> Berria: Emakumeak > MAIALEN LUJANBIO: BERTSOAREN DAMA, BEC-EN TXAPELDUN

• Bertsoaren dama, BEC-en txapeldun
• Hernaniarrak saio bikain bat egin eta txapela jantzi zuen; Arzallus bigarren. Andoni Egañak, zaleen begirune eta agur beroa jaso zituen jendez gainezka egon zen Barakaldoko finalean
• Noticias de Gipuzkoa, 2009-12-14 # Ezpala

Barakaldo. Alaitz Errekondo lemazainaren atzetik paseilloa egin zuten zortzi protagonistek. Jendeak bero hartu zituen bertsolariak. Oso. Zalea zutik eta hunkituta. Ilaran; Iturriaga, Sarriegi, Arzallus, Colina, Egaña, Maia, Lujanbio eta Mendiluze iritsi ziren oholtzara. Beste txalo zalaparta. Baita protagonistek zaleei ere. Oilo-ipurdia.

Txaloak, txaloak eta txaloak. Lana, 14na bertso puntuagarri goizeko saioan. Zortzi agur bero. Mezu asko. Anitz. Bitartean BEC erdi ilunpean eta isil-isilik. Txaloek eteten dute isiltasuna. Tarteka eztul bat edo beste. Belodromoan duela hamabost egun aretoa hotz, baina bertso giroa bero. Atzo BECen biak bero-bero. Jendeak soinean zeramatzan berokiak ondoan laga zituzten. Berogailua martxan. Baina zaleen berotasunaren termostatoa topera. Pentsa. Asko eta asko baita manga motxean ere. Oholtza ere bero-bero. Protagonistak tentsio batean.

Agurrean hamaika aipamen egin zituzten. Lehena bota zuen Iturriagak bertsoaren jaia izan zuen aipagai: "…bihar goizean gaurkoa ez dadin / izan anekdota hutsa".

Sarriegik gogotsu ekin zion finalari eta asmo bat jakinarazi zuen: "…BECen kantatuz azken arnasa / baldin banu bezalaxe". Arzallusek ere asmo bat zabaldu nahi izan zuen: "…gure herria hartuta goazen / mende berri batengana". Sustrai Colinak, bestalde, kezka "eder" bat izan zuen presente lehen agurrean jendetzaren aurrean: "…ta ez nin-tzateke lasai egongo / faborito banintza".

Jon Maiak, berriz, harrera egin zien bertsozaleei: "…ongi etorri Euskal Herria, bertsoaren izenean / ederra zera bateginik ta, kantari zatozenean". Maialen Lujanbiok entzuleek eta bertsolariek osatzen duten "matriuska" azpimarratu zuen.

Egunkariaren afera oso kontuan izan zuten bertsolariek final guztian zehar. Egañak, hasierako bertsoan. Baita zarauztarrak eta Jon Maiak zortziko handiko lanean. Amaieran, Martxelo Otamendik eman zion garaikurra Egañari. Eta Iturriagak itxi zuten kazeta, gogoan izan zuen soinean eman zuen kamisetan: Egunkaria libre!

Zortziko handiko ariketarekin ekin zioten bertsolariek finalari. Zortziko txikiak, bestalde, aukera asko ematen ditu barrea eragiteko eta ez zuten aukera galdu zortzi protagonistek. Gaiak ere bertso zirikatzaileak botatzeko aproposak izan ziren. Iturriaga eta Colinak irri dezente sorrarazi zuten. Baita txaloak ere.

Mendiluze eta Egaña ere ondo aritu ziren.Umoretsu. Andoaindarraren lehen lan egunean, ama (Egaña) bazkari eta guzti azaldu zitzaion bazkalorduan lantegian. Mendiluzek, Egaña amari, eskari zuzen bat egin zion. Lankideen aurrean "…ez zaidazu lepoan / serbilleta jarri". Egañak bueltan zera erantzun zion: "…baina eskatzen dizut, ai seme gaztea / bukatzean ahoa, garbitzen uztea".

Bizia izan zen Maia eta Lujanbioren saioa. Dantza. Azken bertsoan zumaiar "izutuaren" kezkak aitaren batean argitu zituen hernaniarrak: "…hartu besotan eta eman niri musu / eta orduan gustuz, itoko zaitut zu".

Banaka puntuari erantzun ostean, binaka, sei puntuko motzean aritu ziren finalistak. Saio ederrena osatu zuten Egaña eta Lujanbiok. Hernaniarrak zarauztarrari giltzurrun bat eman eta ebakuntzaren ostean "elkarren ondoan esnatu zarete", zioen gaiak: Egañak "Ez dakit nola adierazi / nire eskerrona" esan orduko, Maialenek "…pentsatu bainun zuk ere berdin / egingo zenukeela". Egañak, giltzurrunaren emailea emakumea zela jakitean zera ondorioztatu zuen: "…sentiberago izan ninteke, hemendik aurrera". Hernaniarrak, "…oraingoz daukat hutsunetxo bat / zure izenarekin" amaitu zuen.

Goizeko azken ariketaren aurretik, hots, kartzela, atsedena. Jendeak hamaiketako txiki bat egin zuen nahiz eta eguerdiko ordu-bata izan. Fruta apur bat, txokolate on-tza batzuk, intxaurrak…

Iturriaga bakarrik oholtzan, eta gaia aurrez aurre -gainontzeko bertsolariek ere gai berbera izan zuten-. "Kazetaria zara, badakizu idazten ari zaren artikulua azkena izango dela" izan zuen bertsotarako lana. Durangarrak, Habanera doinuan, aldarri batekin utzi zion "kazetari lanbidea": "…Espainiak ta Marokok, hilko dute Aminetu", esanez. Sarriegi, 50 urtetan lanean aritu zen kazetariaren paperean aritu zen. Hots, Egunkaria aferak astindutako langilea.

Kazetari ikasketak dituen Arzallusek Egunkarian 16 urterekin bekario sartu zela esan zuen "Martxelok hantxe jarri ninduen, beste baten gregario…", erantsiz. Baita "…orain lumari tintaren ordez, malko pila bat dario". Edota "…notizi on asko idatzi ditu, nire kazetari senak / baina oraindik gehiago dira, idatzi gabe daudenak". Azken bertsoa ozen eta barru-barrutik kantatuz zera esan zuen: "…idatz dezadan "muga urtu da, Euskal Herria libro da" / ez da egia baina egia, bihurtuko da gerora".

Sustrai Colina, Espainiako hedabide bateko kazetari baten rolean aritu zen. Gazte batzuen atxiloketak kontzientzi arazoak sorrarazi zizkion: "…dena kontatzen hasi ezkero, postua galduko dut ta / dena niretzat gordetzen badut, neu egongo naiz galduta". Jarrera bat hartu eta zuzen bota zuen: "…ondorioak ez dit axola, datorrena datorrela / baina jendeak jakin behar du, hemen torturatzen dela".

Andoni Egaña lehen pertsonan zuzendu zitzaion "irakurleari". Euskal Herria, herri galdeketa baten ondorioz, bere buruaren jabe zela jakinarazi zuen. Eta bide batez, albiste handi bat plazaratu zuen: "nire azkenengo zutabea dut, nago pentsatzen jarria / lehendakariak izendatu nau, Kultur Sailburu berria". Gero, arratsaldeko saioko lehen agurrean, "dimititu" egin zuela zabaldu zuen zarauztarrak.

Bertsoek txaloak loratu ez ezik jendea berotu egin zuen, eta freska-tzeko, harmailetan jendeak olatu pare bat irudikatu zituen lehen aldiz.

Jon Maiak, "Berriako kazetari naiz", esan zuen lehen bertsoan. Eta hala amaitu zuen: "…artikulua bukatu det ta, orain punto ta aparte / izenburu hau ipini diot, Kartzelara naramate".

Maialen Lujanbiok doinu goxo-goxoa aukeratu zuen. Baxu kanta-tzen hasi zen, baina tinko. 40 urte kazetaritzan "jadanik ez naiz neraber" azaldu zuen. "Beraz "Berrian" uzten dizuet, nire azken zertzelada, lehen idatzi nuenagatik, naramate kartzelara". Bigarren kronika ere zuzena izan zen. "Nahiz eta ni zeldan egongo naizen, letrarik idatzi gabe / nire ideiak milaka lagunen, buruan bizirik daude". Bertso eta mezu sakonak "Martxa baten lehen notak" doinupean.

Aitor Mendiluze, "…herri baten problema" idazten aritu zen kar-tzelako lanean: Saharako herriarena hain zuzen ere. "Kontzientziak astintzeko, gaur idatzi beharko…" esan zuen "Zapatero mugi zaitez, azken arnasak dira" aipatu aurretik. Bakarkako lana amaituta Aitor Sarriegiri eman zioten gainontzeko bertsolariek azken agurra bota-tzeko gonbita. Denok bazkaltzera.

Arratsaldea "Bertsotan, bertsotan…" Zura taldearen emanaldiaren ostean, jendeak hartu zuen emanaldiaren batuta. Aretoan zegoen tronpeta jole baten gidari-tzapean Ikusi mendizaleak kantarekin hasi zen zalea kantari. Arratsaldeko saioa hasteke, eta jada bertsozalea bero-bero. Eta zozketaren ostean bertsotan aritzeko zozketa berria. Emaitza: Lujanbio, Mendiluze, Iturriaga, Egaña, Sarriegi, Maia, Arzallus eta Colina. Hernaniarrak agurtu zituen lehenik bildutakoak. Eta urruñakoak -Colina- bertsolariak "olatuak hartzen" ahaleginduko zirela gaineratu zuen.

Olatuaren kresalaz bustirik, bertsoetako bainu -jantzia hartzen -hamarreko txikia-, lehenak, Maia eta Sarriegi izan ziren. Hirugarren aritu ziren Arzallus eta Lujanbiok saio polita egin zuten. Sakona, bestalde, Colina eta Mendiluzek eginikoa.

Puntutako saioa izan zen arratsaldeko bigarren ariketa. Bizi-bizi eta umoretsu aritu ziren denak. Egaña, adibidez, oso seguru eta arin. Saio txukuna osatu zuten Lujanbio eta Colinak txikitero rolean eginiko bertso-poteoa. Baita BECeko garbitzaile lanetan aritu ziren Mendiluze eta Arzallus. Jendea gustura.

Banaka ariketa izan zuten bertsolariak ostean. Lujanbio, minbizia zuten gazte batzuen medikuaren bata jantzita aritu zen. Goxo-goxo. Arrazoi hunkigarriak bota zituen. "…Eurengan minak badu indarra, bainan bizitzak gehiago", "…ta maitasuna behar dutenak, euren gurasoak dira", "…ze bizitzako gogoa dunak, bizitzea lortzen baitu", izan zen hiru bertso oso txalotuen amaiera.

Tratu txarrak -hiltzeraino- eragin zizkion emakume baten larruan aritu zen Iturriaga. Abokatuei esker aske geratu baina kontzien-tzia arazoz lepo azaldu zen: "…zigorra kendu zidaten baina, nigan daramat kondena / bizarra eiteko aizto honekin, oraintxe bukatzen dena".

Egañaren txanda etorri zen ondoren. "Zuhaitzaren alboan opariak jartzen ari zarela, bost urteko alabak harrapatu zaitu. Begira-begira daukazula". Dotore aritu zen zarauztarra: "Olentzero ez da etorri, ta ez dakit nola esan / ERE bat ipini dute, lana egiten duen enpresan", edota "…hemen bai zuk ta bai nik(e), behar dugu disimula / nik ez zaitudala ikusi, eta zuk ez dakizula", izan ziren bi bertso oso txaloturen amaierak.

Anaia apustulari amorratua izan zuen bakarkako gaitzat Sarriegi beasaindarrak. "…ahal dela hartu ta esan, beharko diot suabe / atzokoa zen azkena, amarengatik badare".

Zelatan zeukan etxe pareko bizilagunari aritu zitzaion bertsotan Maia zumaiarra. Kezka, beldurra… izan zituen hizpide. "…ni lasai banago ere, ez noa lasai lotara", edota "…nire etxean nago-ta, ez nuke ezkutatu nahi",

"Goizero autobusean hutsik gera-tzen den eserleku bakarra zure ondokoa da", izan zuen Arzallusek bertsotarako gaia: "…autobus hontan gogoratzen naiz, pateran gentozen nornahi / han zeinen estu gentozen eta, hemen tamalez zein lasai" edota "… bi urte hontan ez dator inor, ta hemen nago neure penez / autobus berean goaz, baina bide berean ez".

Zazpiak hogei gutxietan jakin ziren bi finalisten izenak. "Amets Arzallus", esan zuen aurkezleak. Txalo zaparrada eta alaitasun oihuz hartu zuen zaleak erabakia. "Eta… Maialen Lujanbio", izan zen hurrengo izena. BECa pozez lehertu zen. Bi protagonistak besarkada handi bat eman zioten elkarri lanean hasi aurretik. Bertsozalea pozez txoratzen. Zoramena BECen.

Bi bertsolarien arteko deman bertso hunkigarri eta umoretsu mordoa entzuteko parada izan zen. "Sua" izan zuten biek bakarka ari-tzeko gaia (bederatziko txikian): "…edota jaki dena, berotzen duena / eta bi begiradek, gordetzen dutena", ondorioztatu zuen Lujanbiok. Arzallusek, berriz, bertsolaritza haritzat hartu eta "…hemen su horren bueltan, dantzan gabiltza", bota zuen.

Kartzelako bigarren ariketa, espetxea izan zen. Hau da: "Hileko aurrez aurreko bisita edo bisa-bisa daukazu gaur. Heldu zara kartzelara eta sarrerako funtzionarioak esan dizu bere aurrean biluztu behar duzu". Fin ibili zen hernaniarra. "…biluztuko nauzu eta, nire zorroa hustuko / baina bihotz barrukoa, ez didazu biluztuko", amaitu zuen bertso bat. Txukun hendaiarra ere: "…biluztu behar dugula eta, ze zabiltza gezurretan / urteak dira Euskal Herria dagoela hezurretan", adierazi zuen Arzallusek. Akabo finala. Jendea pozik. Puntuazioen aurretik, parte hartu zuten 44 bertsolariak izan zituzten bildutakoek gogoan: "zuek zarete gure gozamen iturria", esan zi-tzaien.

19.30ak. Eta "1.630,75 punturekin, irabazle Maialen Lujanbio!", en-tzun zen. BEC lehertzeko zorian. Jendeak zortzi finalisten puntuak zutik entzun eta saritu zituen. Handik aurrera, txaloak, oihuak…eta festa. Txirritaren txapelak, badu oinordekoa: Maialen Lujanbio.

> Berria: Hiesa > GIPUZKOA: EHGAM IZENEAN, I. OIARBIDEK AURKEZTUTAKO MOZIOA ONARTZEKO PROPOSAMENA LEGORRETAN

• Legorreta: 2010eko udal aurrekontuak bihar onartuko dira ez ohiko plenoan
• El Diario Vasco, 2009-12-08 # Esnal . Legorreta

Bihar asteazkena, arratsaldeko 8:30ean, Udaletxeko areto nagusian, Pleno Berezia burutuko da. Bertan, 2010 urterako udal aurrekontuaren proiektua onartzeko proposamena izango da mahai gainean. Baita, honako gaizerrenda ere izango dute aztergai udalkideek: 2009ko udal aurrekontuaren 07/2009 kreditu aldaketa espedientea onartzeko proposamena; 2007.07.26an onarturiko udalkideen kalteordainen aldaketarako proposamena; 2010 ekitaldirako Udal Langileen Lanpostuen Zerrenda onartzeko proposamena; EHGAM izenean, I. Oiarbidek aurkeztutako mozioa onartzeko proposamena; eta azkenik, 'Gazte mugimenduaren kontrako espainiar estatuaren eraso errepresiboaren aurrean' izeneko I. Oiarbidek aurkezturiko mozioa, onartzeko proposamena.

> Berria: Trans > TRANSEXUALEI OPERAZIOAK NOIZ ETA NOLA EGITEN HASIKO DIREN AZALTZEKO ESKATU DIO EHGAMEK JAURLARITZARI

• Sexua aldatzeko laguntzak kentzea salatu dute Bilbon
• Transexualei operazioak noiz eta nola egiten hasiko diren azaltzeko eskatu dio EHGAMek Jaurlaritzari
• Berria, 2009-12-06

Sexua aldatzeko ebakuntzak egiteko azken urteetan eman dituen diru laguntzak berriz ere emateko eskatu diote Eusko Jaurlaritzari. Aurten ez du diru laguntzik eman, eta ebakuntzak egitera kanpora joan diren transexualek gastu handiari egin behar izan diote aurre -emakumeek 20.000 euro inguru ordaindu behar dute operazioa, eta gizonek 60.000 euro inguru-. Aldarrikapen hori hartuta, elkarretaratzea egin zuten 30 bat pertsonak atzo Bilboko Plaza Biribilan. Errespetuz elkarteak antolatu zuen protesta, Kirurgiak egiteko laguntzak, konponbidea orain lelopean.

Protestaren antolatzaileen hitzetan, Eusko Jaurlaritzako Gizarte Gaietarako Sailak ez du eskumenik eta kirurgiak egiteko diru sailik ez du eman aurten. Gurutzetako ospitalean ebakuntzak egiten hasiko direla ere jakinarazi du Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak, baina mesfidati daude Errespetuz elkarteko kideak. Eusko Jaurlaritzak haien eskakizunei erantzun ezean, heldu den ostiraletik aurrera gose greba hasiko dute elkarteko zenbait kidek.

EHGAM Euskal Herriko Gay-Askapenerako Mugimenduak ere azalpenak eskatu dizkio Eusko Jaurlaritzari. Transexualei ebakuntzak egiten hasteko Osasun Sailak zer lan egutegi duen eta ebakuntzak nola egingo diren argitzeko eskatu dio. Hilaren 2az geroztik, eskaera berarekin, gose greban dago Transexualidad-Euskadi elkarteko presidente Andrea Muñiz, eta elkartasuna adierazi dio EHGAMek.

> Berria: Hiesa > ARRASATEK EHGAMEN MOZIOA ONARTU DU

• Arrasate: Gazte independentisten aurkako polizia operazioa konponbiderako 'oztopo' dela uste du Udalak
• Goiena, 2009-12-04 # Jokin Bereziartua

Atzo egin zen abenduko osoko bilkuran hiru mozio aurkeztu ziren, eta horietatik bi izan ziren onartu zirenak. Honakoak izan ziren onartu ziren bi mozioak: Benedikto XVI.a Aita Santuak antisorgailuen harira esandakoen aurkakoa eta joan den asteko gazte independentisten aurkako polizia operazioaren kontrako mozioa. Bestalde, PSE-EE taldeak aurkeztu zuen enplegurako eta tokiko iraunkortasunerako Estatuko Fondoan sustatzeko diren ekimenen gaineko mozioa ez zen onartu. Izan ere, sozialistek bakarrik bozkatu zuten mozio horren alde.

Oihana Aranburuk aurkeztu zuen Segi auziko sarekadaren aurkako mozioan PSE-EE eta PP izan ziren aurka bozkatu zuten alderdi bakarrak. Beraz, aldeko 15 boto –ezker abertzalea, EAJ, Alternatiba-Zutik, EA eta Aralar– eta aurkako lau –PSE-EE eta PP– izan ziren. Mozio hau izan zen hautetsien artean eztabaida gehien eragin zituena. Hala, aldeko botoa eman zutenek konponbidearen aurkako estrategiaren emaitza moduan definitu zuten joan den asteko polizia operazioa. Hainbat udal taldek, EAk kasu, ETAk mina besterik ez duela egiten adierazi zuten, baina Estatu espainiarraren blokeoa gainditu beharra dagoela gaineratu zuten.

PSE-EEko Aritz Arrietak, bestalde, adierazi zuen "lotsagarria" dela halako mozio bat Iñaki Uria enpresaburuaren erailketaren lehen urteurrenean aurkeztea. Gainera, esan zuen, atxilotuak ez dira "katekesira doazen gazteak, ETAren etxerako lanak gauzatzen dituztenak dira".

Azkenik, ikusle moduan joan zen herritar batek hartu zuen hitza Arrasateko gazte mugimenduaren izenean. Honakoa adierazi zuen: "guk ez genuen ETAren aurkako operazioa izan zenik ikusi, herri honen alde hamaika proiektutan lanean dabiltzan gazteen aurkako sarekada baizik. Izan ere, atxilotutako gazteak gazte asanbladetan, bilgune feministan eta beste hainbat kolektibotan zeuden lanean". Herrigintzan egindako lana goraipatzeaz gain, Arrasateko gazte mugimenduak exijitu zuen euren proiektuak aurrera eramateko eskubidea.

Benedikto XVI.a Aita Santuaren adierazpenen harira (antisorgailuak Hiesa zabaltzen laguntzen dutela adierazi zuen Kamerunen) Alternatiba-Zutik udal taldeak –EHGAM-en eskaera aintzat hartuz– aurkeztu zuen mozioari dagokionez, aldeko 16 boto –Alternatiba-Zutik, ezker abertzalea, EA, PP, PSE-EE eta Aralar– eta aurkako hiru boto –EAJ– izan zituen. EAJk mozio alternatiboa aurkeztu zuen, Aita Santuaren adierazpenak kristauei soilik eragiten dietela arrazoituz. Honen aurrean, Ino Galparsoro alkateak honakoa adierazi zuen: "tamalez, Benedikto XVI.ak esaten dituenak oraindik eragin handia dute mundu osoan zehar". Horrez gain, Arrasateko Udalak bere konpromisoa berretsi zuen Hiesaren aurkako borrokan, Sexologia Zerbitzuaren bitartez.

> Berria: Politika > BIZKAIA: EHGAMEN MOZIOA ONARTU ZUEN BUSTURIKO UDALBATZAK

• Busturia: Udalbatzak ospitalea egin dezala eskatuko dio Eusko Jaurlaritzari
• Ezker abertzaleak horren alde aurkeztutako mozioa onartu du udalbatzak, aho batez.
• Busturialdeko Hitza, 2009-12-04 # I. Madariaga

Busturiko udalbatzak Busturialdeko ospitalearen aldeko mozioa onartu zuen joan den asteko eguaztenean. Horrela, Busturialdean «hasierako proiektuan zehaztutako ezaugarriak dituen ospitalea eraiki dezala» eskatuko dio Udalak Eusko Jaurlaritzari.

Ezker abertzaleak aurkeztutako mozioa aho batez onartu zuen udalbatzak. Idatziak dioenez, Bizkaiko osasun zerbitzuak «deszentralizatu egin behar» dira eta «herritarrenganako arreta hurbildu». Era berean, eskualdeak «24 orduko larrialdi zerbitzuak eta oheak» dituen osasun azpiegitura bat «behar» duela nabarmendu dute mozioan. «Hasierako proiektuan zehaztutako zerbitzuak» eskaintzen dituen ospitale baten beharrizana aldarrikatu dute. Busturiko udalbatzaren ustez, osasun azpiegiturak hainbat zerbitzu eskaini beharko lituzke: 70 ohe, pediatria eta helduentzako 24 orduko larrialdi zerbitzuak, erditzeak eta jaioberriak artatzeko zerbitzuak, espezialitate ezberdinak eta gaixoentzat oinarrizko azpiegitura publikoak.

«Gardentasun eza»
Udalbatzaren ustez, Gernika-Lumon egiten ari diren osasun zentroaren proiektuaren inguruan «kezka ugari sortu dira hasieratik» eta, diotenez, «Jaurlaritzak ez du gardentasunez jokatu». Horrez gain, egun «bertan eskainiko diren zerbitzuen inguruko informaziorik ez» dagoela adierazi dute. «2002. urtean, Eusko Jaurlaritzak aurkeztutako aurrekontuak onartuaz batera, Gernika-Lumon Erresoluzio Handiko ZentroÓ baterako proiektua ere onartu zen. Ondorengo urteetan atzerapen handiak jasan zituen egitasmoak. Tartean hasiera batean eraikuntza egingo zuen enpresaren porrota gertatzen da, eta proiektua beste enpresa bati esleitzen zaio».

Mozioaren arabera, osasun azpiegituraren kudeaketa «desegokia» izan da «hasieratik». «Lurzoruaren aukeraketak etorkizuneko zabalkuntzarako arazoak ahalbidetzen ditu. Horrez gain, hasiera batean proiektuak ospitale baten eraikuntza batzen du eta horrela jasotzen du honen txostenean. Gero oherik gabeko zentroa izango dela esan dute». Ezker abertzalekoen iritziz, Osakidetzatik «ez da informazio argirik eman».

Mozio gehiago ere onartu zituzten
Joan den astean Busturian egindako osoko bilkuran beste gai batzuk ere eztabaidatu zituzten. «Eliza Apostolikoaren Buru Ratzinger Aita Santuak antisorgailuaren erabileraren aurka egindako adierazpen lotsagarriak salatzeko» mozio bat eztabaidatu eta onartu zuten. Ezker abertzalearen proposamenez, EAren zinegotzi baten babesarekin eta beste zinegotzi baten aurkako bozkarekin eta EAJren abstentzioarekin, Euskal Herriko Gay-Lesbianen Askapenerako Mugimenduak (EHGAM) idatzitako testua onartu zuen Busturiko udalbatzak.

Beste alde batetik, emakumeenganako indarkeria sexistaren aurrean aurrerantzean Busturiko Udalak eman behar dituen urratsak zehazten dituen protokoloa ere onartu zuten alderdi politikoek, ahobetez.

> Berria: Salaketa > GOSE GREBA MUGAGABEARI EKIN DIO ANDREA MUÑIZEK

• Gose greba mugagabeari ekin dio Andrea Muñizek
• Sexua aldatzeko ebakuntza gelak berma ditzala eskatu dio, beste behin ere, Eusko Jaurlaritzari
• Berria, 2009-12-02

Andrea Muñiz Transexualidad-Euskadi elkarteko presidenteak gose greba mugagabea hasi du bart gauerdian. Eusko Jaurlaritzari Gurutzetako erietxean (Barakaldo, Bizkaia) sexuz aldatzeko ebakuntzak egiteko ebakuntza gelak berma ditzala eskatzeko hasi du protesta. Ohar baten bidez jakinarazi du Muñizek erabakia.

Bertan azaltzen duenez, Gurutzetako ospitaleko Genero Unitateko kirurgialari batekin zuen hitzordura joan zen iragan urriaren 9an. Sendagileak azaldu zion ezin zituela sexuz aldatzeko ebakuntzak egin, ospitaleko zuzendariak ez ziolako horretarako ebakuntza gelarik ez eta jarraibiderik eman.

Hori ikusita, oharra bidali zuen Muñizek hedabideetara: hilaren 2ko gauerdian gose greba mugagabea eta erabatekoa hasiko zuela iragarri zuen, baldin eta ospitale horretan Genero Unitatea berehala martxan jartzen ez bazen.

Iragan azaroaren 27an Transexualidad-Euskadi elkarteak Osasun sailburuordetzatik igorritako posta elektronikoa jaso zuen, sexuz aldatzeko ebakuntzak posible izango zirela, eta Gurutzetako erietxean horretarako ebakuntza gela izango zutela esanez.

Muñizen irudiko, ordea, mezu horrek ez du bermatzen sexuz aldatzeko ebakuntzak posible izango direla. Ezta ere ez dutenik zain egon beharko ebakuntza batetik besterako tartean. Hala, Eusko Jaurlaritzari «gezur gehiago» ez esateko eskatu dio, baita «jendaurrean argibideak emateko» ere. Sexu aldaketa egiteko ebakuntza gelak eskaintzeko prozesua hastea nahi du Muñizek. Halaber, sexuz aldatzeko behar diren ebakuntza batetik bestera zenbat denbora igaroko den zehaztea ere ezinbestekoa dela dio.

Aspaldiko kontua
Gemma Zabaleta Jaurlaritzako Gizarte Gaietarako sailburuak ekainean iragarri zuen «lehentasuna» izango zuela sexuz aldatzeko ebakuntzak abiatzea, eta Osakidetzak bere gain hartuko zituela. 2008ko irailaz geroztik, martxan behar luke Gurutzetako ospitaleko Genero Unitateak, baina oraingoz ebakuntza gela bakarra jarri dute. Eskaera berarekin barau erdian eman zituen hainbat egun Muñizek joan den irailean. Haren hitzetan, ez du transexualentzako tratu berezirik nahi, 2008an onartutakoa betetzea baizik.

> Berria: Abenduak 1 > HIESDUNEN BAZTERKETA AMAITZEKO ESKATU DUTE

• Hiesdunen bazterketa amaitzeko eskatu dute
• Prebentziorako deia egin dute Hiesaren Aurkako Nazioarteko Egunean egindako ekitaldietan
• Berria, 2009-12-02

Hiesaren Aurkako Nazioarteko Eguna izanik, xingola gorriek hartu zituzten atzo Euskal Herriko txoko ugari. Hiri eta herrietan egin ziren ekimenetan, prebentziorako deia egiteaz gain, hiesa dutenek egun bizi duten egoera salatu, eta jasaten duten diskriminazioa amaitzeko eskatu zuten. Horretarako, ezinbestekotzat jo zuten gizarte osoaren lana eta konpromisoa.

Acasgik, EHGAMek, Gehitu-k Harri Beltzak eta Donostiako Udaleko Giza Eskubideen Departamentuak deituta, hiesa dutenei elkartasuna adierazteko bilkura egin zuten Donostiako Teresa Calcuttakoa plazan. EHGAMek gogorarazi du ezinbestekoa dela hiesaren aurkako borroka «ikuspegi zabal batetik» bideratzea. «Erantzun zabal eta argi bat eman behar diogu hiesari, eta hori lortzeko ezinbestekoa da duela urte batzuk hasi genuen borrokaren planteamenduak berritzea. Gizarte osoaren inplikazioa behar dugu».

Arabako Hiesaren Aurkako Batzordeak gaur egun GIBarekin eta hiesarekin kutsatutako gaixoek bizi duten egoera salatu du. «Pertsona horien oinarrizko eskubideak behin eta berriz urratzen dira oraindik ere». Aste osoan hainbat ekitaldi antolatu dituzte Hiesaren Aurkako Nazioarteko Egunaren karietara. Atzo, adibidez, mahai informatiboa jarri zuten unibertsitateko campusean. Bihar, berriz, Gaur egungo GIBaren egoera gure inguruan mahai-ingurua egingo dute Montehermoso kultur etxean, 11:30ean. Kontzertuak ere izango dira iluntzean, Montehermoson bertan.

Miarritzen (Lapurdi) Aides elkarteak xingola gorria jarri zion Euskal emaztea estatuari, eta, ondoren, mintzaldiak izan ziren. Baigorrin eta Donapaleun (Lapurdi), bestalde, antzerki emanaldiak antolatu zituzten.

Urtero moduan ekitaldi instituzionala egin zuen Nafarroako Gobernuak atzoko eguna gogorarazteko. Bertan izan ziren, besteen artean, Osasun Publikoko Institutuko zuzendari Marisol Aranguren eta Gizarte Gaietarako kontseilari Maria Isabel Garcia Malo. Arangurenek emandako datuen arabera, aurten hamalau hies kasu diagnostikatu dira Nafarroan. GIB birusarekin kutsatutakoak, berriz, 27 izan dira. Sexu harremanak izaterakoan preserbatiboa erabiltzearen garrantzia gogorarazi zuen Arangurenek.

Gaur egun 33 milioi lagun bizi dira munduan GIBarekin eta hiesarekin. Horietatik erdiak baino gehiago 15 eta 49 urte artekoak dira. GIBarekin kutsatu berri direnen %45, bestalde, 15 eta 24 urte arteko gazteak dira. Horrek kezka eragin du.

Aurten ere prebentzioaren garrantzia nabarmendu du Onusida erakundeak, eta hiesa dutenen eskubideak bermatzeko eskatu du.

> Berria: Sariak > GEHITU ELKARTEAK JASOKO DU AURTEN GIPUZKOAKO GIZA ESKUBIDEEN SARIA

• Gehitu elkarteak jasoko du aurten Gipuzkoako Giza Eskubideen saria
• Gay, lesbiana, bisexual eta transexualen eskubideen aldeko lana aitortzen diote. Hilaren 11n jasoko dute errekonozimendua Donostiako Kursaal jauregian burutuko den ekitaldi batean
• Noticias de Gipuzkoa, 2009-12-02 # Arantzazu Zabaleta . Donostia

Gehitu elkarteak jasoko du aurten Gipuzkoako Foru Aldundiak urtero banatzen duen Giza Eskubideen saria. Gay, lesbiana, bisexual eta transexualen eskubideak errespetatuak izan daitezen eta guztien normaltasuna lortzeko hamabi urte darama-tza lanean taldeak eta denbora guzti honetan egindako lana aitortu nahi diote sariarekin. Hilaren 11n jasoko dute errekonozimendua Donostiako Kursaal jauregian egingo den ekitaldian.

"Ilusio handiarekin jasoko dugu", aitortu zuen Josean Zapirain Gehituko presidentziako kideak, albistea ezagutu bezain laster. "Bide onetik goazela esan nahi du, orain artean egindakoaren aitortza da", gaineratu zuen. Izan ere, urte hauetan gogor aritu direla lanean gogoratu zuen, eta ordutik gizartea bera asko aldatu dela ere bai. "Duela 20 urteko Gipuzkoa ez zen gaur egungoa, eta eraldaketa horretan guk ere lagundu dugu, berdintasuna eta giza eskubideen errespetuan aurrerapenaren partaide gara", azaldu zuen Zapirainek.

Hala, sariarekin batera, bide horretan guztian lan egin dutenei eskerrak eman zizkion atzo bertan, bazkide, erakunde eta baita administrazioari ere. Izan ere, askotan legeak gizartea baino errazago aldatzen direla aipatu zuen eta, horregatik, administrazioa bidelagun izatea ezinbestekoa dela esan zuen.

Dena den, bidea ez dela bukatu ere garbi dauka, eta oraindik asko dagoela egiteko berdintasuna eta normalizazioa benetan lortzeko gaineratu zuen. Bereziki, hezkun-tzan eta lan munduan diskriminazioarekin bukatzeko, eta horretan lanean jarraitzeko animoa eta bultzada ere bada Foru Aldundiaren saria.

1997an sortu zuten Gehitu 40 lagunek, eta gaur egun 300 bazkide inguru ditu. Homosexualitatearen normalizaziorako bidean, orientazioa eskaintzen dio hori behar duenari, prebentzioa lan-tzen du eta gazteekin lan egiten du, eskoletara joan eta han garatutako tailer eta hitzaldietan. Sozializazioa ere jorratzen du, eta horretarako urte hauetan sortu ditu, besteak beste, mendi eta an-tzerki taldeak edo Gehitu abesba-tza.

Horrez gain, hainbat alor zehatz ere lantzen dituzten batzordeak osatu ditu: hezkuntza batzordea, lesbikoa, hiesarena, nazioarteko lanarena, mugaz gaindikoa eta zahar taldeak daude, guztietan homosexualitatearen normalizazioa helburu. "Hori dela bidea dirudi, saria oso positiboa da zen-tzu horretan", aipatu zuen Zapirainek.

Giza Eskubideen Saria Hilaren 11n jasoko duten sari hau 2004. urtean sortu zuen Giza Eskubideetarako, Enplegurako eta Gizarteratzeko Departamentua zenak. Giza eskubideen alde diharduen jendeari aitorpena egin nahi dio eta gizarte osoaren aurrean eredutzat jarri, "horrelako elkartasuna eta konpromisoa duten herritarrak behar baititu Gipuzkoak", Kiroletako eta Kanpo Ekintzako foru diputatu Iñaki Galdosek atzoko aurkezpenean aipatu zuenez.

Saria sortu zuten urtean Txema Auzmendik lortu zuen, premia handian eta gizartean baztertuta bizi diren kolektiboen duintasunaren alde egindako lanagatik. Ondorengo deialdietan Agipad Gipuzkoako Drogomenpekotasunen Ikerketarako eta Prebentziorako Elkartea (2005), Francisco Etxeberria EAEko Kriminologia Institutuko zuzendariorde eta Aranzadiko kidea (2006), hiesaren aurkako Harri Beltza elkartea (2007) eta Mary Irazusta Donostiako Gizarte Laneko Unibertsitate Eskolako zuzendaria (2008) aukeratu dituzte.

> Berria: Abenduak 1 > ORAIN 40 URTE INGURUKO HELDUAK KUTSATZEN DIRA GEHIEN GIBAREKIN

• Orain 40 urte inguruko helduak kutsatzen dira gehien GIBarekin
• Hiesak jotakoen kopuruak behera egin du Jaurlaritzaren arabera; GIB birusak, ordea, azken urteetan igoera motela izan du. Osakidetzak kanpaina berria hasi du, jendea GIB birusaren proba egiteko
• Berria, 2009-12-01 # Julen Nafarrate . Bilbo

25 urte bete dira hiesaren lehenengo kasuak Euskal Herrian agertu zirenetik. 1980ko eta 1990eko hamarkadetan birusak zituen transmisiorako bideak nabarmen aldatu dira 25 urteotan. Rafael Bengoa Eusko Jaurlaritzaren Osasun eta Kontsumo sailburuak hiesa eta GIBarekin lotutako datuak aurkeztu zituen atzo, eta gograrazi zuen gaur Hiesaren Aurkako Nazioarteko Eguna dela. Gazteak eta GIBaren transmisioa lotzeko ohitura dagoen arren, sailburuak aurkeztutako datuen arabera, helduek osatzen dute GIBarekin kutsatutako pertsonen soslaia: «GIB birusa batez ere pertsona helduek harrapatzen dute; 2009. urtean kutsatutakoen batez besteko adina 37,8 urtekoa da».

2009. urtean jasotako informazioak agerian uzten duen moduan, EAEn GIBarekin kutsatutako pertsonen %75ek sexu harremanen bidez jaso dute birusa: «GIBak jada ez dauka inolako harremanik droga kontsumoarekin, sexu bidez kutsatzen den infekzioa da». Kasuen %9, berriz, xiringak partekatzeagatik izaten dira. Harreman sexual eta, batez ere, heterosexualen bidez transmititzen da GIB birusa. «Infekzioen %48 harreman heterosexualen ondorioz izaten dira, eta %27 harreman homosexualen ondorioz». Generoei dagokienez, kutsatuen%68 gizonekoak dira.

Azken 25 urteetan, hiesarekin eritutakoen kopurua «ikaragarri» gutxitu dela nabarmendu du Osasun sailburuak: «1990eko hamarkadaren erdialdean urtero 500 kasu izaten ziren; 2008an, berriz, 70 hies kasu izan ziren». Hala ere, Bengoak kezka agertu du, hiesak behera egin arren GIBakgaitza sortzen duen birusak, azken urteetan igo egin delako. Igoera motela izan da, baina aintzakotzat hartzeko modua. «Herritarrek badakite zeintzuk diren GIBarekin ez kutsatzeko hartu beharreko neurriak, eta aurten beste 192 kasu izan ditugu». Hiesak, urtero, 40 bat lagun hiltzen ditu, eta hurrengo urteetan kopuru horrek bere horretan jarraituko duela iragarri dute Jaurlaritzako Osasun Saileko arduradunek.

GIBarekin kutsatutako kasu berrien herenaren diagnostikoa, bestalde, «oso berandu» egiten dela ondorioztatu du Eusko Jaurlaritzak, egindako azterketetan. Horrek gaixoaren osasunean kalte larriak ditu, diagnostiko ugari gaitza «agertzen ari denean» egiten direlako. Gainera, diagnostikoa berandu egiteak esan nahi du aurretik ez direla hartu beharreko neurriak hartzen eta birusa hedatu egiten dela.

Harreman berriak, arrisku
Ikerketak plazaratutako datuak kontuan hartuta, Eusko Jaurlaritzak bi asteko kanpaina abian jarri du, GIB birusak sexu harremanen bidez sortzen dituen kutsadurak -kasuen %75- saihesteko. Kanpainaren leloa Harreman berri bat hastera bazoaz, ez zaitez arriskuan jarri. Hiesaren froga egin ezazu da. «GIBaren aurrean arrisku handiagoa egon daiteke bikote berri batekin sexu harremanak hasterakoan». Bengoak adierazi duen moduan, harreman berri bat hasterakoan, «zaila» egin daiteke bikotekideari sexu osasunari buruz galdetzea eta horrek arriskua handi dezake. Gainera, herritarrek «GIBa oso urruneko arazotzat» hartzen dutela gogorarazi du Osasun sailburuak.

Kanpainaren helburua «helduak GIBaren froga egitera bultzatzea» da, batez ere helduek bikote berri batekin sexu harremanak hasten dituztenean. Karteletan, sexu harremanak askotarikoak izaten direla agerian utzi nahi izan dute kanpainaren sustatzaileek, harreman heterosexual eta homosexualak grafikoki irudikatuz. «Oso garrantzitsua iruditu zaigu, batez ere GIBak gizonezkoen arteko sexu harremanetan duen eragina kontuan hartuta».

Otsailean jarri zituzten EAEn GIB birusaren analisiak egiteko test bizkorrak botiketan. Euskadiko Farmazialarien Kontseiluaren arabera, urriaren bukaera arte 2.400 azterketa egin dira, eta 19 positibo atzeman dira. 20 farmazia parte hartzen ari dira egitasmoan. Katalunian ere abian dago egitasmoa, eta arduradunen arabera, Europan interesa sortu du.