Showing posts with label Laura Mintegi. Show all posts
Showing posts with label Laura Mintegi. Show all posts

2008/08/21

> Iritzia: Laura Mintegi > EMAKUME ERAILAK, BAKARDADEA ETA LOTSA

  • Emakume erailak, bakardadea eta lotsa
  • Gara, 2008-08-21 # Laura Mintegi · Idazlea

Latza zaie, umilagarria, emakumeak modu autonomoan bizi nahi izatea; autonomoa ekonomikoki (gero eta onartuagoa) eta autonomoa afektuen arloan. Orduan sentitzen du inpotentzia gizonezko ahulak


Bikotekidea erail eta, ondoren, norberaren burua akabatzea potentzia zantzua da. «Ez badu nirekin egon nahi, tira, ez da egongo, baina beste inorekin ere ez. Niretzat ez bada, ez da izango inorentzat».


Bikotekidea behar duelako erailtzen du gizonezkoak emakumea. Haren beharrizana sentitzen duelako. Ez du erailtzen maite duelako, baizik eta nahi duelako. Posesio nahia da, eta sentimendu hori hurbilago dago apetatik maitasunetik baino. Gizonezko bortxatzaileak bortxaketa eta indarkeria behar ditu bera nor den jakiteko. Bere emakumea gabe ez delako ezer, ez delako inor.


Maitatzeak berekin dakar maitearen zoriontasuna nahi izatea. Pertsona posesiboak, ordea, ez du gogoan maitearen zoriontasuna. Tratu txarrak ematen dituenak ez du aintzat bikotekidea pozik bizi den ala ez. Bere beharrizanak bete nahi ditu, egozentrikoa da, eta oso intsegurua da, batez ere intsegurua. Emakumea behar du, ispilua behar duen moduan, nor den jakiteko.


Gizon intsegurua hautsi egiten da emaztearekiko harremana hausten denean. Emazteak alde egiteak kolokan jartzen du bere izaera. Bere ahulezia ikusten du eta hortik datorkio indarkeriaren beharra. Nahiago du emaztea ez existitzea berarengandik aparte bizitzea baino. Ez du permitituko «berea» dena autonomoa izatea.


Gizon hauentzat mingarriena ez da, ordea, emakumeak bikotekide berria topatzea. Nahiago lukete ordezkatua izan eta beste gizon batek hartzea beren lekua, emakumeak esatea baino bakarrik egon nahi duela, ez duela inoren bikotekidea izan nahi. Latza zaie, umiliagarria, emakumeak modu autonomoan bizi nahi izatea; autonomoa ekonomikoki (gero eta onartuagoa) eta autonomoa afektuen arloan. Orduan sentitzen du inpotentzia gizonezko ahulak. Hutsaren hurrengoa dela uste baitu.


Uste horrek egiten du ulergarri bere buruaz beste egitea emaztea erail ondoren. Zertarako bizi! Ezerk ez du zentzurik dagoeneko. Bakardadeari beldurra dio eta, posesioa galdu duenez, lotsa.


Bakardadea eta lotsa ere badaude emakume sumisoaren jarreran. Bakardadeari beldurra dionez, bikote txarra nahiago du bikoterik ez edukitzea baino. Lotsa ere badu, ez soilik agerian geldituko delako nolako tratua jasan duen etxean. Lotsa da, batez ere, jendeak jakingo duelako nolakoa den beraren gizona; ezin izango du, honezkero, haren portaera zuritu.


Beldurrak eta lotsak iraunarazi egiten dute aspaldi hautsi behar ziren bikoteak (eta miseria ekonomikoak, eta azpiegitura ezak, eta erlijio zanpatzaileek...). Beldurra, alternatiba ez delako oso erakargarria; nahiz eta gizonezkoak ezer gutxi aportatu bikoteari, simetria formala mantentzeko balio du. Lotsa, begi bistan geldituko direlako ordura arte etxeko lau hormetan baino gertatzen ez ziren ezintasunak, hitz latzak, isilune ankerrak, distirarik gabeko begiradak.


Banaketa porrota da, proiektuak huts egin duelako seinale, errakuntza baten zantzua. Beldurra eta lotsa sorrarazten ditu eta, batzuetan, heriotza.

2008/05/22

> Iritzia: Laura Mintegi > KOPURUA EZ, TAMAINA

  • Kopurua ez, tamaina
  • Gara, 2008-05-22 # Laura Mintegi · Idazlea

Orain, egunero, ezuste ederrak ematen dizkigu prentsak. Urtero izen berriak, lan berriak, asmo berriak, ikuskera berriak


Hamaika gehi berrogei. Berrogeita hamaika (51), hain zuzen ere. Ezin kontatu Begoña Bilbao, zoritxarrez. Berrogeita hamaika emakume idazle 2008an.


Urrun gelditzen da Juanito San Martinek 1975. urtean ematen zuen zerrenda. Garaiko artikulu batean esaten zion Mari Karmen Garmendiari emakume gutxiegi jarri zituela idazleen zerrendan («Hegats»en argitaraturiko artikulu batean), hiru baino ez; hirurogeiko zerrenda batetik hiru emakume idazle soilik eta, gainera, hiru horietariko bat ez zela emakumea, gizonezkoa zela ziotson San Martinek. Juanitok izen hauek eskaini zituen orduan, 1975 urrun hartan: Milia Lasturko eta bere ahizpa, Santxa Hortiz, Maria Balda, Oxanda Gabiola, Santxa Otxoa Ozaetakoa, Luisa Miserikordiakoa, Bizenta Antonia Mogel, Rosario Artola, Rosa Bustintza, Julene Azpeitia, Tene Mujika, Marie Ariztiasaratarra, Mariejane Minaberry, Lourdes Iriondo eta, amaitzeko, Amaia Lasa eta Arantxa Urretabizkaia aipatu zituen. Hamazazpi emakume idazle euskal literaturaren historia osoan.


Kanpoan utzi zituen, hala ere, Katariñe Eleizegi, Sorne Unzueta, Mayi Ariztia, Alosko Usoa, Mayi Pelot, Henriette Aire, eta izenik ere ez dutenak: Butroeko Gómez Gonzálezen alaba edo Oroko Peru Gartziaren ahizpa.


Hogeita bat urte geroago Linda Whitek izugarri luzatu zuen zerrenda. Hirurehun emakume idazle, euskal literaturaren historian. «Emakumeen Hitzak Euskaraz: Basque Women Writers of the Twentieth Century» liburuan emandako datuek harritu gintuzten 1996an. Kalkulua egiteko erabili zuen irizpidea erraza zen: gizonezkoak zenbatzeko Villasantek erabili zuen irizpide bera. Beraz, ezin kanpoan utzi liburu bakarra zutenak, edo itzultzaileak, edo haur literaturan jardun zutenak edo artikulugileak.


Orain egunero ezuste ederrak ematen dizkigu prentsak. Urtero izen berriak, lan berriak, asmo berriak, ikuskera berriak. Azkena Garazi Goia izan da. Aurrekoa Irati Elorrieta. Orain ez asko ezagutu genituen Irati Jimenez, Uxue Alberdi, Uxue Apaolaza, eta beste hainbat.


2008an hamaika eta berrogei, berrogeita hamaika izen aipa daitezke: Uxue Alberdi, Nagore Amundarain, Uxue Apaolaza, Anuntxi Arana, Nora Arbelbide, Aurelia Arkotxa, Ainhoa Arozena, Yolanda Arrieta, Aintzane Arrieta, Leire Bilbao, Itxaro Borda, Arrate Egaña, Irati Elorrieta, Amaia Elosegi, Inma Errea, Idoia Etxebarria, Ixabel Etxeberria, Enkarni Genua, Aitzpea Goenaga, Garazi Goia, Sonia González, Maite González Esnal, Lierni Ibargutxi, Aitxus Iñarra, Tere Irastortza, Arantza Iturbe, Amaia Iturbide, Karmele Jaio, Irati Jimenez, Pili Kaltzada, Mariasun Landa, Goizalde Landabaso, Yolanda Larreategi, Amaia Lasa, Gemma Lasarte, Itziar Madina, Eukene Martin, Laida Martínez, Miren Agur Meabe, Amaia Mendoza, Isabel Millet, Esther Mugertza, Jasone Osoro, Ixiar Rozas, Maripi Solbes, Castillo Suárez, Maribi Unamuno, Edurne Urkiola, Ana Urkitza, Arantxa Urretabizkaia, Itziar Zubizarreta.


Kopurua ez da garrantzitsua. Tamaina bai ordea.