2007/10/23

> Berria: Literatura > OSCAR WILDEREN MINAK ERAGINDAKO "DE PROFUNDIS" LANA EUSKARATU DUTE

  • Oscar Wilderen minak eragindako «De Profundis» lana euskaratu dute
  • Gara, 2007-10-23 # Rebeka Calvo · Donostia

Oscar Wilderen beste lan bat euskaratu dute, «De profundis» hain zuzen. Lan hau, hala ere, ez da «Reading kartzelako balada», «Dorian Grayren erretratua» edo «Fidel izan beharraz» lanak bezalakoa. Izan ere, «De profundis»en agertzen den Wilde umila da, minetik hitz egiten du, eta darabilen zintzotasuna dela eta, hunkigarri egiten zaio irakurleari.


«De profundis» Readingeko kartzelan zegoela idatzi zuen, azken hilabeteetan zehazki; bertan bi urte eman zituen. Dublinen jaiotako idazleak ez zuen lana liburu izateko idatzi, eskutitza baitzen, bere maitaleari, lord Alfred Douglasi zuzendutakoa. Gogoratu behar da, maitaleak bere aitari Wilderekin bizitakoak kontatu zizkiola, eta honek salaketa jarri zuela bere kontra. Azkenean bere homosexualitatea zela-eta sodomia delitua egotzi zioten.


«Kuttunari idatzitako karta»
«Kuttunari idatzitako karta da», esan zuen aurkezpenean Felipe Juaristi idazleak, zeinak hitzaurrea idatzi duen. «Maitasun historia da azken finean, maitaleen arteko tirabirak agertzen dira bertan», gaineratu zuen. Itzulpena Aitor Aranak egin du, eta eskutitza izan arren «oso ondo idatzia» dagoela agertu zuen. Era berean, «txutxu-mutxu» gehiago ere argitu zituen itzultzaileak : «Oscar Wilde oso maiteminduta egon zen lord Alfred Douglasekin, nahiz eta honek hondamen ekonomikoa ekarri zion lehenengo, eta kartzelara eraman zuen ondoren. Douglasek, hauxe esaten ei zien bere lagunei; bi urte eman ditut berarekin maiteminduta eta gainontzeko denbora guztia, berriz, hori ukatzen».


Txalapartak argitaratutako liburua erosgai dago jada 17 euroren truke.

> Berria: Literatura > OSCAR WILDEK "GIZON ERORIAREN PARABOLA" IDATZI ZUENEKOA

  • Oscar Wildek «gizon eroriaren parabola» idatzi zuenekoa
  • 'De profundis' euskaratu du Aitor Aranak, egile irlandarrak kartzelan idatzitako eskutitz sakona
  • Berria, 2007-10-23 # Xabier Martin · Donostia

Moralaren aurkako delitua egotzi zioten. Kartzela ezagutu zuen. Bi urtez. Traizioa ere aski ezagun izan zuen. Maitatu besterik ez zuen egin, ordea. Baina gizonezkoen arteko maitasuna zen hura, eta bizitzaren azken aroan sufrikarioa ekarri zion aske izateak, «beldurrik gabe ozen aritzeak». Oscar Wildek (Dublin, 1854-Paris, 1900) erraietatik idatzi zuen De profundis bere azken nobela. Eskutitza berez, bere amorante eta kartzelako bidea zabaldu zion gizonari idatzitako testigantza. Wilderen azken nobela, klasikoen artean berezko lekua duena, euskaraz irakur daiteke jadanik. Aitor Aranak (Txalaparta, 2007) plazaratu du De profundis, eta Felipe Juaristik idatzi du hitzaurrea.


«Bereziena eta hunkigarriena da Oscar Wildek idatzi dituen liburuen artean», dio Juaristik. Haren arrazoiak ez dira urriak. «Idatzitako azkena izan zuen, eta ez zuen nobela gisa idatzi, eskutitz moduan baizik. Gainera, kartzelan idatzitakoa da, garai horretan homosexuala izatea delitua zelako, are gehiago izaera hori denen aurrean aldarrikatzen bazen, Wildek egin zuen bezala». Idazlea «probokatzailea» izan zen beti, ez alferrik, «mugan ibiltzen zena», eta arerio «txar bat» egokitu zitzaion aurrez aurre, Queensberry markesa. Haren ekinak eraman zuen kartzelara eta pasadizo traumatiko horrek erabat aldatu zuen Wilde. Kartzelatik atera eta hiru urtera hil zen, ia berriro idazteko gai izan gabe.


Literaturan aspaldiko eztabaida da literatura bizitza bihurtu behar den edo bizitza literatura. Oscar Wildek bigarren aukeraren alde egin zuen. «Bere bizitza arte bihurtu zuen». Literatura bizitzeko modua zen harentzat.


WILDEREN MISTERIOA EZ DAGO EZKUTUAN. Felipe Juaristiren ustez, «mozorro eta maskara askotako gizona» izan zen Wilde, era berean, eta bere bizitzako azken aroan soinetik kendu zituen estalkiak. «'Misterioa ez dago ezkutuan, agerian baizik', esan zuen bere bizitzari erreparatuz». De profundis Alfred Douglas maitaleari idatzitako epistolan, Wildek barruan zuena azaltzen da gordin. «Sakonetik idatzi zituen lerro horiek». Sakonetik fisikoki, ziega sakon batetik alegia, eta sakonetik egiari erreparatuz, barrualdeak agerian utziz. «Bihotzeko istorio bat da hau, egiazkoa, eta haren bidez benetako Oscar Wilde ikusten da. Liburu honen idazlea ez da mundu guztiak miresten duen egilea, umildutako gizona baizik, baztertua, banandua, lagunak utzitakoa. Izena lohituta dauka, zikinduta, eta gizon arrunta bihurtzen denean bere buruari buruzko gogoeta egiten hasten da. Hori da De profundis, gizon eroriaren parabola».


TXUTXU-MUTXUAK ERE BAI. Bestalde, De profundis-en euskarazko bertsioaren egileak, Aitor Aranak, uste du obraz eta egileaz aritzean «txutxu-mutxuei» buruz hitz egitea ere saihestezina dela. «Bera baino 15-16 urte gazteagoa zen poeta batekin maitemindu zen Wilde, eta kontua da Alfred Douglas oso gaizki portatu zela harekin». Douglas ere maiteminduta izango zela ez du ukatzen Aranak, baina «gehiegikeriak» nabarmenak dira, haren ustez. «Arazo handiak sortu zizkion; ekonomikoki larriak, esaterako».


Alfred Douglasek oso harreman txarra zuen aitarekin, eta harreman gaiztotu horrek zerikusi handia izan zuen Oscar Wilderen kartzelatzean. «Wilde tresna izan zen aitaren aurkako eraso baterako, eta nahiko tentela izan zen, harreman hori ez eteteagatik». Azkenean, bere aurkako epaiketan amodio homosexual hura defendatu zuen ozen, eta gaizki atera zen handik. «Testuinguru horretan idatzi zuen De Profundis, kartzelan hilabete asko beteak zituela».


Aranarentzat, «maisuki» idatzita dago, literatura arloan «balio handikoa» da. Hala ere, Wilderen ikuspegia besterik ez du eskaintzen noski, aferaren beste aldearen ikuspegia eman gabe. Oscar Wilde eta biok idatzi zuen ostean Douglasek, aferaren inguruan bere iritzia plazaratzeko. Obra hori ere euskaratzen ari da Arana, «datorren urtean edo» argitara emateko.


Bera bizi bitartean De profundis ez argitaratzeko eskatu zuen Oscar Wildek, eskutitza baita, intimoa, ez fikziozko eleberri soila. «Maitasun istorioa da azken finean, gorabehera guztiekin, zeloekin eta beste kontu askorekin». Baina sakona, izenburuak dioenez; «saminak eragindakoa».

2007/10/10

> Berria: Faxismoa > DONOSTIA: JAIALDI ANTIFAXISTAK BABESAK JASOTZEN JARRAITZEN DU

  • Ostiralean, egutegi propioa xede, intsumisiorako deia egin du IAk
  • Euskal Herriak bere egutegi propioa izateko eskubidea eta beharra duela argudiatuz, datorren ostiralean, urriaren 12an, jarrera «intsumituak» zabaltzeko deia egin dio Ikasle Abertzaleak mugimenduak euskal ikasleriari. Horretarako gainera, heziguneak normaltasunez ireki edota herri eskolak antolatzeko gonbita egin du. Era berean, EAEko Hezkuntza sailatik edota hainbat ikastetxeetako zuzendaritzetatik ezarritako trabak gogor salatu ditu IAk.
  • Gara, 2007-10-10 # Oihana Llorente

Datorren ostiralean, urriaren 12an, euskal ikasleriak «ezer ospatzeko ez» duela ulertuta, heziguneak normaltasunez zabaltzeko eta herri eskolak antolatzeko deia egin du Ikasle Abertzaleak (IAk) ikasle mugimenduak.

Estatu espainol eta frantsesak «inposatutako» egutegi antolaketaren aurrean, euskal egutegiaren aldeko aldarria zabaldu behar dela deritzo IAk. Gainera, Euskal Herriak bere kultura, hizkuntza eta ohitura propiak dituenez haren jai egutegi propioa izateko eskubidea eta beharra duela nabarmendu zuen ikasle mugimenduak Donostian egindako agerraldian.

Egutegi propioaren aldeko borrokan, euskal ikasleriak izandako «aitzindaritza» nabarmendu zuten. Bertako bozeramaile Gorka Zozaiak adierazi bezala, badira hamaika urte herri eskolen afera abiatu zenetik eta haren esanetan, urtez urte «emaitza hobeagoak» eskuratu ditu ekimen honek.

Ikasleriaren «garaipena»
Era berean, azken ikasturteetan urriak 12an -Hispanitate eguna-, edota abenduak 6ean -Konstituzio espainolaren eguna-, hainbat ikastetxe eta fakultate modu ofizialean eta normaltasunez ireki izana ikasle mugimenduaren «garaipen» gisa jo zuen Zozaiak.

Zentzu honetan, herri eskoletaz haratago, «jai egun arrotzak» klase egun izendatuak izan daitezen ikasle mugimenduaren eskutik egindako saiakera ere aipagai izan zuen IAko eledunak. Hezigune ugaritako erabaki organo gorenetan ikasleek euren eskaera bideratu dutela azaldu zuen.

Alabaina, Lakuako Hezkuntza sailaren jarrera gogor kritikatu zuen IAko kideak. Haren aburuz, «herritarrei hitza emateaz solasten duten horiek dira Madrilen morroi zintzoenak, halako egunak ospatuaraziz». Era berean, hainbat zuzendarik ekimen honen aurrean izandako «jokaera guztiz antidemokratiko eta autoritario» salatu zituen.

Horiek hala, datorren ostiralean, heldu den azaroaren 11an -frantziar armistizio eguna- eta abenduaren 6an, «inposaketa espainolista eta frantsesaren aurrean» jarrera intsumituak zabaltzeko deia egin du IAk.

Donostiako jaialdi antifaxistak babesak jasotzen jarraitzen du

Hispanitate egun gisa Estatu espainolean ezaguna den egunean, urriaren 12ean, «España nación» lelopean faxistek Donostian egin asmo duten mobilizazioari aurre egiteko antolatutako jaialdiak atxikimenduak biltzen diardu. EHGAM, Bilgune Feminista, Askatasuna, Indar Gorri, Iratzarri, Ekimen Komunista, Segi, Askatasuna, LAB, Ikasle Abertzaleak, Batasuna, EAE-ANV, Piratak, Sare Antifaxista eta Donostialdeko hamaika gazte asanbladek osatzen dute babesleen zerrenda luzea.

«Herri bat garelako faxistak Euskal Herritik kanpora» lelopean antolatutako jaialdia arratsaldeko 15.00tan abiatuko da Donostiako Bulebarrean eta herritar orori bertara hurbiltzeko deia egin diote antolatzaileek. Haien esanetan, ekitaldian «faxismoaren aurka eta Euskal Herriaren alde» egingo da.

Ekimenaren xedea faxistak Euskal Herrian «ongietorriak ez direla» azaltzeaz gainera, Euskal Herriaren «aitortzaren, lurraldetasunaren eta erabakitze eskubidearen alde» egitea da. Baina horiek ez dira jaialdian present izango diren aldarrikapen bakarrak, justizia soziala,emakume eta gizonen arteko parekidetasuna edota etorkinen eskubideak ere defendatuko dira ostiralean Donostian.

2007/10/07

> Berria: Faxismoa > DONOSTIA: FAXISMOARI AURRE EGITEKO JAIALDIRA DEITU DUTE URRIAREN 12AN

  • Faxismoari aurre egiteko jaialdira deitu dute urriaren 12an Donostian
  • Datorren ostiralean, «España nación» lelopean, faxistek Donostian mobilizazioa egiteko asmoa dutela jakin ondotik, Gipuzkoako hiriburuko hainbat antolakundek ekimena prestatu dute egun horretarako, «faxismoaren aurka eta Euskal Herriaren alde egiteko».
  • Gara, 2007-10-07

Ez da lehenengo aldia faxistek Euskal Herriko kaleak hautatzen dituztena beren aldarriak plazaratzeko, beren oihuak egiteko, eta beren ikur eta banderak erakusteko. Donostia aukeratu dute urriaren 12an mobilizazioa egiteko. Hori dela-eta, Gipuzkoako hiriburuko hainbat talde eta antolakunde elkartu dira ostiralean datozen horiei mezu argia igortzeko: «Euskal Herrian ideia faxistek ez dute tokirik». Izan ere, faxismoaren aurkako eta Euskal Herriaren aldeko jaialdia antolatu dute egun horretan Bulebarrean, 15.00etan.

«Herritar eta eragile guztiak deitzen ditugu espainiar faxistei Euskal Herrian ongietorriak ez direla azaltzera eta Euskal Herriaren aitortzaren, lurraldetasunaren eta erabakitzeko eskubidearen alde egitera», azaldu zuten atzo, Donostian bertan, emandako prentsaurrekoan. Bestelako aldarrikapenik ere egingo dute hitzordu horretan: justizia sozialaren alde agertuko dira, emakume eta gizonen arteko parekidetasunaren alde, etorkinen eskubideen alde... «Herri aske eta justuago baten alde, alegia», gaineratu zuten.

Urriaren 12an, espainiar faxistek «Hispanitatearen eguna ospatzen» dutela gogorarazi zuten. «Ameriketako indigenen kontrako sarraskia hasi zuten duela 115 urte, eta gaur egun ere espainiartasuna horrela ospatzen dute. XXI. mende hasieran, inolako lotsarik gabe, genozidioa Espainiaren ikur bilakatu dute», salatu zuten agerraldian. Eta horren guztiaren ondorioa euskal herritarrek «larrutik ordaindu» dutela nabarmendu zuten. «Horrenbeste sufrimendu ekarritako horiek gu iraintzen jarraitzen dute».

«Espainia handia inposatzera»
«Espainiatik Euskal Herrira etorri, eta haien eskuin muturreko ideiak inposatu nahi dizkigute. `Espainia' deitzen duten horren batasuna, euskal herritarren borondatearen gainetik jartzen dute. 36an Francoren agindupean egin bezala, Espainia handi, aske eta batua inposatzera datozkigu. Euskal Herriaren eskubideak ukatzen dituen Espainia handia inposatzera datoz gurera», gaitzetsi zuten jaialdiaren antolatzaileek.

Baina, gehiago ere adierazi zuten faxismoaren aurkako eragile horiek: «Arraza batzuk besteen gainetik daudela defenda- tzen dute, etorkinak jazartzen dituzte, homosexualak erasotzen dituzte, ideia aurrerakoiak dituztenak gorrotatzen dituzte... Gure herria suntsitu nahi dute».