> Berria: Indarkeria > LAFFAGERENTZAKO JUZTIZIA ESKE

• Laffagerentzako justizia eske
• Urtea bete zen atzo Nagore Laffageren gorpua Orondritzen agertu zenetik. Hilketa bere gain hartu zuen Diego Yllanes Iruñeko kartzelan dago preso, udazkenean hasiko den epaiketaren zain.
• Berria, 2009-07-08 # Naiara Elola / Mikel Peruarena

Sanferminak hasi dira, baina Asun Casasola Nagore Laffageren amarenak iaz izan ziren azkenekoak. Harrezkero ez dela bizi dio, alabaren heriotza onargaitza egiten zaiola. Azken egunak oso gogorrak izan dira Casasolarentzat. 2008ko ekainaren 27an ikusi zuen azken aldiz alaba. Ezin du egun hura ahaztu. Negarrari eutsi ezinik, «Nagorek izugarrizko gogoa zuen bizitzeko, eta begira orain», esan du. Ez du argi nondik ateratzen duen indarra, justizia lortzeko antsiatik agian: «Psikologikoki zisko eginda nago, egunero oroitzen naiz Nagorerekin».

Iazko uztailaren 7ko goizaldean hil zuten Nagore Laffage, Iruñean erizaintza ikasketak egiten ari zen 20 urteko irundarra. Gorpua Orondrizko (Nafarroa) bizilagunek aurkitu zuten herri inguruan, plastikozko poltsetan bilduta, sanferminetako ohiko jantzi zuri-gorriekin soinean eta hatz bat moztuta. Autopsiak argitu zuenez, itota hil zen Laffage; buruan ere kolpeak zituen, eta indarkeria nozitu zuelako arrastoak.

Foruzainek eta SOS Nafarroan bazuten ordurako zerbaiten susmoa. Ikerketaren arabera, hil aurretik 112 telefono zenbakira deia egin zuen Laffagek. Hilketa bere gain hartu zuen Jose Diego Yllanesek, berriz, lagun bati aitortua zion, ordurako, eta lagun hark ere parte emana zuen. Foruzainek uztailaren 8an bertan, goizaldeko ordubatak aldera, atxilotu zuten Yllanes. Haren gurasoen Erroko (Nafarroa) etxean atzeman zuten, Laffageren gorpua agertu zen lekutik hurrean. Ikerketaren arabera, Yllanesek Iruñean hil zuen Laffage, Antso Ramirez kaleko bere pisuan, eta autoan eraman zuen Orondritzera.

«Mutil horrek egindakoa ordaindu egin beharko du», adierazi du Casasolak. Ezinegona dute Laffageren senideek. Uda aurretik hasi behar zuen epaiketak, baina iraila amaiera edo urria hasiera arte atzeratu da. Epaiketan justizia egingo dela uste du Casasolak, baina zalantza gailentzen zaio; defentsako abokatuak lekuko berriak aurkeztu ditu.

Epaiketa, udazkenean
«Yllanesen espetxe zigorra 20 urte baino txikiagoa bada, ez dut ulertuko; mutil hotza eta kalkulatzailea da», adierazi du Casasolak. Zigor eskaera hori egin du Nafarroako Auzitegi Nagusiko Fiskaltzak Yllanesentzat. Hasieran giza hilketa leporatu zion -10 eta 15 urte arteko kartzela zigorra du delitu horrek-, baina eskaera egiteko unean, Yllanesek erailketa egin zuela adierazi zuen fiskalak. Erailketa delituetan hiltzailearen azpikeria nabarmentzen da, eta 20 urteko espetxe zigorra du.

Ekainaren 3an, ahozko epaiketa abiatzea erabaki zuen Iruñeko Instrukzioko 1. Epaitegiak. Yllanesek erailketa eta gorpuen profanazio delituak egin zituelako susmoa hartu zuen epaileak. Yllanes aurrez pentsaturik eta arriskurik gabe aritu zela nabarmendu zuen, gainera; Laffage kordea galduta eta bere burua defenditzeko aukerarik gabe zegoela zehaztu zuen epaileak.

Akusazioek aurkeztutako kontakizunak eta zigor eskaerak Fiskaltzak egindakoen antzekoak dira. Irungo eta Iruñeko Udala, Gipuzkoako Batzar Nagusiak, Nafarroako Berdintasunerako Institutua eta Laffageren ama, aita eta anaia aurkeztu dira akusazio gisa. Irungo Udalak 17 urteko espetxe zigorra eskatu du Yllanesentzat, gainerako akusazioek 20 urteko zigorra. Fiskaltzak Laffageren senideentzako 450.000 euroko kalte-ordaina eskatu du, bestalde. Yllanesen aurkako zigor eskaerekin eta akusazioen kontakizunekin ez dagoela ados agertu du defentsako abokatuak.

Yllanes, 27 urteko iruindarra, Nafarroako Unibertsitate Klinikoan psikiatra zen. Casasolak askotan ekarri du hori gogora, eta psikiatra gisa lan egiteko debekua ezartzea ere galdegin izan du. Haren ustez, ezinezkoa da, «halako pertsona bat», lan horretan aritzea. Yllanesek bere gain hartu zuen hilketa iazko uztailaren 10ean Agoizko (Nafarroa) epailearen aurrean. Barkamena eskatu zuen orduan, haren familiak ere berdin egin zuen, «erabateko tragedia» izan zela onartuta. Casasolarentzat ez da aski, ordea. «Ez dira ez dei bat, ez eskutiz bat ez telegrama bat igortzeko gai izan. Nire iritziz, haiek uste dute lehen mailako familia direla, eta gu, berriz, bosgarren mailakoa».

Laffageren senideek, baina, babes handia jaso dute urtebete honetan. Hilero elkarretaratzeak egin dituzte, txandaka, Irunen (Gipuzkoa) eta Iruñean, eta 80.000 sinadura bildu dituzte, «justizia» eskatuz. Hilketaren urteurrenerako ere, hainbat ekitaldi egin dituzte. Larunbatean Iruñeko Vinculo plazan elkartu ziren, Egia, justizia eta memoria lelopean, eta omenaldi sentitua egin zioten Laffageri. Atzo iluntzean, berriz, kontzentrazioa egin zuten Irunen.

Justizia, hori da Carmen Casasolaren bizitzak duen zentzua; hamaika aldiz errepikatu du Nagore Laffagek «justizia» izan behar duela. Justizia, zigorra betetzea da Casasolarentzat: «Hiltzen duenak ordaintzea nahi dugu». Gizonezkoen eta emakumezkoen arteko berdintasuna ere aldarrikatu du Casasolak: «Gizonezkoak eta emakumezkoak berdinak gara, eta errespetatu egin behar gaituzte; gizarteak ohartu behar du emakumeen aurkako jazarpenak ezin duela jarraitu».

EITBn alarde «baztertzailea» ez sustatzeko eskatu dute
Aralarrek eskaera egin dio Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburu Blanca Urgelli, EITBk Irungo (Gipuzkoa) alardean izan zuen jarrera azal dezan. Aralarren esanetan, «alarde baztertzaileari gehiengoaren alarde tradizionala» deitu zion EITBk, eta ez zion lehentasunezko tratamendurik eman alarde mistoari.

13.000
Genero indarkeriaren biktimentzako etxeetarako aurrekontua Amurrion. Amurrioko Udalak (Araba) eta Arabako Diputazioak hitzarmena berritu dute, genero indarkeriaren biktimek Amurrion «etxe zubia» izan dezaten. 13.000 euroko aurrekontua du egitasmoak.

Laffage sendia babestu dute PSE-EEk eta Rafaela Romerok
«Nagore Laffageren hiltzailea zigorgabe ez gelditzea eta justizia egitea» eskatu dute PSE-EE alderdiko Gipuzkoako 16 batzarkideek. Atzo Irunen Laffagerentzako justizia eskatzeko elkarretaratzeaan izan ziren. Gipuzkoako Foru Aldundiko parlamentuko presidente Rafaela Romero ere ekitaldian izan zen.

Sexu erasoak arrazarekin ez lotzeko galdegin dute
Aurreko astean sexu erasoa jaso zuen emakume batek Errenterian (Gipuzkoa). Eraso hura salatzeko, elkarretaratzea egin zuten herenegun. SOS Arrazakeriak salatu du immigratzaileen aurkako joera zabaldu dela herrian. Bi jazoerak bereizteko eskatu dute, eta «eraso sexistek eta arrazistek» ez dutela zuribiderik adierazi.

Laffagetarrei «maitasuna» adierazi diete Orondritzen
Orondrizko (Nafarroa) herritarrek protesta egin zuten igandean, Laffageren hilketa gaitzetsi eta haren sendiari «maitasuna eta laguntza» eskaintzeko. 200 lagun elkartu ziren, Erroibarko Laurentxi elkarteak deituta. Justizia egiteko eskatu dute, «inork ez diezaion inoiz beste norbaiti minik egin generoagatik».

Andre bat behartzea egotzi eta gizon bat atxilotu dute
Getxon (Bizkaia) gizon bat atxilotu zuten udaltzainek herenegun gauean. Metroko zaindari bat eta oinezko bat jotzea eta, Leioan (Bizkaia), andrazko bati sexu erasoa egitea egotzi diote. Getxoko udaltzainek lehen erasoen berri izan zutenean, erasotzailearen bila hasi eta Lamiakoko geltokian aurkitu zuten.

> Berria: Alardeak > IRUNEN ALARDE BAKAR, PUBLIKO ETA MISTOA IZATEAREN ALDE AGERTU DA ARALAR

• Irunen alarde bakar, publiko eta mistoa izatearen alde agertu da Aralar
• San Martzial egunean ustez bikotekideak zauritu zuen emakumea Bidasoa ospitaletik atera eta etxean da
• Berria, 2009-07-02 # Erredakzioa . Donostia

Irungo alardean atzo iluntzean izan ziren istiluak gogor salatu ditu Jon Abril Aralarreko koordinatzaileordeak. Goiza lasai igaro bazen ere, iluntze aldera alarde mistoko kideen aurka Kale Nagusia zeharkatzean izandako istiluek zipriztindu zuten eguna. Aralarrek kritikatu du komunikabideek eta instituzioek behar besteko oihartzunik ez ematea istiluei.

Liskarretan Udaltzaingoak eta Ertzaintzak ere esku hartu zuten, eta alarde parekideko kideen hitzetan, udaltzainek gogor eraso zieten. Irungo Udalak zein bestelako instituzioak «normaltasun itxura saldu» nahi izan dutela salatu du Abrilek. Irungo Udalari eskaera egin dio: «Emakumeen aurkako erasoei aurre egiten lidergoa har dezala, urte gehiegitan luzatzen ari den gatazka konpontzeko». Etorkizunean egin beharreko urratsen inguruan, berriz, emakumeen aurkako erasoak alde batera utzi eta jaietarako «alarde bakarra, publikoa eta mistoa» egiteko eskatu dio Irungo Udalari Aralarrek.

Eraso egin zioten andrea, onik
Irunen, San Martzial egunean bikotekideak eraso bide zuen emakumea etxean da; ia bi egun pasatu ditu Bidasoa ospitalean (Hondarribia). Ustezko erasotzaileak botila hautsi batekin zauritu zuen lepoan eta buruan. Zauri hori dela eta, tendoi batean ebakuntza egin behar izan diote, baina, Osakidetzak jakinarazi duenez, «oro har, ongi dago emakumea».

Herenegungo eraso sexista gaitzetsi eta salatu dute instituzio publiko, alderdi politiko eta herri mugimenduko hainbat eragilek. Hala nola Eusko Jaurlaritzako Genero Indarkeriarako Zuzendaritzak, Gipuzkoako Batzar Nagusietako Presidentziak, PSE-EEk, EBk, EAk, Aralarrek eta Bilgune Feministak. Bilgune Feministak deituta, elkarretaratzea egin zuten hainbat herritarrek Irunen. Azkenaldian herrian izandako erasoak salatu zituzten, eta, era berean, Irungo Udalari emakumeen aurkako indarkeriaren aurka neurri zehatz eta eraginkorrak hartzeko eskatu zioten.

> Berria: Matxismoa > GAUR ERE BI ALARDE

• Gaur ere bi alarde
• Irungo alarde mistoarekin bat egin dute feministek, sindikatuek eta ezkerreko alderdi politikoek
• Berria, 2009-06-30

Azken urteotan bezalaxe, gaur ere bi alarde izango dira Irunen (Gipuzkoa), San Martzial eguneko ospakizunetan. Alarde tradizionalaren eta mistoaren arteko "gatazkak" saihesteko, ordu desberdinetan aterako direla ebatzi du berriro Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo Sailak. Hala, laugarren urtez, alarde tradizionala izan da lehena ateratzen, 07:40ean; hori amaitzean abiatuko da alarde mistoa, 10:10 inguruan. Arratsaldean alderantziz izango da: alarde mistoa 17:30ean aterako da, eta tradizionala 18:30ean.

1522ko ekainaren 30ean Irungo tropak Frantziako armadari gailendu izana ospatzen dute urtero San Martzial egunean. Zenbait gizarte eragile eta talde feminista, ordea, aspaldi hasi ziren aldarrikatzen ospakizuna ez zela berdintasunez egiten, emakumeek ezin dutelako alarde tradizionalean soldadu gisa parte hartu. Alarde mistoan, ordea, kantinera zein soldadu gisara ibiltzen dira andreak, eta aurten gainera, andre batek jeneral gisara desfilatuko du lehen aldiz: Ainhoa Ruizek.

800 lagun inguru aterako dira alarde misto horretan, bederatzi konpainiatan banatuta. Hainbat eragile sindikal, politiko eta gizarte eragilek egin dute bat alarde horrekin, besteak beste, Bilgune Feministak, Bidasoaldeko Emakumeek, EBk, Aralarrek, ezker abertzaleak, LABek, UGTk, CCOOk, ELAk eta EILASek.

Alarde tradizionalean, aldiz, 8.000 gizon atera dira, hemeretzi konpainiatan. Zortzigarrenez, Satur Ibargoien da jeneral; beraz, ez da aldaketa handirik egongo. Dena den, arduradunek diote aurtengo desfilea "desberdina" dela, 2008an Espainiako Auzitegi Gorenak emandako epaiaren ostean; alarde tradizionalak berdintasunerako eskubidea ez duela urratzen ebatzi zuen.

> Berria: Indarkeria > NAGORE LAFFAGE GAZTE IRUNDARRA DA ORONDRITZEN HILDA AZALDU DEN NESKA

• Nagore Laffage gazte irundarra da Orondritzen hilda azaldu den neska
• Hilketa gaitzesteko, Iruñeko Vinculo plazan gaur 12:00etarako elkarretaratzera deitu du Berdintasunerako Institutuak
• Iruñeko 27 urteko gizonezko bat atxilotu du Foruzaingoak, hilketarekin lotura duelakoan
• Berria, 2008-07-09 # Ainara Arratibel Orondritz

Nagore Laffage Casasola 20 urteko Irungo (Gipuzkoa) emakumea da Orondritzen (Nafarroa) herenegun hilik aurkitu zuten pertsona. Nafarroako Gobernuak atzo iluntzean zabaldu zuen biktimaren nortasuna, familiari arratsaldean berria eman ostean. Genero indarkeriaren bidetik doa Nafarroako Gobernuaren ikerketa lerro nagusia. Neskak indarkeria zantzuak zituen eta, hilketarekin lotura duelakoan, 27 urteko iruinsemea atxilotu dute foruzainek.

Herenegun arratsaldean aurkitu zuen herritar batek gaztearen hilotza, Orondritz eta Loizu (Nafarroa) herriak lotzen dituen bide batean. Hilotza plastikoekin estalita zegoen, eta sokekin lotuta. Herritarrak berehala eman zien gertatutakoaren abisua foruzainei. Hara abiatu zen Aurizko (Nafarroa) medikua, eta heriotza baieztatu zuen. Epaileak 22:00ak aldera eman zuen gorpua eramateko agindua.

Foruzainek ikerketa abiatu zuten eta, 01:00ak aldera, atxilotu zuten gizona. Neskari, bestalde, atzo iluntzean egin zioten autopsia, baina lerro hauek idazteko orduan artean ez zuten horren inguruko argibiderik eman.

Hilketa gaitzesteko, elkarretaratzera deitu du gaurko Nafarroako Gobernuko Berdintasunerako Institutuak, eta bertan parte hartzeko deia egin diete herritarrei. Elkarretaratzea eguerdiko hamabietan izango da, Berdintasunerako Institutuak Iruñeko Vinculo plazan duen egoitzaren parean.

Elkarretaratze horretan izango dira, besteak beste, Sara Ibarrola Nafarroako Gobernuko Berdintasunerako Institutuko zuzendaria, Javier Caballero Presidentziako kontseilaria eta Isabel Garcia Malo Gizarte Gaietarako Ongizate, Familia, Kirol eta Gazteria kontseilaria.

Gertatutakoa sinetsi ezinik
Egunero egin ohi dudan bezala, zakurrekin irten nintzen arratsaldeko osteratxoa egitera». Hilotza aurkitu zuen emakumeak honela azaldu dio BERRIAri herenegun arratsaldean bizi izan zuena: «Burdin hesi bat zeharkatzera nindoala plastiko batzuk ikusi nituen. Telebistan ikusi ohi den irudia etorri zitzaidan burura: gorpu bat plastikoz estalita. Baina ezin nuen sinetsi. Nire burutazioak zirela pentsatu nuen. Baina hesia zeharkatu eta gorpu bat zela jabetu nintzen». Berehala etxera itzuli zen. «Senarrari gertatutakoa kontatu nion, eta lagun baten bila joan ginen. Baina herrian ez zegoen ia inor. Kontuan izan San Fermin eguna zela. Senarraren lagun batekin topo egin genuen, eta harekin hilotza zegoen lekura itzuli ginen. Haiek ere gorpu bat zela baieztatu zuten, eta foruzainei deitu genien. Oso gogorra izan zen». Jada lasaitu dela dio. «Baina une oro burura etortzen zait gertatukoa. Ezin dut ahaztu».

Hark ez ezik, Orondrizko herritar gehienek ezin dute burutik kendu herenegun arratsaldean gertatutakoa. Izan ere, gertaerak Iruñetik 40 bat minutura dagoen 20 biztanle inguruko herri txiki eta lasaia aztoratu du.

15:30ak dira eta txorien kantua, zakurren zaunkak eta butano banatzailearen txirrina baino ez dira entzuten herrian. Haatik, goiz osoan foruzainen eta hedabideen joan-etorria etengabea izan dela azaldu dute hainbat herritarrek. «Galdeketak egiten aritu dira». Gehienek diotenez herenegun kosta egin zitzaien begiak biltzea.

Herriko plazatatik gertu dagoen plaza batean bazkal osteko berriktalditxoa egiten ari diren bi adinekok diotenez, sekula ez dute bizi izan halakorik herrian. «Hemen oso lasai bizi gara, ez da ezer gertatzen. Herriarentzat oso albiste gogorra eta tristea izan da. Denak asaldatuta gaude, eta sinetsi ezinik. Herrian ez dago beste gairik herenegun iluntzetik», diote biek.

Orondrizkoak izanda, ondo ezagutzen dituzte inguru haietako txokoak, eta garbi dute gorpua hara eraman zuenak ondo ezagutzen duela lekua. «Albistea jakin bezain laster pentsatu genuen hori. Hara iristeko, menditik joan behar da, eta ingurukoa ez bazara, bide hori ez duzu ezagutzen. Normalena errepidetik joatea da, eta leku hori albo batera geratzen da».

Gorpua Orondritz herritik gertu dagoen araztegitik gertu dagoen bidexka batean zegoen. «Herritarren artean ohitura handia dago handik osteratxoa egiteko, oso leku lasaia baita», dio emakume batek. Hilotza aurkitu zuen emakumearen antzera, berak ere ohitura handia du zakurrekin osteratxoa egiteko. «Herenegun ere irten nintzen, eta txiripaz ez nintzen handik igaro. Zakurretako bat nekatuegi sumatu nuen, eta handik gertu nengoela etxera itzultzea erabaki nuen».

Hori pentsatzen igaro du eguna, eta baita hilotza aurkitu zuen emakumearengan. «Ezaguna dut, eta harekin hitz egitea lortu ez dudan arren badakit oso gaizki pasatu duela». Bi nahi ere agertu ditu: halakorik berriro ez gertatzea eta herria ahalik eta azkarren normaltasunera itzultzea.