> Erreportajea: Sexualitatea > "EZ GARA BURUARINAK"

• «Ez gara buruarinak»
• Gizartearen zati batek uste duenaz bestera, nerabeek diote zentzuz jokatzen dutela sexu harremanak izaten dituztenean.
• Berria, 2009-03-05 # Ainara Arratibel

"Berak daki gehien", esan du mutil batek, irribarrez, gelara sartu den eta ikaskide duen neskatoaz. Irribarre hori isiltasun eta lotsa bihurtu da eztabaidagai izango duten gaia azaltzean: sexualitatea. Olatz, Mikel, Alaitz, Xabier, Miren, Oier eta Leire -asmatutako izenak- dira, Oiartzungo (Gipuzkoa) Haurtzaro ikastolako Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako zazpi ikasle. 14 eta 16 urte artean dituzte. Oraindik izan ez dituzten arren sexu harremanak izateko adina informazio dutela diote. Prest ikusten dute beren burua horretarako. Garbi dute, gainera, sexu harremanak izaten dituztenean neurriak hartuz izango dituztela. «Hala egiten ez duenak beretzat kalte. Gu ez gara buruarinak», aldarrikatu dute. Agurtzane Ormatza sexologoa eta Jaione Ugaldebere irakaslea bat datoz horrekin. «Jende askok uste baino zentzudunagoak dira alor horretan». Hori bai, biek nabarmendu dute nerabezaroa jakin-minez, beldurrez, desioz, fantasiaz eta zalantzaz betetako adina dela eta horrek askotan egoera deseroso eta zailetan jartzen dituela. «Egoera horiek nola gainditu irakastea da kontua», dio Ormatzak. Hori heziketaren bidez lortzen dela uste dute biek, eta horren ardura partekatu egin behar dela guraso, irakasle eta sexu hezitzaileen artean.

EAJren ekimenez, Espainiako Kongresuak legez besteko proposamena onartu zuen duela aste batzuk, sexu harremanak izateko onartutako gutxieneko adina igotzeko. Espainiako Zigor Kodeak 13 urtetan ezarria dauka muga sexu harremanak baimentzeko. Proposamenean ez dute zehaztu zenbat igoko duten, baina EAJk egoki ikusten du 14 urtera igotzea.

Emakundek abenduan aurkeztu zuen Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako nerabeen inguruko azterketa. Han azaldu zutenez, EAEko nerabeek 15 urterekin izaten dituzte, batez beste, lehen sexu harremanak. «Datu horrek erakusten du, gizartean bestelako ustea dagoen arren, gauzak ez direla horrenbeste aldatu urteei dagokienez. Atzera begiratu, eta ikusiko genuke gure aitona-amonak zein adinekin ezkotzen ziren, eta zein adinekin izaten zituzten sexu harremanak: askotan, 15-16 urterekin. Ikuspegi historiko-antropologiko hori oso garrantzitsua da», dio Ormatzak.

Musuak eta horrelakoak bai, baina zazpi gazteek diote oraingoz ez dutela sexu harremanik izan. Batek, halere, izan dituen lagun bat baduela dio. «Lotsa ematen zion kontatzea, baina azkenean atera egin genion», azaldu du Oierrek. Lehen aldiaz hitz egin berri dute ikastolan afektibitate sexualari buruzko eskoletan, eta gehienek kezka bat dute: «Gaizki pasatzen al da?».

Halako gauzek garbi erakusten dute, Ugaldebereren ustez, oraindik ere mito, beldur eta fantasiaz beteta daudela. Hain zuzen ere, horregatik, Ormatzak garrantzi berezia ematen die hainbat ikastetxetan sexualitateari buruz ematen diren ikastaroei. Berak 15 urte daramatza halako ikastaroak ematen: «Kasu askotan nahasgarria izan arren, gaur egun informazioa mordoa dute sexualitatearen inguruan. Baina sentimenduen alorra ere lantzen dugu eskola horietan. Gaiaren inguruan dituzten beldurrak, nahiak, fantasiak eta zalantzak argitzen eta gainditzen laguntzen diegu. Sexualitatea ez da soilik harreman koitala; sentimenduak ere sexualitatearen parte dira. Hori ez dugu ahaztu behar».

Antisorgailuen erabilera
Emakunderen azterketaren arabera, nerabeen %90ek antisorgailuak erabiltzen dituzte sexu harremanetan. Zazpiek eurek ere hala egingo dutela diote. «Inozoak ginateke hala egingo bagenu. Ni ez nago prest nire gaztaroa pikutara bidaltzeko neurriak ez hartzeagatik. Adin honetan ez gaude prest umeak izateko», dio Olatzek. Ez dituzte ahazten, gainera, sexu bidez kutsatzen diren gaixotasunak.

Hori bai, bakar batek ere ez darama aldean kondoirik. «Aitak harrapatuko banindu, azalpenak eskatuko lizkidake. Gainera, behar izanez gero, tabernetan eta botiketan saltzen dituzte».

Teoria ondo ezagutzen dute, eta, aipatutako datuek erakusten dutenez, praktikan aplikatzen dute. Baina, benetan, horrela al da? Ormatzak baietz iritzi dio. «Nagusi asko baino arduratsuagoak dira. Nahi gabeko haurdunaldien kopurua ikustea besterik ez dago, eta zein adin tartetan gertatzen den abortu gehien: 25-35 urte inguruan. Antisorgailuen erabileran beherakada bat izan bada, ez da izan nerabeen artean».

Baina zer gertatuko litzateke haurdun geratuko balira? Abortuaren gaia ateratzen da orduan, eta denek nabarmendu dute oso kontu pertsonala dela. «Bikotekideen artean erabaki behar duten zerbait da», uste du Leirek. Mikelek dio gurasoei bikotekidea haurdun dagoela ezkutatuko liekeela, «oso agerikoa» izan arte.

Hori guztia kontuan hartuta, zalantzan jartzen dute sexu harremanetarako onartutako adina 13 urtetik gora igotzea. «Adina ez da garrantzitsuena, prestaketa baizik», uste dute. Beste ikuspegi batetik, Ormatzak ere zalantzan jartzen du erabakia. «Nik uste dut halako erabakiak beldurrak eraginda hartzen direla askotan, eta legedia behar baino gehiago sartzen dela intimitateari lotutako gaietan. Ez dut uste, gainera, alor horietan legea oso eraginkorra denik. Hortik harago joan beharko genuke, eta ahaleginak hezkuntzan egin. Arauetan baino gehiago, heziketan dago gakoa».

Heziketaren garrantzia
Masturbazioa izan ohi da ikastaroetan lantzen duten beste gaia. Kasu horretan lotsak agertzen dira, batik bat nesken artean. Hala diote, behintzat, Xabierrek, Mikelek eta Oierrek. «Guk errazago kontatzen ditugu gauzak». Ugaldeberek berretsi egiten du hori. «Mutilek lotsarik gabe esaten dute masturbatu egiten direla; batzuek oso harro, gainera. Neskek ere egiten dute, ziur, baina ezkutatu egiten dute. Lotsa ematen die kontatzea. Urteetako ereduen ondorio da hori».

Bide horretan, hezkuntzaren garrantzia nabarmendu dute Ugaldeberek eta Omartzak. Haien arabera, hezkuntza sistemak ez dio merezi duen garrantzia ematen sexu heziketari. «Ikastetxe bakoitzaren esku uzten dute horretarako ekimena. Saiatzea merezi du, ikasleek asko eskertzen baitute».

Zertxobait aldatzen ari den arren, Ugaldeberek dio egun gurasoek eskolaren esku uzten dutela seme-alaben sexu heziketaren zati handi bat: «Erosoagoa egiten zaie». Hala, aurrerapauso bat emateko eskatu die Ormatzak gurasoei. «Gehienek uste dute gazteek asko dakitela sexualitateaz. Egia da gaur egun informazio asko dutela. Baina esperientzia beraiek dute, eta alor horretan seme-alabei balio batzuk helarazi nahi badizkiete, heziketaren ardura hartu behar dute».

Horretan, halere, aldaketa bat gertatu beharko litzateke. Izan ere, zazpiek diote etxean ez dutela sekula gaiaz hitz egiten. Xabierrek, gainera, nahiago du hala izatea. «Ez baditut sekula nire gurasoak musu ematen ikusi, pentsa zer izango litzatekeen haiekin sexuaz hitz egitea. Ez nintzateke eroso sentituko».

Ormatzaren ustez, egoera horren jatorria topatzeko, atzera egin behar da. «Urteetan desio eta maitasun adierazpenak ezkutuan egon dira, eta zaila da hori aldatzea. Guretzat oso zaila da pentsatzea gurasoak edo aitona-amonak sexudunak direla, sexu harremanak dituztela. Nerabeei ere hori gertatzen zaie». Alderantziz ere izaten da, Ugaldeberen arabera: «Gurasooi kosta egiten zaigu seme-alabak koskortu egin direla eta sexu harremanak izan ditzaketela onartzea. Baina ahalik eta naturalen jokatu behar dugu».

Zer da sexu harremanak izateko onartutako adina?
Legeak sexu harremanak izateko ezarritako gutxieneko adina da. Adin horretatik behera, legearen ikuspegitik, sexu harremanak izateko emandako onarpena ez da nahikoa. Tartean adin nagusiko pertsona bat badago, bortxaketa edo sexu abusuen delitua egingo luke pertsona horrek.

• EBn sexu harremanetarako onartutako adina
• Alemania: 14 urte.
• Austria: 14 urte.
• Belgika: 16 urte.
• Bulgaria: 14 urte.
• Danimarka: 15 urte.
• Eslovakia: 15 urte.
• Erresuma Batua: 16 urte.
• Errumania: 15 urte
• Eslovenia: 15 urte.
• Espainia: 13 urte.
• Estonia: 14 urte.
• Finlandia: 16 urte.
• Frantzia: 15 urte.
• Grezia: 15 urte heterosexualentzat eta 17 gizon homosexualentzat.
• Herbehereak: 16 urte.
• Hungaria: 14 urte.
• Irlanda: 17 urte sarketarako, eta 15 urte bestelako sexu harremanetarako.
• Italia: 14 urte.
• Letonia: 16 urte.
• Lituania: 14 urte.
• Luxenburgo: 16 urte.
• Malta: 18 urte.
• Polonia: 15 urte.
• Portugal: 14 urte.
• Suedia: 15 urte.
• Txekiar Errepublika: 15 urte.
• Zipre: 17 urte.

Nerabeen %64k bikotekidea izan dute noizbait
Emakundek nerabeen inguruan kaleratutako azken ikerketan parte hartutako Araba, Bizkai eta Gipuzkoako gazteen %64k bikotekidea izan dute noizbait.

14 eta 17 urte bitarteko 970 gaztek hartu zuten parte Emakunderen ikerketan. %90ek esan zuten sexu harremanak izateko orduan neurriak hartu zituztela. Gehienek kondoia erabili zuten.

Fideltasunari dagokionez, mutilek gutxiago erakusten dute. Hala, %12,4k aitortu zuten sexu harremanak izan zituztela ezagutu berri zituzten pertsonekin.

Gainera, neskek garrantzi handiagoa ematen zioten bikotekide egonkorra izateari harremanak izateko garaian.