> Berria: Indarkeria > BIKTIMEN MEMORIA

• Biktimen memoria
• Hedabideek genero indarkeria nola lantzen duten aztertu dute Sortzen-ek eta Kazetarion Berdinsareak; hildako andreen bizitzei buruz behar baino gutxiago kontatzen da, haien ustez.
• Berria, 2009-07-08 # Maite Asensio . Bilbo

Asko dakigu haien hilketez, baina ezer gutxi haien bizitzez. Genero indarkeriaren biktimei buruz hedabideetan agertzen den informazioaren inguruko kezkak bultzatuta, Hego Euskal Herrian, Espainian, Galizian eta Herrialde Katalanetan 2008an izandako hilketen albisteak aztertu ditu Sortzen aholkularitzak, Zer dakigu haien hilketei buruz? lanean. Sortzen-eko kide Norma Vazquezek azaldu du «biktimen memoria historikoa eraikitzeko» asmoa zutela: «Zifren atzean zer zegoen jakin nahi genuen; emakume horien aurkako indarkeria zein neurritan izan zen haien zapalkuntzaren kontrako borrokaren ondorio». Baina informazio gutxi aurkitu dute horren inguruan.

Azken hamar urteotan, hedabideek genero indarkeria ikusgai egin izana txalotu du Vazquezek, baina arazoa ez dela sakon aztertzea deitoratu du ondoren: «Tratu txarrak jasaten dituzten emakumeak ideia gisara agertzen dira, guztiak berdinak izango balira bezala, otzanak... Biktimen mendekotasuna nabarmentzen da, baina ez zaie aitortzen bizimodua aldatzeko egin duten ahalegina».

Izan ere, Vazquezek uste du egun genero indarkeriaren ondorioz hildako andre askok jabekuntza prozesua abiatu zutela, eta, hain zuzen, emakumeei tradizioz egotzitako genero rolak hausten saiatzeagatik hil zituztela. «Hildakoaren ametsen eta grinen berri eman beharko genuke, hari buruzko erretratu hurbila egin, genero indarkeriaren biktima haien lagun izan zitekeela pentsa dezan irakurleak», gaineratu du Lucia Martinez Odriozola kazetariak. Genero ikuspegia duten kazetarien euskal sareko, Kazetarion Berdinsareako, kide da Martinez Odriozola.

Hilketen berri ematen duten albisteak aztertuta, joera «arriskutsuak» antzeman dituzte hedabide batzuetan. Besteak beste, hilketak gertakari soiltzat agertzen dituzte askok, genero desberdintasunetan oinarritu ordez. «Baina genero indarkeriaren ondorizko hilketa bat ez da ezustean gertatzen den zerbait», Martinez Odriozolaren arabera: «Tratu txarrak ematen dituzten gizonek hori ikasten dute gizartearen barruan, baliabide asko dituzte horretarako». Haren iritziz, badago emakumeak errudun bihurtzeko joera, «salaketarik jarri ez zutela, edo urruntze agindua hautsi zutela esanez».

Halaber, adituen iritzirik ez da ia agertzen; bai, ordea, lekukoenak, edo auzolagunenak, gehienetan harridura agertzen dutenak, edo erasotzailea gizon «ontzat» deskribatzen dutenak. Iritzi horiek plazaratzea gaitzetsi du kazetariak: «Ezin dugu hiltzaile bat, gehienetan hilketa egin duela aitortu duena, igogailuaren atea irekitzen duen aingerua bailitz bezala aurkeztu». Alde horretatik, Sortzen-en ikerlanak adierazten du ia albiste guztietan agertzen dela biktimaren adina, hilketa non izan zen, zein arma erabili zuen, edo nork eman zuen abisua; aldiz, albisteen %24k baino ez dute aipatzen erasotzaileak aurrekaririk zuen edo ez.

Jatorria, «esanguratsua»
Era berean, genero indarkeriaren biktimak etorkinak direnean, albisteari eman ohi zaion tratua gaitzetsi du Vazquezek: «Immigrazioa kriminalizatzeko beste modu bat da, etorkinek mendekotasun handiagoko jokabide kulturalak ekarriko balituzte bezala. Etorkin askok ez dute salaketarik jartzen, ez dutelako hizkuntza ezagutzen, ez dutelako hemengo legeen berri... Aldiz, emakume etorkinak kultura atzeratu batetik datozela eta ergelagoak direla zabaltzen da». Martinez Odriozolak uste du biktimen jatorria «esanguratsua» dela egoera batzuk azaltzeko; adibidez, «bakarrik migratzean, emakumeak abiatzen duen jabekuntza prozesua». «Baina ez da inola ere titulura eraman beharreko datua», erantsi du.

Edonola ere, Sortzen-eko eta Kazetarion Berdinsareako kideen ustez, ezin uka daiteke hedabideek gizartean duten garrantzia. Komunikabideek plazaratzen dituzten arazoak, gizartean eztabaidagai eta kezka bihurtzen dira. Horrela azaldu du Martinez Odriozolak: «2004ko abenduan, [Espainian] genero indarkeriaren aurkako legea onartu zenean, eztabaida sutsua izan zen hedabideetan. Espainiarren kezkak neurtzen dituzten inkestetan, %2tik %6ra handitu zen genero indarkeria. 2004an 72 emakume hil ziren estatuan genero indarkeriaren ondorioz, eta 2005ean 56. Bada, kezka hark bizitza salbatu zien hamalau emakumeri».

> Komunikatuak: EHGAM, Gaztehgam etabar > KOMUNIKATUA ROSA PAZOS-EN HERIOTZARENGATIK, SEVILLAN HILIK AURKITUTAKO EKINTZAILE TRANSEXUALA

• Komunikatua Rosa Pazos-en heriotzarengatik, Sevillan hilik aurkitutako ekintzaile transexuala
• Kontzentrazioak astelehenean, uztailak 28an, Estatuko hainbat hiritan
• EHGAM-DOK, 2008-07-23

Iragan ostiralean, uztailaren 11an, Rosa Pazos, 47 urteko ekintzaile transexuala,bere Sevillako etxean hilik aurkitu zuten. Gorpuari zegokion autopsia egin ostean, Institutu Anatomiko Forenseak, txosten bat plazaratu zuen bertan Rosak labankadak jaso zituela adierazten zela.

Manifestu honen talde eta talde sinatzaileek premiaz exijitzen dugu:

1. Rosa Pazosen heriotzaren inguruko gertakariak lehen bait lehen argitu daitezela bere heriotzari atxikiriko arrazoien gaineko difamazioak eta Rosaren sendi, lagun eta kideekiko jada jasaten duten samina handitzea ekiditeko.

2. Kasuan parte har dezala Estatuko Fiskal Nagusiak, Cándido Conde Pumpido Jaunak, gertaera hauen argitzea exijitu eta bizkortzeko.

3. Prozesuak hildakoaren eta bere ingurukoen duintasunarekiko errespetu maximozko tratamendua izan dezala, bai prozesuan parte hartzen duten instantzia polizial eta judizialengandik, bai komunikabideengandik, orain arte azken hauen Rosaren kasuaren inguruko lan informatzailea ikaragarri iraingarria eta transfoboa izan baita, gertaeraren berri izan denetik salatu den bezala. Rosaren identitatearekiko eta intimitatearekiko errespetuak orain arteko komunikabideen sentsazionalismoa eta jarrera diskriminatzailea alde batera uzten ditu.

Aldi berean, salatzen dugu Rosaren eguneroko bizitzan egon den izugarrizko transfobia, baita agiriak aldatzea eta ebakuntzen aukera galarazi izanari, gure osasun sistemaren arabera eskizofrenia edo “buruko gaixotasun” bat duen pertsona batek ezin baitu bere gorputzaren eta genero-identitatearen inguruko erabakirik hartu. Hori zen Rosaren salaketa eta zalantzarik gabe baita geurea ere.

Kaleetan, leggetan, komunikabideetan… dauden eguneroko transfobiak dira pertsona askori euren oinarrizko eskubideak galarazten dizkietenak, hala nola lan mundura sarbidea, norbere identitatearekiko errespetua eta norbere gorputzarekiko autodeterminazioa tutoretza sikiatrikotik kanpo.

Exigitzen dugu administrazio publikoak bere erantzunkizuna bere gain har dezala eta pertsona transen lan eta gizarte mailako integrazioaren alde lan egin dezala. Lan serioa exigitzen dugu, egoeraren larritasunaren eta garrantziaren neurrikoa: ez dugu adabaki gehiagorik nahi, irmoki uste dugu halako egoerak ekiditeko modua zuzenean arazoaren errotik lan egitea dela eta lan hori aitzakiarik gabe egitea. Ez da proposamen serioa ezta kotsekuentea ere bereizkeria saihesteko “genero-identitatearen legea” onartu eta aldi berean gehiengoarekiko ezberdina den genro-identitate bat azaltzen dutenak gaixotzat dituena. Ezberdina, ez horregatik patologikoa. Errebindikatzen dugu trans identitatea arrarotasunarekin, higuingarria denarekin eta makurkeriarekin erlazionatzen duten estereotipoak des-eraikitzeko lan egin dadin, deuseztu daitezen gorrotoa eragiten eta gizartearen baztertu bihurtzen gaituzten mezuak.

Berriro ere salatzen dugu gure kolektiboaren ikaragarrizko zaurkortasuna eta zirkunstantzia arrarotan hiladako pertsona transen kasuak hain ohikotasun kezkagarriarekin azaltzea.

Errebindikatzen dugu, berriro, transfobiaren aurkako borroka guztion borroka dela, gizarte ezberdin bat eraiki nahi dugun guztion konpromezua dela. Gure kaleetan, laneko kaleratzeetan, bazterkerian, hitzezko eraso eta eraso fisikoetan ikusten diren diskriminazio eta bortizkeria hauekin amaitzeko modu bakarra gure inguruan berauek ezagutu eta momentu oro salatzea da. Izan ere, gizarte mugimenduetatik hilketa hauek amai daitezen borrokatu arren, benetako borroka gure kaleetan dago, gure auzoetan, egunero bortizkeria bizi den lekuetan.

Honen guztiarengatik, behean izenpetzen dugun taldeek pertsona orori deialdia egiten diogu datorren astelehenean, uztailaren 28an, 18:00etan, hiri ezberdinetan burutuko diren kontzentrazioetara joateko ikerketa zorrotz eta garden bat eta kasu honen trataeran dagoen transfobia amai dadila exijitzeko.

Gogorarazten dugu hemen sinatzen dugun taldeak dagoeneko behaketa lan bat egiten ari garela kasuaren garapen judizial eta mediatikoaren inguruan, ekintzaz edo ez-egitez gerta daitekeen edozein esku-sartze edo urraketa salatzeko. Era berean, dagokien bide formalen bidez salatuko dugu hildakoaren duintasunaren aurkako edozein ekintza, bereziki genero-identitatearekiko errespetuaren aurkakoak.

• Komunikatu hau sinatzen dute:

• [Andaluzia:] ATA – Asociación de Transexuales de Andalucía y Panteras Rosas Sevilla; [Aragoi:] Amasol, Asociación de Madres y Padres de Lesbianas, Gays, Transexuales y Bisexuales de Aragón, Colectivo por las disidencias sexuales y de género, Lasdel8, Stonewall-Aragón y Towanda; [Katalunia:] CGB - Col·lectiu Gai de Barcelona, FAGC - Front d’Alliberament Gai de Catalunya y Guerrilla Travolaka; [Euskal Herria:] 7menos20 (Gasteiz), Aldarte (Bilbo), EHGAM – Euskal Herriko Gay-Les Askapen Mugimendua (Euskal Herria), Emaize – Gasteizko Sexología Zentroa, Enfasis (Gasteiz), Errespetuz – Transexualen Euskal Elkartea, Gaytasuna (Gasteiz), Gaztehgam – Euskal Heriko Gazteria Gay-Les Askapen Mugimendua (Euskal Herria), Hegoak (Bilbo), Mass Medeak (Bilbo) Medeak (Donostia) y Queer Ekintza (Bilbo); [Galizia:] ALAS (Lugo), Aturuxo - Federaçom de Associaçons LGBT da Galiza, Centro Social Atreu  Maribolheras Precarias, Nomepisesofreghao (Corunha), Panteras Rosas y TransGaliza; [Portugal:] Panteras Rosas; [Madril:] Acera del Frente, Grupo de Respuesta Antipatriarcal, Liberación y RQTR.

> Iritzia: IMANOL ALVAREZ > BAT-BATEKO ESPARTINA

• Bat-bateko espartina
• Berria, 2008-07-04 # Imanol Alvarez · EHGAMeko kidea

Ekainaren 28aren inguruan, Radio Euskadi irrati publikoak polemika nahasle bezain maltzurra sorrarazi du, gay-les askapenaren esparruan Bilbon lan egiten dugun zazpi kolektibook adostu dugun manifestuaren harira. Ez nuen modu zuzenean parte hartu komunikatua idazten, ezta prentsaurrekoan ere. Ez nuen izan aferaren berri, hortaz, kalean hainbat lagunek gelditu ninduten arte, gertatutakoaz galdetuz edota nire taldekidearentzat elkartasuna adieraziz.

Behin eta berriro entzun dut REk ekainaren 27an hamaika bider emititu ei zuen prentsaurrekoaren zatia, zerbait oker, deliktibo edo eskandaluzkoa aurkitu guran. Bada, ez. Ez dut aurkitu. Onar nezake nire taldekidea holako ekitaldietan komenigarria denaz harago joan zela. Alde batetik, zazpi elkarteren izenean hitz egiten denean fin ibili behar delako. Bestetik, zintzoegia izan bide delako, inuzenteegia alegia, kontuan ez hartzean kazetariak gai guztiez ez jakiteaz gain, askotxotan, azpijokoetan ere ibiltzen direla sentsazionalismorik merkeena bilatu nahian. Ez da haien amuan erori behar, baina nire laguna erori egin zen, eta baita bertan zegoen REko andereñoari nahi zuena eman ere: beita.

REko aipaturiko maltzurkeria eta ezjakintasuna agerian geratu dira. Gizakiok jaiotzen garenetik sexualitatedunak garela esateagatik eskandalizatuarena egiten dute, sexologiari edo pediatriari buruzko ezein liburutan gauza bera esaten dela erreparatu gabe. Dena dela, umeen sexualitateak ez dauka zerikusirik nagusionarekin, eta hori azaltzen ere saiatu zen nire taldekidea, hain zuzen ere, agian ez modurik argienean. Bere hitzak sexu askatasunaren kontrakotzat jotzen dituzte, hori berori izanda salatu nahi dena: sexu askatasunaren aurka joatea baino beste helbururik ez duten kanpaina sentsazionalistak asmatzen dituztela komunikabide anitzek. REko jaun-andre kazetariok, jakin ezazue behingoz: EHGAMek eta sinatzen dugun beste elkarte guztiok egiten dugun gauza bakarra da, denok, salbuespenik gabe, geure maitasuna eta gure sexualitatea aske bizi ahal izan ditzagun lan egitea, eta, eginbehar horretan emandako urte eta ahaleginengatik baino ez bada ere, gutxi egongo dira gu baino sentsibilizatuago, era berean, abusu, engainu eta bortxaketa guztien kontra borrokatzeko, tartean umeak egonik zein ez. Askatasuna eta abusua ez dira bateragarri.

Beste zerbait ere esan nahi dut: zitalak iruditu zaizkidala beste talde batzuetako hainbat ordezkarik irrati horretan bertan egindako adierazpenak; baten baten helburu bakarra nire taldekidea atzamar salatzailearekin seinalatzea baino ez zela zirudien, mendebaldean hedatuz doan eta REtik hain gogo handiz suspertu nahi bide duten su garbitzailera jaurtikia izan dadin-edo. Bereziki patetikoak, baina argigarriak, iruditu zitzaizkidan +Gehitu elkarteak irrati horretan bertan eginiko adierazpena eta beraren ondoko komunikatua -elkarte horrek ez zuen sinatu manifestua, Bilbon ez duelako presentziarik eta, hortaz, ez zitzaiolako sinatzeko eskatu ere egin eta ez, ulertarazi nahi den bezala, uko egin ziolako-. Sortu zirenetik sumatzen genuena agerian geratu da, bere izenak iradoki lezakeenaren kontra, ez zetozela gay-les borrokara batuketa egitera, kenketa baizik. Gure sexualitate askotarikoak aldarrikatzeak edo medio askok nahita eragindako konfusionismoa salatzeak -sexualitatea abusuarekin eta delinkuentzia sexualarekin nahastean-, gay-lesbianen borrokarekin batere zerikusirik ez daukatela esateak zer diren erakusten du. Arny kasua ere aipatu zuten, eta guri oso ondo etorri zitzaigun, horixe baita salatu nahi genuenaren adibide paradigmatikoenetariko bat: ustezko umeak, prentsaren arabera abusu guztien biktima zenak, 17 urte zituen.

REk, ostera, biharamunera arte ez zuen ahaleginik egin taldekidearekin edo EHGAMeko beste inorekin hitz egiteko, gaizkiulertua -gaizkiulerturik egonez gero- argitzeko. Ez zitzaion interesatzen, beharbada esklusiba izorratuko genion-eta. Dena dela, ia beti gertatzen den bezala, bodebil honek guztiak badu alde positiborik. Beharbada gure taldekidea REk jarritako tranpan erori zen, baina RE ere, berez, inork jarri ez zion tranpan erori egin zen, erakutsi duen zitalkeria dela-eta, salatu nahi genuen manipulazio mediatikoaren beste adibide paradigmatiko bat izatera pasatu baita.

28an bertan Kafe Antzokian urtero egiten dugun Urrezko Hirukia eta Trapuzko Espartina sarien banatze-ekitaldian Gaztehgam taldeko neska-mutilek aho batez erabaki zuten bat-bateko Espartina ematea REri. Asmoa goretsia izan zen bertan geunden EHGAMeko eta polemikaren jatorrian zegoen manifestuaren sinatzaile ziren beste bi elkarteetako kideen aldetik, eta txalo andana jaso zuen aretoa leporaino betetzen zuten ehunka lagunen aldetik.

Lintxamendu mediatikoaren biktima, ia, izan den nire taldekideak izen-abizenak ditu: Jaime Mendia. Urte asko eman ditut berarekin batera militatzen, eta ondo ezagutzen ditut bere balio pertsonala eta lan-gaitasun agorrezina, hala nola sexualitatearen eremuan duen prestakuntza sakona. Lerro hauetatik elkartasuna bidali nahi diot, eta adorea eman lanean segi dezan.