hainbat ekitaldi egingo dituzte elkarte biek. Ehgam-ek, erakusketaren bisitaldi gidatua antolatu du goizeko 11.00etarako eta elkarretaratzea, berriz, arratsaldeko 18.00etan «Ez hemen ez inon» leloarekin Donostiako Bulebarrean; Gehituk, bestalde, elkartasun afaria antolatu du Colombia Diversa elkarteak homofobiari aurre egiteko abian duen proiektua diruz laguntze aldera.

Latorrizko Gehitu saria eman diote gobernu frantsesari
Gehitu elkarteak urtero eman ohi dio «homofobia adierazteagatik nabarmendu den pertsona edo entitateari» Latorrizko Gehitu Saria. Aurtengoan, atzo egindako agerraldian jakinarazi zutenez, Gobernu frantsesari egokitu zaio. Estatu frantsesak mutil-lagun holandarrarekin ezkontzeagatik gizon frantziar bati frantses herritartasuna kendu izana gaitzetsi zuten Gehituko kideek. «Estatu batek hiritar bati herritartasuna kentzea onartezina da, herritarren eta horien eskubideen babesle omen den Europa honetan». Gobernu frantsesak Ardoise izeneko programa informatikoa abiarazteko saialdia ere salatu zuten. «Polizia fitxategi honetan `homosexual', `sindikalista' eta `prostituzioaren bezero' gisako datuak jaso nahi zituzten; oinarrizko eskubideak urratzea da hori». Presio sozialari esker asmoa bertan behera geratu zen, «baina planteatzea bera homofobia zeinu garbia» dela uste du Gehituk.

> Erreportajea: Homofobia > AFRIKAN, HOMOSEXUAL IZATEA DELITU

• Afrikan, homosexual izatea delitu
• Homosexualitatea debekatu eta zigortu egiten da Afrikako herrialde gehienetan, eta maiz hiesaren aurkako tratamendua ere ukatzen zaie. Hegoafrika da salbuespen nagusia
• Berria, 2008-03-25 # Ixiar Zubiarre

Antza, homosexualitatea ez da existitzen Kongon, ezta Ugandan ere. «Homosexualitatea Mendebaldeko gizarte dekadenteetan sortutako praktika arbuiagarria da, eta, beraz, ez afrikarra». Areago, «gay eta lesbianak txerriak baino okerragoak dira». Robert Mugabe Zimbaweko presidenteak homosexualen gainean duen iritzia Afrikako herrialde gehienetan erakundeek bultzatzen duten homofobiaren erakusle da. Hasi homosexualei heriotza zigorra ezartzen dieten herrialdeetatik -Sudan, Mauritania eta Nigeria- eta legeetan espresuki zigortzen ez badute ere jazarpenezko politika indarrean duten herrialdeetaraino. Marokon, esaterako, 21 lagun atxilotu zituzten atzo, «homosexualitatea bultzatzea eta moralaren kontra» egitea egotzita.

Afrikako gizarte tradizionaletan sexu bereko pertsonen arteko harremanak gaizki ikusiak daude maiz, gay eta lesbianen aurkako arbuioa gobernutik bertatik indartu eta bultzatzen bada ere. Senegalen, besteak beste, bikote homosexual baten ezkontzan parte hartu zuten dozena inguru gizonezko atxilotu zituzten orain gutxi, Icone aldizkarian ezkontzaren argazkiak argitara eman ondoren.

Senegal ez da, ordea, homosexualen aurkako legeak indarrean dituen Afrikako herrialde bakarra. Ugandan, Gambian, Ghanan eta Kenyan «ordena naturalaren aurkako haragizko harremanak» kartzelarekin zigortzen dituzte. Sudanen, Zimbawen eta Namibian «sodomia» leporatzen diote sexu berekoekin harremanak dituzten pertsonei. Maiz homosexualitatea zigortzeko «zuzentasun publikoa» interpretatu eta aplikatzen dute epaileek, eta Kongoko Errepublika Demokratikoan «familia bizitzaren aurkako krimenak» egitea leporatuta kartzelatu izan dituzte gay eta lesbianak.

Horien eskubideak defendatzeko erakundeak gero eta oihartzun handiagoa dute, ordea, kontinente beltzean. Hegoafrikako ereduari jarraiki, kriminalizazioa amaitu eta gainontzekoei bezala eskubideak bermatu behar zaizkiela dioten ahotsak gero eta ugariagoak dira. Horren adibide da orain gutxi Afrikako Lesbianen Koalizioak Maputon, Mozambikeko hiriburuan, egindako konferentzia. Agintariei homosexualak kriminaltzat har ez ditzaten eskatzeko eta homofobia gainditzeko dei egin zieten.

Gay eta lesbianen kriminalizazioak bestelako ondorio larririk eragiten du. NBE Nazio Batuen Erakundeak salatu duenez, milioika laguni hiesaren aurkako tratamendua edo prebentziorako kanpainetan parte hartzea ukatzen zaie, homosexualak izateagatik.

GIZONEZKOAK BEREZIKI. Sudanen, nahikoa da gizonezko batek beste gizonezko batekin harremanak izatea, heriotza zigorrera kondenatzeko. Emakumezkoen kasuan, aldiz, lehenengoan ez, laugarrengoan beste emakumezko batekin harremanetan harrapatzen badute, orduan, eta ez lehenago, zigortuko dute hiltzera.

Afrikako herrialde askotan, gizonen arteko harremanak debekatu eta zigortzen dituzte. Lesbianak ez dituzte aipatzen zigor kodeetan. Hala ere, batzuen eskubideak besteenak baino gehiago errespetatzen direla ondorioztatzea okerra da. Izan ere, Kenyan, besteak beste, ezkontzera behartzen dituzte emakumeak, eta sexu gehiegikerien edo bortxaketa «zuzentzaileen» biktima izaten dira.

Hegoafrika da salbuespena. Gay eta lesbianen eskubideei aitortzen dien bermeari dagokionez, munduko aurreratuenen artean dago herrialde horretako Konstituzioa. 2006tik, gainera, sexu berekoen arteko ezkontzak legeztatu ditu. Alabaina, jarraitu beharreko eredu izatetik urruti dago oraindik Hegoafrika, bertan egindako ekimenek kontinentean barna erreakzio homofoboak eragin baitituzte. Nigeria, Uganda, Burundi eta Kongo herrialdeetan halako ezkontzak legez debekatzea erabaki zuten, erantzun gisa.

Alabaina, homosexualen aldeko Hegoafrikako erakundeek oraindik asko dagoela egiteko uste dute. Iazko uztailean hil zituzten bi lesbianen kasua oraindik gogoan dute horiek. Sizakele Sigasa eta Salome Masooa bortxatu, moztu eta tiroka hil zituzten bertan.

• Zenbakia: 31
• Homosexualitatearen aurka. Afrikako 31 herrialdetan homosexualitatea legez debekatu eta zigortzen dute, hasi kartzela zigorrak ezartzen dituzten zigor kodeetatik eta heriotza zigorra ezartzen dutenetaraino.

> Berria: Bestelakoak > ERTZAINTZAREN KARGAK IZAN DIRA ZAZPI KATU GAZTETXEAREN DESALOJOAN

• Ertzaintzaren kargak izan dira Zazpi Katu Gaztetxearen desalojoan
• Gaztesarea, 2008-02-18

Bilboko Zazpi Katu Gaztetxea desalojatzen ari dira uneotan ertzainak eta udaltzainak. Goizeko 8:45ak aldera hasi dira desalojoarekin eta teilatuan zen gaztea jada jaitsi dute ertzainek. Gazte bat urjentzietara joan behar izan da ertzainen kargek eragindako zauriengatik.

Bilboko Alde Zaharreko Zazpi Katu Gaztetxea desalojatzen ari da uneotan polizia. Ertzaintza eta udaltzainak dabiltza bertan den gaztea kanporatzeko lanetan. Suhiltzaileak ere bertan dira. 12.45etan jeitsi dute gaztea teilatutik, dagoeneko kalean da.

Gaztetxeko kideek azaldu dutenez, 8.45 aldera azaldu dira gaztetxea husteko asmoz. Ordu erdi inguru beranduago, paperekin azaldu dira eta desalojoari ekin diote. Pare bat gaztek erresistentziari ekin diote teilatura igota, azkena jada jeitsiarazi dute ertzainek.

Geroz eta jende gehiago gerturatzen ari da Solokoetxe eskailera ingurura. 100 bat gazte bildu dira dagoeneko. Ertzaintza eta udaltzaingoa Ronda kalea mozten ari dira, eta ez dute uzten jendea hurbiltzen.

Zenbait pertsona identifikatu dituzte, besteak beste argazkiak ateratzen ari zen gazte bat. Ateratako argazkiak ere ezabatu dizkiote kameratik. Kargak ere izan dira, eta gutxienez bi gazte zauritu dituzte. Hauetako batek ospitalera joan behar izan du buruan eragindako zauriaren ondorioz.

13:15
Dagoeneko ertzainek alde egin dute gaztetxe ingurutik, hala ere, Zazpi kale inguruan dabiltza oraindik. Asanblada egingo dute oraintxe auzoan, datozen egunetarako mobilizazioak zehazteko.

> Artikulua: Angel Erro > RENEE VIVIEN, SAFOREN IKASLE INGELESA

• Renee Vivien, Saforen ikasle ingelesa
• Bere lesbiana izaera literatur lanetan estalkirik gabe islatzen aitzindari izan zen Renee Vivien, zentzumenak eta horien alderdi erotikoa poesiara eraman zuen idazlea
• Berria, 2007-12-16 # Angel Erro

XIX. mendera arte harreman lesbiarrez idazten bakarrak gizonezkoak izan ziren. Juvenal edo Baudelaire, Diderot edo Henry James. Maiz begirada fribolo eta voyeurismoz betea zen. XX. mende hasieran sortu ziren emakumezko idazle, poeta eta artisten lehenbiziko komunitateak, Londresen, Berlinen eta Parisen. Frantziako hiriburuan Renee Vivien, Natalie Clifford-Barney, Gertrude Stein eta Tamara de Lempicka zeuden, besteak beste. Londresen,Virginia Woolf, Radclylffe Hall eta Katherine Mansfield.

Emakume horiek zaila zuten beraien desirak idaztea, zenbaitetan behartuta sentitzen dira gai lesbiarrak hainbat modutan mozorrotzera: maitasun heterosexualeko istorio «ezberdinak» kontatuz (Willa Cather-en Nire Antonia), sexu aldaketen bidez (Virginia Woolfen Orlando), gizonezkoen arteko maitasun istorioak lantzen (Marguerite Yourcenar). Edo izengoitiz baliatuta argitaratu behar zuten, Patricia Highsmithek egin behar izan zuen bezala. Hala izan zen, oro har, XX. mendeko bigarren erdira arte. Horregatik, deigarria da aurreko mendetik beretik Renee Vivienek bere lesbiana izatea horren argi eduki ez ezik, papereratu eta poemetaratu ere egin izana, inolako estalkirik erabili nahi izan gabe. Neurri handian aurrelari lana ere egiten, balentria horretan xahutu zuela esan ahal izateraino.

Lehen poema liburua, Études et Préludes, 1901ean agertu zen. Ordurako Londrestik Parisera aldatua zen, eta bertan bizimodu lesbiar irekia zeraman. Bi urte lehenago, Natalie Clifford Barneys idazle amerikarra ezagutu zuen eta, segituan maiteminduta, hasierako lanen musatzat hartu zuen. Baina Renee Vivienek lehen liburu horretan R. Vivien sinatu zuen, segituan Rene Vivien gizon izena hartu bazuen ere. Kritikariek laudatu egin zuten liburua, eta Baudelaire eta Verlaineren lanekin konparatu zuten. Bitartean, Renee bere burua prestatzen ari zen, jendaurrean agertzeko eta poema bildumaren autoretza aitortzeko. Hala egin izan zuenean, kritikak bizkarra eman zion eta garai hartako egunkari eta aldizkarietan berari buruzko trufak agertzen hasi ziren. Kritikariekiko harremanak ebatsi zituen zeharo. Un femme m'apparut nobelan prentsa gizonei zera die: «Ez hitz egin niri mirespen faltsuz, jakin-min gaiztoaren eta bizioaren arteko nahasketa aitorrezina baino ez delako. Eraso guztiak, irain guztiak nahiago ditut, mirespen horiek baino».

Zuen edertasun grinak eta adierazi behar erabatekoak talka egiten zuten garai hartako murruekin. Horrek Renee depresiora eta anorexiara eramango zuen. Zeukan izaerak ez zion onartzen bizitzarekiko edo gizartearekiko hitzarmenik egitea, eta 31 urte zituela hil zen, 1909an, suidizio saio baten eriondo ezaxolatuan. 50 urte geroago Natalie maitale ohiak bere memorietan idatziko zuenez, «ezin izango zen salbatu; haren bizitza buruhilketa luze bat izan zen».

PARIS. Renee Vivien izengoitia zen, berez Pauline Mary Tarn zen. Ingalaterran sortu zen, 1877ko ekainaren 11n. Ama amerikarra eta aita ingelesa zituen. Parisen eta Londresen ikasi ondoren, 1899. urtean Parisera alde egitea erabaki zuen (hala nola literatur lana frantsesez ontzea ere), adinez nagusia izanez gero, aitak, hamar bat urte lehenago hildakoak, utzitako herentzia bereganatu ondoren. Han, Colette, Pierre Louys edo Liane de Pougy eta Natalie Barney ezagutu zituen; azken horrekin bat-bateko maitemintzea sentitu zuen. Natalie ere poeta zen, eta hasiera-hasieratik miretsi zuen Renee Vivienen talentua.

Zentzumenak eta horien alderdi erotikoa poesiarako berreskuratzen zituen, Baudelairek lehenago egin zuen modura. Poesia parnasianoa egiten zuen Vivienek, Verlaine baten musikalitatearen eta malgutasunaren jabe, baina Verlainerenean gehienbat erotismoa adierazten du, eta Vivienek, berriz, heriotzaren aurretik erakusten du gurikeria hori. Neurri batean, Renee Vivienek estetika zaharkitu bat darabil, ongi erabiltzen badu ere. Horregatik, Andre Gidek ez zuen frantses poesiaren bere antologian sartu nahi izan (bide batez, kritikari eskandalizatuen epaia berretsiz), aitzinsolasean adierazten duenez Renee Vivienen lan lirikoan ez delako aipatzea merezi duen ezer berririk. Baina sinbolisten zenbait irudi femenino bere egiteaz gain, irudi horiek benetan bizi izanaere ez bada nahikoa meritu, esan behar da haren poemetan tarteka aurkitzen direla sugar irrazionalista zenbait, harrigarriak, eta, oro har, leku guztietatik gainezka egiten duen grina bat, patu gisa ulertua, batzuetan loriatu egiten dena eta bestetan, patu ezin hartuzkoa den heinean, suntsitu egiten dena, bizitzaren aldeko pasio erabateko bat, gizartearen debekuek nola bideratu oztopatuz gero, heriotzaren pasioa bilakatuta.

SAFO 1900. Bizitza egitasmoa hark, beste eredurik ez zuenez, Saforengan finkatu behar zituen zutabeak. Renee Vivienek bere obran erreferentetzat hartzen du, baina ez bakarrik bere obran. Eta hor datza emakume honen ezaugarri nagusia. Bere bizitzara ere, puntuz puntu, eraman nahi izan zituen postulatu safikoak, eta are Saforen beraren bizitza ere. Hortik heldu da Safo 1900 izendura, Reneek gogotik onartu zuena, azken finean Safo fin de siècle bat gorpuztea izan zen bere egitasmo behinena.

1900ean, Natalie Clifford Barneyrekin batera greziera ikasten hasi zen. Natalierekiko harremana apurtu ondoren, berak jarraituko du ikasketekin. Poeta grekoaren itzulpen bat atondu zuen, eta Saforen egokitzapen asko egin zituen, modu askotara, zatiak hartuz, bertsio askearen bitartez, aipuen bitartez, eta abar. 1904an, Natalierekin berriro, Greziara joan eta Lesbosen eskola bat fundatzeko ideia zerabilen.

• Lesbiana izatea aro viktoriarrean
• Renee Vivien ingelesa zen, Natalie Clifford Barney amerikarra, eta biek Parisen egin zuten topo. Garai hartan Parisek ostatu ematen zien mundu osoko emakumezko idazleei
• Berria, 2007-12-16 # A. Erro

Parisko saloi literarioetan, Renee eta Nataliez gain, besteak beste, Liane de Pougy, Anna de Noailles eta Colette elkartzen ziren. Frantses kritikariek beraien lanak preziatzen dituzte: «Emakumeen zintzotasunarekin lirismo zaporetsu, ausart bat sortu da, sentsualtasun zehatz eta xehe batez hornitua». Frantziako hiriburua irekitasunaren (edo dekadentzia moralaren) sinonimotzat hartzen zen puritanismoak estututako Ingalaterratik edo Estatu Batuetan. Ez da kasualitatea Oscar Wilde sodomiagatik ezarri zioten bi urteko kartzelaldiaren ondoren Parisera erretiratu izana, bertan hil arte. Aro viktoriarraren moral antonomasiaz zorrotz hark, Ingalaterran, gizonezkoen jarduera homosexualak delitutzat hartzen zituen. Izan ere, 1885eko Criminal Law Amendment Act-ek zigor latzak paratzen zizkien sodomitei; lege eransketa bat egin nahi izan zen lesbianismoa ere zigortu ahal izateko. Pasadizo ospetsua da Viktoria erreginak delako klausula hura atzera bota zuela, ez tolerantziagatik, baizik eta holakorik zegoenik ere ez zitzaiolako buruan sartzen.

XIX. mendean lesbianismoaz aritzeko espresio zabalduena inbertitu edo desbideratu sexuala zen. Zientziak berak hitz horiek erabiltzen zituen, XX. mendean homosexual kontzeptua hedatzen hasi zen arte. Batetik bestera aldea bada, eta ez soilik desbideratze nozioari darion kutsu moralistagatik. Freud iritsi arte, gai honi buruz aritzerakoan ez zen arreta ezartzen sexu bereko norbaitekiko desiran. Sexu desbideraketa rol jakin batzuetatiko urruntzeari baino ez zegokion. Rol horien arabera, irrika sexuala gizonezkoen ezaugarri esklusiboa zen (Felhing doktoreak zioen emakume batek sexu grina sentitzea patologikoa dela). Horiek hala, ez da harritzekoa Viktoria erreginak eta gizarte horretako kide gehienek lesbianak egon zitezkeenik ezin ulertua, zeren nola erakar zezaketen elkar bi izaki pasibok? Holakoa azaltzeko, logikaz, bietako baten inbertsioa behar zen, emakume haren nortasun sexualaren alderantzikapen osotzat ulertua, gizon rola bereganatu izana alegia. Perbertsioa gizon nortasuna garatu izatean datza, eta ez desira emakume batengan ezartzean (hori «ulergarria» delako «gizondu» den heinean).

Sexu rol horiek bizitzako arlo guztietara hedatzen ziren. Emakume perbertituek izan ohi zituzten ezaugarri maskulinoak zerrendatzen zituzten medikuek. Havelock Ellisek 1903ko Sexual inversion saiakeran dioenez, ilea ohi baino motzago daramate, txistuka dakite, beregainak izaten dira, edan eta batez ere erre egiten dute, ez soilik zigarretak, baita zigarroak ere, ez dira emanak edo ez dute gaitasunik etxeko arduretarako, eta kirola maite dute, besteak beste. Hola izanda, feministak eta sufragistak ere degeneratuen multzoan zeuden, askoren ustez.

Desbideratuak izatetik homosexualak izatera, eta hortik gay eta lesbiana autoizendatzera... Bide luzea egin da ehun urtean. Natalie Clifford Barneyk, Renee Vivienen maitaleak, aldaketa horietako asko ikusiko zituen bere bizitzan; 96 urterekin hil zen.

Virginia Woolfen zirkuluan ibiliak biak, Lytton Strachey margolariak John M. Keynes ekonomista itzaltsua izanen zenari 1906an idatzitako eskutitz batean idatzi zion: «Egia osoa esan behar dugu, eta egia osoa deabruzkoa da (...). Erokeria da pentsatzea andre zaharrei ulertarazten ahal diegula sentimendu hauek ongi daudela (...). Horretara jartzen bagara, esango nuke buruargitasun eta zuhurtziaz lor genezakeela. Baina zergatik beharko genuke lan hori gure gain hartu? Azken finean, uste dut gure unea hemendik ehun urtera iritsiko dela, kontua prestatu eta lotu ondoren, halako moldez ezen gure eskutitzak argitaratzeko orduan dagoeneko mundu guztia aldatua egonen den».

• Lan zenbait
• Poesia
• Études et Préludes, 1901.
• Évocations, 1903.
• La Venus des Auvègles, 1904.
• Chansons pour mon ombre, 1907.
• Sillages, 1908.
• Itzulpena eta iruzkinak
• Sappho, 1903.
• Eleberria
• Une femme m'apparut..., 1904-1905.

> Elkarrizketa: MIKEL MARTIN · EHGAM > "BESTELAKO SEXU AUKERENTZAT PLAN AKTIBOAK BEHAR DIRA ESKOLETAN"

• Mikel Martin · EHGAMeko kidea: «Bestelako sexu aukerentzat plan aktiboak behar dira eskoletan»
• EHGAM erakundeak 30 urte bete ditu aurten. Gaur hasiko da 16. kanpaldia. Mikel Martinen iritziz, ekimen hori erabat finkatuta dago.
• Berria, 2007-09-14 # Ion Olano · Donostia

EHGAMek gaur, bihar eta etzi Oiartzunen (Gipuzkoa) egingo duen kanpaldia prestatzen ari dela jaso du Mikel Martinek BERRIA. Aurten hamaseigarren kanpaldia izan arren, hasiberriaren ilusioa nabari zaio.

Aurten berriro. Zergatik?
Uste dugu jendeak honetarako gogoa duela, eta guk ere interes handia dugu. Era berean, kurtso berria abiatzeko seinalea da guretzat. Kanpaldian lagunekin elkartu nahi dugu, elkar sentitu, giro askean. Espazioa eta denbora elkarbanatu, bizi erritmo ezberdin batean gozatzeko. Eskatzen dugun konpromiso bakarra ondo pasatzea da.

Aurten izango da kanpaldia egiten dugun 16. urtea. Beste urte batzuetan bezala, Arritxuloko aterpetxean egingo dugu, Oiartzunen (Gipuzkoa). Oraingoz, badakigu ez dela soilik Euskal Herriko jendea etorriko. Esaterako, Aragoitik (Espainia) etorriko dira batzuk.

Zein helbururekin antolatu duzue aurtengo kanpaldia?
Pixkanaka, jarduera berriak txertatzen ari gara kanpaldiko egitarauan. Aurten, adibidez, gogo eta osasun egoerak sistema immunologikoan nola eragiten duen ikasteko tailer bat antolatu dugu. Elkarteko emakumeei esker, emakumeentzako defentsa ikastaroa ere berreskuratu dugu. Badago beste tailer berezi bat sexualitateari buruzkoa: Sexu alaia du izena. Horrez gain, jostailu erotikoen erakusketa egingo dugu. Gainera, Sentsualitatea, sexualitatea, segurtasuna izeneko tailer bat ere prestatu dugu. Egingo dugun beste gauza berezi bat txikiak gineneneko jokoak berreskuratzea izango da, baita gu baino zaharragoak diren jokoak ere.

Gaur gauean talde berezia izango dugu gurean: Aluaren Algara. Bihar, berriz, urtero bezala festa egingo dugu. Festa horretan egingo du emanaldia transformista bikain batek: Yougurinha Burova da bere izen artistikoa. Batukada tailerra ere izango dugu, eta natura gustuko duenarentzat, mendi ibilera leunak antolatu ditugu. Etzi, gogoa duenarentzat, Oiartzunera egingo dugu bisita. Oro har, ondo ateratzea espero dugu. Eta kanpaldira etorri nahi duenak jakin dezala: parte hartzea ez da kanpaldian egoteko ezinbesteko baldintza.

Urte hauetan guztietan, belaunaldi berriak joan al dira kanpaldira?
Batez besteko adina 28 urteren inguruan dabil. Azken urteotan, neska-mutilak paretsu etorri dira, eta batzuetan neska gehiago. Lehenengo urteetan ez zen horrela, gizonezkoak ziren nagusi. Aurten Oiartzunen egingo da berriro; kanpaldia beste herrialdeetan egiteko gogoa daukagu, baina ez da erraza.

Hamaseigarrena da aurtengo kanpaldia. Zein bilakaera izan du ekimen honek?
Uste dugu ekimen hau finkatuta dagoela dagoeneko. EHGAMek urte osoan egiten duen beste edozein ekimen bezain finkatuta. Urteotan nabaritu dugun aldaketa, lehen aipatutako emakumeen presentziaz gain, transexualena izan da. Izan ere, transexualen presentzia haziz joan da kanpaldiz kanpaldi, ez soilik maila teorikoan, errealitatean baizik.

EHGAMek 30 urte bete ditu aurten. Zeintzuk dira, egun, erakundearen erronkarik nagusienak?
Autoantolaketan sinesten jarraitzen dugu. Erakundeen parte hartze aktiboa eskatzen jarraituko dugu, baita ikusgaitasuna bultzatzeko ekintzak antolatzen ere. Iraultza sexuala, beharrezkoa dena, egiteke dago. Bestelakotasun sexualentzako plan aktiboak egin behar dira eskoletan, EHGAMen heziketa da bidea leloa errealitate bihur dadin. Izan ere, homofobia egon badago, eta alde askotatik egin behar zaio aurre. Erakunde batzuengandik ezin dugu gehiegi espero, beraz geuk esku hartu beharko dugu.

Homofobia eta lesbofobia indartsu al dira, oraindik, gure artean?
Euskal Herrian izan diren erasoetatik haratago, homofobia mundu ikuskera baten parte da, gutxiengo sexualak baztertzen dituena. Horri aurre egiteak lan handia eta konkretua eskatzen du. Hedabideetan txantxa homofoboak egiten dituzte; lantokietan, homofobia eta matxismoa darien hitzarmenak sinatzen dituzte. Tristeena da kontu honi ez zaiola behar duen garrantzia ematen. Errazagoa da pentsatzea: «Honek ez du zerikusirik nirekin».

Azken urteotan zein urrats positibo egin dela uste duzu?
Orokorrean ikusgaitasun gehiago lortu dugu. Era berean, gainontzeko elkarteak irazkorragoak dira gaiarekin, askok bere egin dituzte lesbiana, homosexual eta transexual mugimenduaren aldarrikapenak. Hala ere, berriz nabarmendu nahi dugu kontzientzia askapena eta aurreiritzien desagerpena ez dagokiela soilik kaltetuei, ezinbestekoa dela gizarteak aldarri horiek bere egitea: politikariek, idazleek, irakasleek, sindikatuek, gazte erakundeek, hedabideek...

Azken urteotan garrantzitsua izan den beste kontu bat nazioarteko homosexual, lesbiana eta transexualek jasaten dituzten egoeren ezagupena izan da: esaterako, Polonian oso egoera gogorra dute, Iranen debekua sufritzen dute, eta Hego Amerika ere ez dugu begien bistatik galdu behar. Gutxiengo sexualen kontrako jazarpenaren aurrean arreta eta konpromisoa eskatzen dizkiogu gizarteari.

> Berria: Ekitaldiak > MOISES HERNANIN: "GENEROA IKUSTEKO BESTE MODU BATZUK BULTZA BEHAR DITUGU"

• «Generoa ikusteko beste modu batzuk bultza behar ditugu»
• Kronika, 2007-06-06

Astelehenean, transexualitateari buruzko “El camino de Moises” dokumental proiekzioa eta hitzaldia izan ziren Sandiusterrin, “Beste amodioak... beste garaiak” emanaldien barruan. GARAIPEN, MEDEAK eta EHGAM taldeak zenbait emanaldi antolatu dituzte Lesbiana, Gay eta Transexualen Askapenerako Nazioarteko Egunaren bueltan, eta Hernanin emanaldia egiteko erabakia hartu zuten, batipat Aimarren heriotzak eraginda, eta antolakuntza horretan HERNE neska taldeak eta Berdintasun Kontseiluak eman duten laguntza azpimarratu zuten antolatzaileek. “El Camino de Moisés” Documentos TVk bere garaian egindako dokumentala da eta bertan Bartzelonako Moisesen historia kontatzen du, Ana zenetik Moiseserako bide luze eta korapilotsua. Jarraian, Aimarren argazkiz osatutako DVD labur bat eman zuten eta ondorenean, Moises berak eman zuen hitzaldia, Iruñako Ivan eta Astigarragako Ametsek lagunduta. Ondorenean, Aimar Elosegi Ansaren gurasoei lore sorta bat eman zieten Sandiusterrin.

Identitatea berreraikitzen
Dokumentalak bere identitatea berreraikitzeko Moisesek egindako bide luzea kontatzen du. 21 urtera arte Ana izandakoak, Moises izateko urratsa eman zuen bere garaian, bularrak laburtu, hormonak hartu, obarioak kendu, izena aldatu eta abar. Sexua aldatu edo ez sortutako zalantzak, trabak, medio eskasak eta gainerakoak azaltzen ditu dokumentalak eta Moisesek berak aireratzen dituen galdera eta zalantzak: zergatik hainbeste traba bere identitatea argi duen pertsona bat onartzeko; edo gizon edo emakume izateko zer dela eta operatu behar dira bularra, sexua... zergatik ezartzen ditu gizarteak behar eta muga horiek... Generoari begira Dokumental ondorengo hitzaldian, generoa ikusteko beste modu batzuk bultza behar direla azpimarratu zuen Moisesek, gizarteak ezartzen digun har eta eme bide markatutik haratago. ´Beste aukera batzuk badaudela ikustea garrantzitsua da` kataluniarraren hitzetan, ´bestelako gorputzak badirela jakitea eta erakutsi egin behar ditugu, ikus ditzagun eta gure buruetan sartu`.

´Arazoa ez da transexualitatea transfobia da`
Arazoa transexualitatea ez dela azpimarratu nahi izan zuten asteleheneko hitzaldian eta galde-erantzunen tartean, ´arazoa transfobia da eta gizarte honek dituen beste hainbat eta hainbat fobia`. Gizarte matxista, homofobo, transfobo... batean bizi garela azpimarratu zuten, eta gaur egun zenbait jarrera homofobo edo transfobo onartu egiten direla eta sistema honek denok txikitzen gaituela, ´denok enkasilatzen gaitu`. Sandiusterriko emanaldian nabarmen gelditu zen bestelako errealitate bat nahi bada, arazoa denona dela konturatu behar dugula, norberea ere bai, ´baina jendeak uste du besteen arazoa dela, ez norberarena`.

Osasungintzan oztopoak
Gipuzkoako egoeraren berri eman zuten emanaldian eta azpimarratu zuten Gipuzkoako osasungitzako jarrera: ´norbere egoera ulertu, inguruari jakin arazi eta abar guztiak egitean, hormonak hartzeko nahiz operatzeko erabakia hartzen baduzu, medikuarengana joan eta luzatu eta luzatu egiten da prozesua, inork ez dizu ezer esaten baina ez dira hasten. Konturatzen zara medikuek uko egiten diotela, beraietatik asko direla transfoboak eta hesi bat daukazula zure aurrean`. Orokorrean egoera txarra izan arren, Iruñean eta Bilbon laguntzeko prest dauden medikuak badirela azpimarratu zuten.

> Berria: Oroitzapena > ORERETA: BERDE KOLOREKO JAIA GAZTAÑON

• Berde koloreko jaia
• Udaberri Jaia ospatu dute bigarrenez Gaztañon, auzoko ingurumena babesteko eta hirigintza planak salatzeko
• Oarsoaldeko Hitza, 2007-05-09 # Iban Iza

Eguraldiak zoratuta jarraitu arren, udaberria iritsi da Gaztaño auzora. Eta horrela ospatu zuten igandean bertako auzotar askok, Udaberri Jaia izeneko ekimenean parte hartuz.

Orain bi urte bururatu zitzaion aipaturiko festa eguna Gaztañoko Auzo Elkarteari, auzoan garatu nahi dituzten hirigintza proiektuen aurkako erantzun gisa. «Proiektu espekulatibo hauek auzoko baratzak, zuhaitzak eta berdeguneak suntsituko dituztenez, pentsatu genuen erantzunik onena zela San Joan bezperako sua egiten den zonaldean zuhaitz landaketa herrikoia egitea, auzotarrak auzoko ingurumenaren eta auzoa beraren defentsan inplikatuz», adierazi dute jaiaren sustatzaileek.

Halaber, festa eta aldarrikapena uztartzeaz gain, erabaki dute egun hau baliatzea Xanti Vicente Altxu auzotarra omentzeko. Iazko otsailaren 25ean zendutako ekintzaile sozial ezagunak hasieratik sustatu baitzuen Udaberri Jaia, Gaztañoko auzotarren esanetan. Horregatik, Gernikako arbolaren kimu bat landatu dute aurten, «Altxuren omenez eta, batez ere, haren memoria bizirik mantentzeko gure auzoan».

Altxu gogoan
10:00etan hasi zen igandeko festa; auzolanaren bitartez, kimua landatu behar zen zonaldea egokitu eta atondu zuten lehenik. Ondoren, kimua landatu zuten, hiruki baten barnean. «EHGAM kolektiboaren sinboloa da hirukia, eta Altxuk sorreratik parte hartu zuen kolektiboan», esan dute bizilagunek. «Altxuren bizian oinarri izan ziren bi borroka batzen dira hirukian: bere auzoa eta nortasuna», erantsi dute Gaztañoko auzotar hauek. Zuhaitz landaketaz gain, Altxu goraipatu zuten hitzaldi labur baten bitartez, eta haren omenezko kantak abestu.

Jaiak aurrera egin zuen. 130 lagun bildu zituen bazkari herrikoiaren ondotik, haurrek eta ez hain haurrek ederki pasatu zuten antolaturiko joko tradizionalekin. Gauerditik gertu bukatu zen Udaberri Jaia, primerako giroan.

Antolatzaileak oso gustura daude jaiak izandako emaitzarekin. «Oso balorazio positiboa egiten dugu, auzotarren parte-hartze handia izan zelako antolaturiko ekintzetan», esan dute.